Fréttablaðið - 24.08.2004, Blaðsíða 16

Átta karlar, ein kona
Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra
hefur dregið að skipa rektor við Landbún-
aðarháskólann á Bifröst. Skömmu eftir að
umsóknarfrestur um stöðuna rann út 1.
júlí sendi ráðuneytið frá sér lista yfir um-
sækjendur, fjórtán að tölu, og tilkynnti þá
að skipað yrði í stöðuna frá 1. ágúst. Nú
þegar kominn er 24. ágúst bólar ekkert á
nýjum rektor. Virðist málið vera ráðherr-
anum erfitt og ganga sögur um mikla tog-
streitu og samkeppni
um stöðuna. Meðal
umsækjenda eru all-
ir þrír forstöðumenn
þeirra stofnana sem
sameinaðar voru í
vor undir hatti
Landbún-
aðarhá-
skólans. Þá eru fjórar konur í hópnum og
velta ýmsir því fyrir sér hvort ráðherrann
noti tækifærið til að lægja ólgu meðal
kvenna í Framsóknarflokknum með því
að velja konu í embættið. Ef marka má
hvernig hann fór að þegar hann skipaði í
stjórn skólans í síðasta mánuði er þó lítil
ástæða til að vænta slíkrar framgöngu. Af
níu mönnum sem völdust í háskólaráðið
eru átta karlar og ein kona. Konan var til-
nefnd af Þorgerði Katrínu Gunnarsdóttur
menntamálaráðherra!
Frú Blair smættuð
Hildur Fjóla Antonsdóttir sendi okkur línu
vegna skrifa hér í blaðinu um Íslands-
heimsókn Cherie Blair. Segir hún að í
grein Sverris Jakobssonar á laugardaginn
hafi sama og ekkert „verið fjallað um
Cherie Blair sjálfa heldur nánast einungis
um Tony Blair en svo endar pistillinn á því
að það eina sem hún hefur mögulega
fram að færa sé að svara fyrir gjörðir
eiginmannsins“. Þetta er Hildur Fjóla ekki
sátt við: „Hér er því verið að eigna Cherie
Blair skoðanir og pólitíska ábyrgð eigin-
manns síns. Eins og við vitum þá er það
afar klassísk gildra að smætta eiginkonur
niður í framlengingu af eiginmönnum
sínum“. Og hún bætir við: „Cherie Blair er
talin ein gáfaðasta kona á Bretlandi og
talin mun fremri eiginmanni sínum hvað
gáfur varðar. Hún útskrifaðist úr lögfræð-
inni með láði og var yngst af sinni kynslóð
til að verða QC (Queen¥s Council). ... Hún
gekk í Verkamannaflokkinn löngu á und-
an eiginmanninum... Hún hefur lengi
látið mannréttindi sig varða, sérstaklega í
gegnum vinnu sína sem virtur mannrétt-
indalögfræðingur“.
Fæstum er mikið um það gefið
að skipta um skoðun. Við erum
einhvern veginn þannig gerð að
við þurfum helst alltaf að hafa
rétt fyrir okkur. Ég þurfti að
skipta um skoðun á dögunum,
bókstaflega endurskoða afstöðu
sem ég hef haldið staðfastlega
fram svo lengi sem ég man. Ég
hef nefnilega haldið því fram að
sumarið væri búið um verslun-
armannahelgina, þá byrji að
hausta. Þetta voru svo sem ekki
erfið sinnaskipti, frekar gleði-
legt að neyðast til að breyta
þessari staðföstu skoðun, ein-
hvern veginn er mér það samt
mjög ofarlega í huga að ég varð
að breyta viðhorfi mínu til upp-
hafs og enda árstíðanna og er
stundum minnt á það og spurð:
„Hvað varð um kenningu þína
um verslunarmannahelgina og
haustið“? Stundum er sem sagt
verulega gleðilegt að hafa haft
rangt fyrir sér.
En er það einhver sérstakur
kostur að þykjast alltaf hafa rétt
fyrir sér, endurskoða ekki af-
stöðu sína, er það löstur að
skipta um skoðun, jafnvel þó
maður neyðist ekki til þess. Í
stjórnmálum þykir stefnufesta
kostur og svokallaðar U-beygj-
ur taldar miður fínar og merki
um staðfestuleysi „This lady is
not for turning“, sagði Margrét
Thatcher og átti það að sýna
pólitískan styrk hennar og
stefnufestu. Samt sem áður
skipti hún meira að segja um
skoðun. Þegar hún var forsætis-
ráðherra Breta undirritaði hún
samninginn um innri markað
Evrópusambandsins fyrir hönd
Breta, sem lagði grunninn að
enn nánara samstarfi Evrópu-
ríkjanna en áður hafði verið.
Þegar hún var sett af sem for-
maður Íhaldsflokksins breska
og um leið sem forsætisráð-
herra var hin nána Evrópusam-
vinna orðin henni ástæða mikils
pirrings. Kannski hefði henni
farnast betur ef hún hefði skipt
um skoðun á fleiri sviðum eða
kannski ef hún hefði skipt um
skoðun á öðrum sviðum.
Sem betur fer erum við samt
líklega alltaf að skipta um skoð-
un án þess að gera okkur grein
fyrir því. „Heimurinn breytist
og mennirnir með“. Kannski
væri betra ef hægt væri að
koma því viðhorfi á að það er
síður en svo galli nokkurrar
manneskju að skipta um skoðun,
endurskoða hug sinn og komast
að annarri niðurstöðu en áður.
Fyrirtæki staðna, stjórnmála-
flokkar staðna, er það ekki
vegna þess að stjórnendur fyrir-
tækja festast í sama farinu,
breyta ekki aðferðum? Á sama
hátt staðna stjórnmálaleiðtogar,
hlusta ekki á umhverfið, og
kannski sjá þeir ekki heldur
breytingarnar í umhverfinu og
fara því fremur að líkjast salt-
stólpum en hugmyndafræðing-
um. Breytingar sem verða á
fyrirtækjum við eigendaskipti
benda til þess að þau hafi fest í
fari án þess að þeir sem höfðu
stjórnað þeim um árabil hafi átt-
að sig á og einfaldlega spólað í
stað þess að komast áfram. Slík-
ar breytingar eru nú að eiga sér
stað hjá Eimskipafélaginu
gamla, og verður spennandi að
sjá hvernig til tekst, nú þegar
geta allavega þeir sem eiga
hlutabréf í fyrirtækinu glaðst
því eign þeirra hefur hækkað
heilmikið. Síðast þegar hluta-
bréf í því fyrirtæki hækkuðu
var það vegna þess að menn
voru að berjast um völdin í
fyrirtækinu, en ekki vegna þess
að stjórnendurnir væru að gera
eitthvað nýtt.
Í pólitíkinni tekur lengri tíma
að breyta en í fyrirtækjum. Póli-
tískum flokkum er enn raðað
eftir aldagömlum ágreinings-
efnum, sem rekja má til frönsku
stjórnarbyltingarinnar, og þess
að í franska þinginu sátu rót-
tæklingarnir til vinstri í
þingsalnum en konungssinnar
til hægri. Enn er talað um
stjórnmálaflokka sem eru til
hægri eða vinstri. Sú skiptingin
þjónar þeim tilgangi einum að
setja merkimiða á fólk.
„Vinstri“ í mínum augum t.d er
merkimiði á þá sem aðhyllast
miðstjórnarvald. Þess vegna get
ég ekki fallist á að nútíma jafn-
aðarmannaflokkur sé „vinstri“
flokkur. Í augum annarra getur
„vinstri“ svo verið merkimiði
fyrir eitthvað allt annað, sem
bendir til þess að um merking-
arlausa nafngift er að ræða.
Þessi skipting í hægri og vinstri
heldur einnig við því sem kallað
hefur verið átakastjórnmál, sem
lýsir sér í því að menn ríghalda
sér í það að þeir einir geti haft
rétt fyrir sér og eiga því í eilíf-
um útistöðum, með tilheyrandi
upphrópunum um andstæðing-
inn, í stað þess að viðurkenna að
heimurinn er flóknari en svo að
vera annað hvort svartur eða
hvítur, og reyni frekar að
komast að sameiginlegri niður-
stöðu sem sæmileg sátt ríkir
um. Er þá ekki átt við að tveir
stjórnmálaforingjar og nokkrir
ráðherrar uni glaðir við sitt,
heldur að menn átti sig á því að
það skiptir ekki megin máli
hverjir eru ráðherrar, heldur
hvað þeir sem fara með völdin
gera og hvernig þeir gera það. ■
24. ágúst 2004 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Framganga bófanna í Munch-safninu í Ósló minnir á
ódýrt sjoppurán:
Ópið
Að skipta um skoðun
ORÐRÉTT
Hvílíkt hneyksli!
Smyr sér nesti en býr í lúx-
usvillu
Stofnandi IKEA afhjúpaður sem
aurasál.
DV 23. ágúst
.
Heimspeki
En það hleypur enginn frá sínum
innri manni.
Þröstur Helgason blaðamaður.
Morgunblaðið 23. ágúst.
Sér ekki og heyrir ekki
Halldór kannast ekki við óá-
nægju.
Fyrirsögn á forsíðu Fréttablaðsins.
Fréttablaðið 23. ágúst.
Dýrkeypt
Tjónið af því að veiða ekki hvali
er tugir milljarða árlega.
Kristinn Pétursson útgerðarmaður.
Morgunblaðið 23. ágúst.
Svo bregðast krosstré...
Víkverji hefur seint getað talist
framsóknarmaður en gæti vel
hugsað sér að styðja sjálfstætt
framboð vaskra framsóknar-
kvenna sem greinilega standa á
sínu.
Víkverji Morgunblaðsins.
Morgunblaðið 23. ágúst.
FRÁ DEGI TIL DAGS
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablað-
inu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn
greiðslu sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
STJÓRNMÁLASKOÐANIR
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
VIÐSKIPTAFRÆÐINGUR
„Vinstri“ í mínum
augum t.d er merki-
miði á þá sem aðhyllast
miðstjórnarvald. Þess vegna
get ég ekki fallist á að nú-
tíma jafnaðarmannaflokkur
sé „vinstri“ flokkur.
,,
Framganga og árangur bófanna tveggja sem á sunnudaginn tókumeð byssu í hönd tvö listaverk Edvards Munch ófrjálsri hendi íMunch-safninu í Ósló minnir að sögn norskra blaða helst á ódýrt
sjoppurán. Furða margir sig á því hve auðvelt virðist að láta greipar
sópa um þjóðargersemar án fyrirstöðu. Þegar haft er í huga að mál-
verkin sem um ræðir eru einhver hin frægustu og verðmætustu í
norrænum löndum kemur á óvart að þau skuli ekki hafa verið varin
með traustu og óbrjótanlegu glerskilrúmi eins og víða tíðkast á lista-
söfnum. Hitt er aftur á móti eðlilegt og skiljanlegt að starfsfólk
Munch-safnsins gerði ekki tilraun til að stöðva hina vopnuðu ræn-
ingja þegar þeir voru komnir með verkin undir hendur. Fásinna er að
leggja líf sitt í hættu við slíkar aðstæður. Og hafa ber í huga að Norð-
menn eru ekki einir um að verða fyrir óhöppum af þessu tagi. Á und-
anförnum árum hafa þjófar þannig náð verkum eftir Rembrandt,
Picasso, Renoir, Chagall og Vincent van Gaugh og fleiri heimsþekkta
listamenn úr evrópskum söfnum. Til sumra verkanna hefur síðan
ekkert spurst.
Ránið í Ósló minnir á mikilvægi öryggisgæslu í íslenskum söfnum.
Hér á landi eru að vísu engin listaverk sem sambærileg eru að heims-
frægð og þar af leiðandi verðmæti við Ópið eða Madonnu. En sum
skinnhandritanna sem varðveitt eru í Árnastofnun og Þjóðmenning-
arhúsinu eru þó í sama flokki. Það er ekki uppörvandi tilhugsun að
Flateyjarbók eða Konungsbók Eddukvæða lendi í höndum misindis-
manna. Og margir gripir í Þjóðminjasafninu og fornskjöl í Þjóð-
skjalasafninu hafa svo sterka skírskotun til sögu okkar að það yrði
verulegt áfall fyrir okkur ef slíkar gersemar hyrfu eða væru eyði-
lagðar. Treysta verður því að yfirvöld menningarmála og lögregla
hafi þessi mál stöðugt undir smásjánni. Atvikið í Ósló gefur tilefni til
að láta athuga hvort hægt sé að leika sama leikinn í íslenskum söfn-
um. Í því sambandi beinast áhyggjur öðru fremur að þeim skemmd-
um á verkum sem bíræfnir ræningjar geta stofnað til fremur en að
raunhæfur möguleiki sé á því að menn komist upp með að ræna verk-
um og fá lausnargjald fyrir.
Dýrmæt listaverk er raunar víðar að finna en á söfnum. Á sjöunda
áratugnum var brotist inn í híbýli þekkts kaupsýslumanns í Reykja-
vík og þaðan stolið einstöku málverki eftir Eduard Manet. Það kom
aldrei í leitirnar. Fágætt er að verk eftir slíka höfuðsnillinga séu á
einkaheimilum. Komið hefur fyrir að verkum íslenskra listamanna sé
stolið á sýningum. En í slíkum tilvikum er það auðvitað hlutverk við-
komandi einstaklinga að gæta eigna sinna en ekki samfélagslegt
verkefni.
Þjófnaður á listaverkum vekur gjarnan meiri athygli en þegar
peningum, tækjum eða búnaði er stolið. Þótt góð listaverk hafi fjár-
hagslegt skiptagildi liggur verðmæti þeirra ekki nema að hluta til í
þeirri fjárupphæð sem fyrir þau er gefin eða þau eru metin til. Verð-
mætið felst í því hvernig þau orka á okkur og eiga þátt í því hvernig
við upplifum veröldina. Jóhannes Kjarval hitti naglann á höfuðið þeg-
ar hann sagði: „List er ómetanleg en viðleitnin er borgunarverð.“ ■
Atvikið í Ósló gefur tilefni til að láta athuga hvort
hægt sé að leika sama leikinn í íslenskum söfn-
um. Í því sambandi beinast áhyggjur öðru fremur að þeim
skemmdum á verkum sem bíræfnir ræningjar geta stofn-
að til fremur en að raunhæfur möguleiki sé á því að
menn komist upp með að ræna verkum og fá lausnar-
gjald fyrir.
,,