Tíminn - 30.06.1974, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Sunnudagur 30. júni 1974.
Afmælisrabb við AA-mann
Þörf samtök,
sem hafa
mörgum hjólpað
1 APRILMANUÐI siöast liðn-
um áttu AA-samtökin á Islandi
tuttugu ára afmæli. Það var sagt
frá afmælinu i útvarpi, en blöðin
komu ekki út um þær mundir,
sökum prentaraverkfallsins, og
gátu þvi hvorki sagt tiðindin né
samglaðzt afmælisbarninu.
Til þess aö gera nú ofurlita
bragarbót, þótt seint sé, höfum
viö fengið hingað ágætan liös-
mann þessara þörfu samtaka, —
mann sem þekkir þau mjög vel —
og ætlum aö biöja hann aö segja
okkur frá starfi þeirra hér á
landi.
Vestur-í s lendin gur
átti frumkvæðið.
— Mig langar þá að spyrja
fyrst: Hvert var upphaf þess, að
AA-samtökin náðu fótfestu á Is-
landi?
— Upphafið var það, að hingað
til lands kom Vestur-lslendingur,
sem kynnzt haföi þessum sam-
tökum i Amerfku, vegna þess að
sjálfur hafði hann verið mikill
drykkjumaöur, en haföi einmitt
komizt yfir sina óreglu fyrir
kynni sin af AA. Þegar nú þessi
ágæti maður var hingað kominn
sá hann, aö ekki myndi veita af
slikri starfsemi einnig hér á
landi, svo hann fékk nokkra menn
i lið með sér, og þar með voru
samtökin stofnuð hér á landi. En
það var fjarri þvi aö allir, sem
þátt tóku i stofnun þessara sam-
taka hér, væru þá yfirkomnir af
drykkjuskap. Sumir þeirra höfðu
ekki bragðað vin árum saman, en
töldu sig engu að siður alkóhól-
ista, og gripu nú fegins hendi
þetta tækifæri, þvi að þeir voru
þess fullvissir, að félagsskapur-
inn gæti hjáipað þeim til þess að
halda áfram að vera án áfengis.
— Voru þetta ekki fáir menn,
svona i upphafinu?
— Jú, þeir voru ekki margir.
En félagsskapurinn varð fljótt
mjög vinsæll, og eftir þvi sem
mér hefur verið sagt, þá leið ekki
á löngu, unz fjölgað hafði i skák-
inni. Þegar frá leið, varð það ekki
óalgengt, að um og yfir hundrað
manns væru á hverjum fundi. En
auðvitað átti félagsskapurinn við
ýmis vandamál að etja, ekki sízt
framan af árum, Mönnum gekk
misjafnlega vel að halda sér frá
áfenginu, og sitthvaö fleira varð
til þess aö draga kjarkinn úr fé-
lögunum. Húsnæöisvandræði
sneiddu ekki heldur hjá garði,
einkum eftir að félagsskapurinn
missti ágætt húsnæði, sem hann
hafði á Hverfisgötunni. Eftir það
hröktust samtökin úr einu húsinu
I annaö, og á þeim tíma held ég að
þau hafi komizt næst þvi að logn-
ast út af. Þó voru alltaf nokkrir
menn innan samtakanna, sem
voru það bjartsýnir og þrautseig-
ir, að þeir gáfust ekki upp, enda
liföi félagsskapurinn alla erfið-
leika af sér, og nú held ég að ó-
hætt sé að segja, að hann sé mjög
sterkur og að styrkur hans fari
vaxandi.
Peningar valda sundr-
ungu
— Var aldrei nein óeining um
stefnu samtakanna, eins og oft
vill verða, þegar einhver félags-
skapur er að stiga sin fyrstu
spor?
— Jú, ekki er vist þvi að neita,
en ég þekki ekki þá sögu af eigin
raun, þvi þeir erfiðleikar voru all-
ir um garð gengnir, þegar ég
kynntist þessum samtökum fyrst.
Mér hefur skilizt, að þar hafi und-
irrótin verið peningamál, eins og
oft endranær i mannlegum sam-
skiptum, en það hefur aldrei verið
til þess ætlazt, að félagar AA-
samtakanna væru að vasast i
peningamálum. Samtökin taka
ekki afstöðu til neinna opinberra
mála, og eru þar af leiðandi ekki
með nein fjármál á sinni könnu.
Þau geta ekki styrkt menn fjár-
hagslega, sent þá á spitala eða
veitt læknishjálp, einfaldlega
vegna þess, að þau hafa ekki
neina aðstöðu til sliks. Alls staö-
ar, þar sem peningar eru annars
vegar, koma upp deilur. Menn
greinir á um, hvernig eigi að nota
féð, hver eða hverjir eigi aö ráöa,
hvernig þvi er variö og hver eigi
að varöveita þá sjóði, sem til eru.
— Allt þetta er einu nafni kallað
valdastreita, og við vitum öll,
hvert hún getur leitt, um það eru
alltof mörg dæmi úr heimi stjórn-
málanna. Þetta verða AA-menn
að foröast, ef þeir vilja vera þvi
hlutverkni vaxnir að hjálpa sjálf-
um sér og öðrum og losna undan
áþján áfengisins.
— Koma þá peningar hvergi
viö sögu i störfum ykkar?
— A hverjum fundi er karfa
eða pottur, eins og við köllum
það. 1 fundarlok láta menn aura
þar I, og fyrir þá er keypt kaffi og
mjólk, sem við drekkum, þegar
fundi er lokið. Það er hverjum i
sjálfsvald sett, hversu mikiö hann
lætur af hendi rakna, með þeim
fyrirvara þó, að við viljum ekki
aö neinn greiöi hærri upphæð en
hundrað krónur. Ef eitthvað
gengur af þessum peningum, not-
um við það til þess að styrkja út
gáfustarfsemi okkar.
— Njóta samtökin ekki neinna
opinberra styrkja?
— Samtökin hafa fengið styrki
— aö visu ekki háa — frá rikinu og
Reykjavikurborg, og það er sann-
ast að segja, að við höfum neyðzt
til þess að veita þeim viðtöku, þvi
að annars hefðum við ekki getað
staðið undir nauðsynlegri útgáfu-
starfsemi samtakanna. En við
viljum að samtökin séu fjárhags-
lega óháð, og þvi er okkur þaö á-
hugamál, að þau rit sem við gef-
um út, geti borið sig og þannig
staðið á eigin fótum.
— Hvað um áheit og gjafir?
— Við verðum, þvi miður, að
neita þeim. Ef það kemur fyrir,
aö okkur berast peningar, sem
við vitum ekki, hvaðan eru komn-
ir, höfum við látið þá renna beint
inn i útgáfusjóöinn, og litum þá
svo á, að við höfum ekki tekið við
fé inn I sjálf samtökin, þvi að út-
gáfan á i framtiðinni að vera
sjálfstæður aðili, en ekki hluti af
AA-samtökunum.
tJtgáfustarfsemi
AA-samtakanna.
— Hvaða rit eru þetta, sem þiö
gefið út?
— Það eru aðalléga litlir bækl-
ingar, eins og til dæmis Hvað er
AA? Er AA fyrir þig? AA i samfé-
laginu, og fleiri.
— Eru þarna upplýsingar um
samtökin?
— Já, það eru sumpart upplýs-
ingar um það, hvernig samtökin
vinna, en svo eru þar lika spurn-
ingar, sem lesandinn einn getur
svarað, þvi að þar er spurt um
háttu manna og umgengni þeirra
við áfenga drykki.
Svo gefum við út „Sporin” okk-
ar, það eru „12 reynsluspor”, sem
við köllum, en þau eru i raun og
veru grundvöllur AA-samtak-
anna. Aftan á þessum bæklingi
eru skráðar „erfðavenjur” sam-
takanna, það er að segja sá
rammi, sem samtökin starfa eft-
ir.
Þá má nefna, að við gefum út
litið spjald, sem heitir Dagurinn i
dag. Þar er að finna eins dags á-
ætlun um hugsunarhátt og
breytni. Þær lifsreglur eru ekki á
neinn hátt einskoröaðar við
drykkjumenn, heldur eru þær
hverjum manni þarfur leiðarvis-
ir. Þá eiga samtökin prentaða
bæn, sem að vlsu er ekki upp
fundin af AA-mönnum, en hefur
það til sins ágætis, að hún er ekki
skorðuð við nein ákveðin trúar-
brögð. Menn geta jafnvel haft
hana yfir, þótt þeir telji sig ekki
trúa neinu.
— Þetta er þá þaö sem þið gefið
út?
— Já, og nú stendur til að gefa
út „Stóru bókina”, sem við svo
köllum, — það er nokkurs konar
Biblia AA-samtakanna. Þýðing
bókarinnar er langt komin, og við
vonum að hún geti komið út á
þessu ári. Satt að segja hefur það
veriö AA-samtökunum hér á landi
nokkur fjötur um fót, að þessa
bók hefur vantað, en erlendis er
hún talin ómissandi. Þótt við sé-
um að visu ánægðir með þann á-
rangur, sem náðst hefur hér
heima, þá er ég þess þó fullviss,
að við hefðum náð lengra, ef við
hefðum notið styrks þessarar á-
gætu bókar. Þegar hún verður
komin út á islenzku, vona ég að
enn fleiri notfæri sér leiðir AA-
samtakanna.
Að vera ódrukkinn einn
dag i einu.
— Þú sagöir áðan, aö þið gætuð
ekki útvegaö neinum læknishjálp
eða styrkt hann fjárhagslega.
Hvað gerið þiö þá fyrir það fólk,
sem leitar á náðir samtaka ykkar
I þrengingum sinum?
— Við álftum, að hver maður
verði að ráöa fram úr sinum
vandamálum sjálfur. Það getur
enginn hætt að drekka fyrir ná-
unga sinn, hversu feginn sem
hann vildi. Hitt er annað mál, að
menn geta sótt um styrk og upp-
örvun til félaga sinna, sem lfkt er
ástatt um. Hver deild heldur fund
einu sinni i viku, þar sem menn
hittast og ræða saman, og þar fá
margir styrk og kjark til þess aö
halda baráttunni áfram. Ég segi
stundum, að hið eina, sem við
getum gert hver fyrir annan, sé
að vera ódrukknir einn dag I einu
til þess að geta talað við þá sem
þurfa á þvi aö halda. Einhvers
staðar þarf drykkjumaðurinn að
eiga sér griðastað.
— Einn dag i einu — er það ekki
heldur lltill árangur?
— Við reynum að lofa ekki
meira en við getum staðið við.
Hver dagur, sem við erum ó-
drukknir, er dýrmætur, en það
bannar okkur enginn að fram-
lengja það góða áform til næsta
dags. Dagarnir kunna að Verða að
vikum, vikurnar að mánuðum,
mánuðirnir að árum.
— Þú minntist á griðastað. Er
mikið um að fólk komi til ykkar,
aðeins til þess að leita sér hvildar
og hljóta skilning, þó ekki væri
nema einn dag?
— Jú, það er talsvert algengt.
Margir halda lika, að við búum
yfir einhverri töfralausn og að
það þurfi ekki annaö en að koma
til okkar, þá sé allur vandi leyst-
ur. En þvi miður er nú þetta ekki
alveg svona einfalt.
Það, sem drykkjumaöur þarfn-
ast ölíu öðru framar, er andleg
lækning, og hana öðlast menn
ekki sizt með samræðum við þá,
sem likt eru á vegi staddir. Menn
verða að öðlast þá hugarfars-
breytingu, sem til þess þarf að
sætta sig við þá tilhugsun að vera
ódrukkinn og mega ekki bragða
vin. Alkóhólisti má ekki drekka
vfn, fremur en sykursjúkur mað-
ur má borða sætindi.
Þegar hver dagur varð
sigurhátið.
— Mér skildist áðan, aö menn
gerðu stundum til AA-samtak-
anna óeðlilegar kröfur. Er það þá
fleira en sjálft drykkjuvandamál-
ið, sem þið eigið að leysa?
— Já, já, sumir halda jafnvel
að samtökin geti læknað fjár-
hagsvanda einhvers einstaks
drykkjumanns, og einn af þeim
var ég.
— Svo?
— Já, ég held nú það. Ég var
svo flónskur, að ég hugsaöi mér
að nú kæmu þeir AA-menn heim
til min, skipulegðu með mér fjár-
málin, sem komin voru I megn-
ustu óreiðu, og að siðan myndu
þeir gera framtiðaráætlanir og
segja mér, hvernig ég ætti að
haga mér i framtiðinni. Auövitað
voru þetta allt eintómir hugarór-
ar, eins og nærri má geta.
Ég haföi byggt mér ágætt hús.
Siðan seldi ég það til þess að geta
byggt mér annað ennþá stærra og
finna, (þvi að drykkjumaður þarf
að reyna aö sýnast meiri maður
en hann er). Þetta hefði svo sem
veriö nógu erfitt, þótt ég hefði
varið öllu þvi lánsfé, sem mér
tókst að herja út, til byggingar-
innar, en auðvitað fór ekki nema
hluti af þvi til þeirra nota, fyrir
hinn hlutann keypti ég áfengi.
Svo var það einn góðan veður-
dag, að ég fór á fund i AA-sam-
tökunum með þá fávislegu hugs-
un i höfðinu, að þau gætu bjargað
fjárhag minum á þurrt land. Auð-
vitað rættist sú von ekki, en aftur
á móti heyrði ég mann tala um
fjármál sjálfs sin fyrsta kvöldiö
sem ég kom á fund. Reynsla hans
var svo nákvæmlega hliðstæð
minni, að mér fannst hann vera
aö tala um mig, þótt I rauninni
væri hann auðvitað einungis aö
lýsa eigin reynslu. Þetta varö
mér langtum notadrýgra en þótt
ég hefði fengið fjármálaráðu-
nauta og jafnvel hagstætt lán.
Vafalaust hef ég aldrei á ævi
minni gert jafnarösama fjárfest-
ingu og þegar ég leitaði á vit AA.
Nú tók ég upp nýja stefnu. Ég
sagði við lánadrottna mina, að
hingað til hefði ég alltaf lofað öllu
fögru og svikið það jafnharöan
)það voru þeir nú vist fyrir löngu
búnir að reka sig á), en nú kvaðst
ég ætla að hætta að lofa. Ég sagð-
ist vera að gera tilraun með sjálf-
an mig, en ég vissi ekkert hvort
hún tækist. Siðan fór ég þess á
leit, aö þeir gæfu mér frest á með-
an tilraunin stæði. Mér til undr-
unar tóku allir þessu vel, ekki
einn einasti lánardrottinnjieitaði.
Svo fór ég að reyna. Ég var ó-
drukkinn, og i hvert einasta skipti
sem ég fékk einhverja peninga i
hendurnar, gekk ég á milli þeirra
sem ég skuldaði og lét þá hafa
sina ögnina hvern. Við það létti
mér stórum.
— óx þá ekki lika sjálfstraust-
iö?
— Jú, mikil ósköp, það óx hröð-
um skrefum. Aö visu var ég var-
aöur við, ég skyldi ekki vera svo
bjartsýnn og hreykinn af sjálfum
mér, aö ég færi að trúa þvi, að
mér væri óhætt að fara aö bragða
vin aftur. Þetta lét ég mér að
kenningu verða og setti markið
aldrei hærra en að vera ódrukk-
inn einn dag i einu, þótt ég að visu
framlengdi það frá degi til dags.
Og nú hófst ánægjulegur timi. Ég
er ekki i neinum vafa um það, að
sex til sjö fyrstu mánuðirnir, sem
ég var i AA-samtökunum, eru
langskemmtilegasti kaflinn i lífi
mlnu. Hver einasti dagur sem ég
var ódrukkinn, var sigurdagur.
Aö finna, hvernig sjálfstraust
mitt kom aftur, jafnt og þétt,
finna, hversu traust annarra á
mér óx með hverjum degi sem
leið. Allt þetta kitlaði hégóma-
girnd mina, en veitti mér jafn-
framt aðhald, nú mátti ég ekki
bregðast eða spila út úr höndun-
um á mér þeim árangri, sem
náðst hafði. Og ég hélt áfram að
vera ódrukkinn — einn dag I einu,
og þaö var nóg.
Hvorki refsing né ákúr-
ur, þótt út af beri.
— Þú talar um að vera ódrukk-
inn einn dag i einu. Er það þá ekki
alltaf annað slagið að koma fyrir,
að félagar ykkar „falli” sem kall-
aö er, það er að segja lendi á fylli-
rii?
— Jú vitanlega er það alltaf að
koma fyrir, þvi að það er nú einu
sinni svo, að menn ná misjafnlega
miklum og misjafnlega skjótum
árangri, svo á þessu sviði sem
öðrum?
— Hvað gera samtökin, þegar
slikt hendir félaga ykkar?
—■ Ekki neitt, ekki nokkurn
skapaðan hlut. Auðvitað þykir
öllum það mjög leiðinlegt, þegar
slik óhöpp henda vini okkar og fé-
laga, en það er hvorki beitt ákúr-
um né neins konar refsiaðgerð-
um. Við vitum það, sumir af af-
spurn og aðrir af eigin reynslu, að
þetta getur komið fyrir, og er allt-
af annaö slagið að koma fvrir. en
við þvi er ekkert að segja eða
gera, nema að taka þráðinn upp
aftur að nýju, og það gerir sá sem
fyrir óhappinu varð lika oftast.
Aðalatriðið er að ná betri árangri
næst. Allir vita, að þetta getur
komiðfyrir hvern sem er, og þess
vegna hefur enginn rétt til þess að
áfellast þá, sem fyrir slikum ó-
höppum verða. Menn eru jafnvel-
komnir á fundi okkar, þótt þeir
hafi nýlega oröið fyrir þvi óhappi
að drekka sig fulla, það heimtar
enginn af þeim nein loforð, enda
eru þau óþekkt hjá okkur. Menn
reyna aöeins að gera sitt bezta, og
svo er ekki meira um það. Við er-
um boðnir og búnir til þess að
gera allt sem við getum fyrir fé-
laga okkar, hvort sem óhöpp
þeirra hafa orðiö fyrir ásetning
eða hreina vangá.
,,Allt,...sem gerir okkur
að betri og nýtari mönn-
um...”
— Hvernig eru AA-samtökin
byggð upp formlega séð? Haldið
þið félagaskrár?
— Samtökin eru I fyrsta lagi
eingöngu byggð upp af fólki sem
telur sig eiga við vandkvæði að
striöa sökum áfengisneyzlu. Fé-
lagaskrár eru engar, og ekki
heldur nein félagsgjöld, fólk kem-
ur og fer eftir þvi sem hver vill,
þaö eru allir fullkomlega sjálf-
ráðir að þvi, hvort þeir sækja
fundi okkar eða láta það ógert.
Félagsskapurinn er byggður
upp með deildum, sem innbyrðis
eru allar sjálfstæðar, hver um
sig. Hver deild heldur fundi einu
sinni I viku. Hér I Reykjavik eru
sex deildir, en auk þess eru deild-
ir i Vestmannaeyjum, Keflavik,
Selfossi og Akureyri. Hver deild
er sjálfstæð heild, sem ræður sin-
um málum sjálf, kýs einn fulltrúa
I sameiginlega samstarfsnefnd,
sem siðan kemur saman einu
sinni i mánuöi að vetrinum. Þessi
sameiginlega nefnd sér um að
jafna ágreining, ef einhver er,
sker úr vafamálum, veitir upp-
lýsingar, þeim er þess óska, kem-
ur fram fyrir hönd samtakanna á
opinberum vettvangi, meöal ann-
ars i blöðum. 1 öðrum félagsskap
myndi þessi nefnd sjálfsagt vera
kölluö yfirstjórn, en okkur er illa
viö orðið „stjórn”, þvi að það
samrýmist ekki okkar venjum, að
einn sé settur yfir annan. Nefnd-
irnar sem starfa innan deildanna
eru kallaðar þjónustunefndir, og
samkvæmt þvi mætti þessi þá
heita yfir-þjónustunefnd, þótt það
orö sé að visu heldur óþjált.
A fundunum flytja menn mál
sitt ýmist úr ræðustóli eða að þeir
spjalla saman yfir kaffibolia aö
loknum fundi. Enn fremur notum
við simann mikið til þess að létta
hver öðrum lifið. Það er ómetan-
legur styrkur að vita af fólki i
kringum sig sem á I sömu baráttu
og við sjálf og er að reyna að lifa
eðlilegu lifi, eins og við sjálf erum
aö reyna að gera. Þetta yljar okk-
ur um hjartaræturnar og hjálpar
okkur til þess að halda áfram að
lifa lifinu án áfengis. Og allt, sem
stuðlar að þvi að gera okkur að
betri og nýtari mönnum, á fullan
rétt á sér.