Tíminn - 24.02.1974, Page 12

12
iTÍMINN
Sunnudagur 24. febrúar 1974.
Með
ungu
fólki
„Tækninni flcygir fram, og þaö er ekki hægt aö gera þær kröfur til bænda, að þeir geti fylgst meö öllum nýjungum.”
„Sveitalífið kallar
meira á eðli mannsíns"
r
Rætt við ungan Reykvíking, Karl Óskar Hjaltason
I vesturbænum býr ungur mað-
ur, Karl Óskar að nafni. Hann býr
i fötyirgarði, móti opnu hafi og
reykvisku fjörugrjóti. Ég veit að
eins þrennt um þennan mann:
Hann hefur unun af hestum, hann
málar og hefur verið túlkur með
islenzkum bændum i Englandi.
Og þá er að fylla upp i myndina:
verkfærin eru penni og blað.
Mér er visað i kjallara, þar sem
viðtalandi minn hefur hreiðrað
um sig. Hann situr gegnt mér, og
ég kannast við svip hans frá þvi i
gagnfræðaskóla. Það verður að
samkomulagi hjá okkur að byrja
á hestunum.
Fæddist á hestbaki
— Frá blautu barnsbeini hef ég
umgengizt hesta umfram önnur
dýr, segir Karl Óskar, og þar með
ersamtalstónninn kominn. — Það
liggur við, að ég geti sagt: Ég
fæddist á hestbaki. Sagði Karl, að
foreldrar sinir hefðu alla tið verið
mikið hestafólk og haft hesta á
fóðrum iReykjavik að vetrarlagi.
Auk þess að stunda hesta-
mennsku i fritimum, hefðu þau
um langt árabil farið i einn lang-
an reiðtúr á hverju sumri. Eitt
sumar lögðu þau af stað úr
Borgarfirði, þar sem hestarnir
eru oft á sumrin, héldu norður og
fóru siðan suður Sprengisands-
leið. Sagðist Karl halda, að þetta
hafi verið lengsta hestaferð
þeirra.
— Ég var mikið i sveit, allt til 15
ára aldurs, og komst þvi i allnána
snertingu við allt sveitalif. Það
heillaði mig svo, að það starf sem
ég hef lært og valið til frambúðar,
er einmitt tengt sveitinni.
Hestarnir heilluðu mig þó mest.
Eitt sinn fór ég i vikuleitir upp á
Arnarvatnsheiði, og á þeim tima
kynntist ég að sjálfsögðu hestin-
um heilmikið, já, hvað getum við
sagt, sálarlifi hans og skap-
gerðareinkennum. Þá átti ég af-
bragðsgæðing, sem hét Frosti.
Annars er mjög erfitt aö tala um
hesta, það verður að kynnast
þeim.
— Ferðu mikið á hestbak nú-
orðið?
— Ég nota mikinn hluta mins
fritima til þess. Allflestum helg-
um ver ég til að riða út, og á
sumrin þræði ég hestamanna-
mótin.
— Tekurðu þá þátt i hesta-
mannamótum?
— Ég hef nokkrum sinnum verið
knapi. Sumarið 1968 keppti ég
nokkuð oft, og þá vann ég einu
verðlaunin, sem ég hef hlotið á
hestbaki. Raunar átti ég minnst-
an þátt i þeim sigri. Það var
hesturinn sem vann: hann hét.
Nasi og varð þriðji i folahlaupi.
— Attu þann hest ennþá?
— Þegar ég fór i Samvinnuskól-
ann á Bifröst, varð ég að selja
hann. Fjárhagurinn leyfði ekki
neinn munað. Nasi var seldur til
Bandarikjanna og mig minnir, að
ég hafi fengið fyrir hann 35 þús.
krónur.
Karl drýpur höfði um stund. Ég
nota timann og lit i kringum mig.
Spegilsléttur Skerjafjörðurinn
dvelur augu min, það er óvanaleg
þögn: ég horfi á höggmynd af
hestum, sem hlaupa um i glugga-
kistunni. Allt i einu rýfur Karl
þögnina, — einmitt þegar ég var
farinnaðlkunnavel við hana, hellir
kaffi I bollann minn og segir:
— Það er þroskandi að kynnast
hestum, — öllum dýrum. Borgar-
fólk hefur gott af þvi að komast af
mölinni og lifa..náttúrlegu lifi.
Sveitalifið kallar meira á eðli
mannsins. Ástæðurnar fyrir þvi,
að hestamennska á svona
mikil itök i mér, er sú, að ég hef
alizt upp með og á hestum, ég lit á
hana sem heilbrigða og skemmti-
lega iþrótt, og siðast en ekki sizt,
þá hefur hestamennskan verið
ómissandi hlutur af sjálfu
heimilislifinu hjá okkur I fjöl-
skyldunni.
Sjálflærður málari.
Karl Óskar er sifellt með pensla
á lofti. Málverk hanga upp um
alla veggi, þau eru á bak við stól-
ana, og sennilega inni i skápum,
þótt ég hafi ekki séð þar inn.
— Þegar ég kom i Samvinnu-
skólann, byrjaði ég fyrir alvöru
að mála. Félagslif var i miklum
blóma, og gott næði gafst til að
mála á kvöldin. Sem barn
teiknaði ég mikið, og hugur minn
var opinn fyrir öllu.sem laut að
málun og teikningu, — en á vissan
hátt drápu teiknikennarar i
barnaskóla þessa löngun mina.
Karl Óskar sagði, að áhuginn
hefði siðan aukizt aftur i gagn-
fræðaskóla, og þegar hann kom i
Samvinnuskólann, gaus áhuginn
upp og varð ekki stöövaður. Hann
sagðist hafa málað mjög mikið
fyrri veturinn,og á sýningu sem
listaklúbbar skólans sóð fyrir,
hreppti hann tvenn verðlaun, sem
um var keppt, önnur fyrir tré-
skurð en hin fyrir málverk. Siðari
veturinn fór á sömu leið, verð-
launin fóru á Ægissiðuna, upp á
vegg i herbergi Karls.
— A timabili sá ég stöðnunar-
merki i myndunum, og mér er
það vel kunnugt, að án þekkingar
næ ég ekki miklu lengra. Þess
vegna hef ég ákveðið að nema
eitthvað i þessari list, og ætlar
Baltazar að gerast minn lærifað-
ir.
— Er einhver sérstakur málari
eða málarastefna, sem er þér
sérlega hugleikin?
— Ég hef skoðað og grúskaö i
flestum málarastefnum og tekið
eitthvað úr öllum. Málverkin min
eru kokteilblöndur, án þess ég
geri mér grein fyrir uppruna
blöndunnar. Kjarval hefur alltaf
verið hátt skrifaður hjá mér, eins
og hjá fleiri. Ég tel hann hiklaust i
fremstu röð tuttugustu aldar
málara. Við eigum eftir að læra
mikið af honum, hann var svó
langt á undan sinni samtið.
Þegar ég spurði Karl Óskar að
þvi, hvort hann hefði i hyggju að
halda málverkasýningu
I náinni framtið, yppti hann öxl-
um, brosti litillega og skaut um
leið tveimur litlum orðum út um
hægra munnvikiö: Hver veit?
Kaupfélögin of mörg
Eitt sinn varst þú túlkur is-
lenzkra bænda i heimsókn þeirra
til Englands. Getur þú ekki sagt
mér eitthvað frá þvi ferðalagi?
— Jú, en áður verð ég að skýra
frá nokkrum staðreyndum, svo
lesandinn standi ekki á haus við
lok lestursins. Ég vann hjá Sam-
bandinu frá mai 1971 til febrúar
1972. Þá ákvað ég að sigla til Eng-
lands og skoða þann hluta heims-
ins. Ég sigldi með Dettifossi til
hafnarborgarinnar Ipswich við
austurströndina og fékk fljótlega
vinnu hjá dráttarvélarfyrirtæki
þar i borg. Enskukunnátta min
Málverk eftir Karl Óskar.
batnaði með hverjum degi og lifið
hló við mér, — en þá rann vega-
bréfið mitt úr gildi, og nú voru
góð ráð dýr. En eins og áður, þá
barst mér góð hjálp að heiman,
og lifið tók aftur á sig rétta mynd.
Ég fór til Skotlands, og Dráttar-
vélar h.f.útveguðu mér vinnu hjá
einu af hinum þekktu Massey
Ferguson dráttarvélafyrirtækj-
um. Þegar ég var búinn að vinna
þar um tíma, þá kom bændur loks
til sögunnar.
A vegum Dráttarvéla fóru full-
trúar kaupfélaga og bændur út að
skoða landbúnaðarsýninguna
Smith-Field Show i London,
og ég var beðinn um að vera þeim
innan handar. Landbúnaðar-
sýningin var skoðuð rækilega og
eins var farið i heimsókn til
Masey Ferguson fyrirtækjanna i
Coventry.
— Var þetta ekki erfitt hlut-
verk?
— Ekki get ég sagt það beint.
Eðlilega var enskukunnáttan
misjöfn, og það varð að hjálpa
þeim aðeins. Ef ég fór með einum
einhverra erindagjörða þá
varð ég að að svikja annan.
'Karl Óskar fór siðan heim til Is-
lands með kaupfélagsmönnum og
bændum rétt fyrir jól, en til Eng-
lands lá leið hans aftur stuttu sið-
ar, þá til náms I stjórnunarfræði.
Þegar ég spurði i fávizku minni,
hvað stjórnunarfræði væri, þá
sagði hann mér, að það væri
nokkurs konar meðalvegur hag-
fræði og viðskiptafræði og gæfi
góða innsýn i rekstur fyrirtækja-
Karl Óskar hefur unnið um
skeið sem sölufulltrúi hjá
Dráttarvélum h.f. — 1 hverju er
starf þitt fóigið?
— Eins og komið hefur fram
áður, þá á sveitin hug minn allan,
og sölufulltrúastarf mitt hjá
Dráttarvélum gefur mér tækifæri
til þess að sinna þeirri stétt, sem
mér er mjög kærkomin. Starf
mitt felst ekki eingöngu i beinni
sölu, það er einnig ráðgjafastarf.
Tækninni fleygir fram, og það er
ekki hægt að gera þær kröfur til
bænda, að þeir geti fylgzt með öll-
um nýjungum. Við verðum að
vera mjög opnir i þessu starfi,
viðskiptavinurinn býr við mis-
munandi aðstæður, og það er er-
fitt að ráðleggja, þegar vitneskj-
an um hans ytri skilyrði er litil
sem engin.
— Nú hefur þú unnið hjá Sam-
bandinu, og einnig lagt stund á
stjórnunarfræði. Er ekki eitt-
hvað, sem þér fyndist, að betur
mætti fara?
— Jú, þvi er fljótsvarað. Kaup-
félögin eru of mörg, og þvi til
staðfestingar get ég bent á, að um
áramótin 1972 voru sambands-
félögin 50 og höfðú 36.500 með-
limi. 23 kaupfélög voru með
minna en 200 félagsmenn, 9 með
minna en 100, og 2 voru með færri
meðlimi en 30. Það ætti að sam-
eina kaupfélögin og hafa siðan
verzlanir út um sveitirnar á
þeirra vegum. Fimm stór kaup-
félög væri sennilega bezta lausn-
in, eitt i hverjum landshluta, — en
þvi miður virðist þetta mál eiga
langt i land: innansveitarpólitikin
er allsráðandi.
Ég kvaddi Karl Óskar, óskaði
honum alls hins bezta og hvarf á
braut.