Atuagagdliutit - 01.01.1961, Page 109

Kalåtdlit-nunane teknikimut
maKitsivigpagssuarne igdlune eKima-
nerussune sananeKarsimassune imer-
tartoKartarpoK, imalunit Kamutine
ingmikut sanåne Kerinavérsagkanilo
agssartorneKartardlune.
Fra syd til nord
hvor grønlændere bor
der ryger man
Mac Baren tobakker!
Kavane avamlo
kaldtdlinik inulingne
pujortartarpait
Mac Baren tobakker!

mixture
tunaassutieut meriartorneK
suvdlugdlit ernagkanut alortut
sule ikigtuinait
igdlut siamasigpatdlårnerat pissuti-
galugo suvdlulingnik erKagkanut av-
KUtigssianik ikigtuinarnik sananigssaK
pramit atordlugit usingiaissar-
nermit imarpikortautinut talitar-
fingnut
sujornatigut umiarssuarnit nunamut
usingiaissarneK tamarme pramit ator-
dlugit ingerdlåneKartaraluarpoK. ta-
matuma nagsatarissarpai kinguåutor-
nerujugssuit atortugssarpagssuitdlo a-
serorneKartarnerat maungåinartine-
Kartarneratdlo angnertumigdlo suli-
ssariaKartardlune. taimåitumik ukiu-
ne Kångiutune umiarssualivit suliari-
ortorneKalersimåput imalo angussa-
KartOKarsimavdlune igdloKarfingne
K’aKortume, Nungme Ausiangnilo a-
ngatdlavigineKarnerpaussune talitar-
feKalersimavdlune ima suliarissaussu-
nik angissusilingnigdlo umiarssuit 1-
marpikortautit tåukununga talisina-
ngordlutik.
ukiune tugdliutune sulivfigssualior-
nigssamik pilerssårutit maligdlugit i-
marpikortautinut talitarfit sananeKå-
séput Påmiune, Manitsume, Sisimiu-
ne Ilulissanilo, taimåtaoK Nungme au-
lisartunut umiarssualivigssaK suliari-
neKåsaoK.
Angmagssalik Nanortaligdlo tåiså-
ngikåine igdloKarfingne avdlane ang-
nertunik umiarssualiviliulerssåruteKé-
ngikatdlarpoK, tåssa igdloKarfingnut
tåukununga agssartugagssaussartut i-
ma angnikitsigingmata sule aulaja-
ngerneKarsinaunane akisunik sanaor-
tornigssaK ingminut akilersinauner-
SOK.
bilit pissutigalugit nutanik avicu-
sineKartariaKalerpoK
avKusinitorKat pisuinardlune anga-
lanermut nautsorssutdlugit sanane-
Karsimåput. bilit atuleriarmata er-
ngerdlutik ajulerput, taimåitumigdlo
pissariaKalersimavoK Kamuterssordlu-
tik ingerdlaortunut Kajangnaitsunik
avKUsiniornigssaK. avKusernit ujarår-
Kersugåuput nunane Norgep Sverigiv-
dlo avangnåinitutut. avKusernit tai-
måitut sananiamere akisuvatdlångit-
dlat, aserfatdlagtailineKangåtsiarta-
riaKarputdle. ukiut ikigtunguit Kångi-
ugpata nautsorssutigårput Kalåtdlit-
nunane avKUsinivik sujugdlerpåK as-
faltimik KagdligaK Kamuterssortunut
sinåkutiligdlo såtunik pisuinartunut
sananeKåsassoK.
imeKarneK pivdlugo ajornartor-
siutit anigorneKalersut
sujornatigut imeKarniarneK ima i-
ngerdlasimavOK inuit nangmingneK
tatsine kungniltinit imertartardlutik..
aussaunerane sparnit imertautigine-
Kartarput, ukiuneranilo imeK nåparta-
nut pordlugo KimugsiuneKartarpoK. i-
låne imeK mingugtisimassarpoK per-
Kingnigssamutdlo navianartuvdlune.
taimåitumik perKingnigssap tungåti-
gut pitsångoriartornermut iluaKutau-
ngårsimavoK imeKarfiliat sananeKar-
mata ukioK kaujatdlagdlugo imermik
pitsaussumik nåmagtumigdlo tunissi-
sinaussut. ukiune Kångiutune Kalåt-
dlit-nunåne igdloKarfit amerdlaner-
ssåine ukioK kaujatdlagdlugo imeKar-
figssat sananeKarsimåput pissariaKar-
nerpånik avKUserdlugit igdlulianut.
ervnguvdle avKutait angnertusineKar-
simångingmata pissutauvOK avKusi>
niorneK akisorujugssungmat tåssa
tamåko ivertiterneKartariaKarmata
nunap Kåtigut OKOrsagkanik elektrici-
tetimigdlo kiagsagkanik pulerdlugit.
aussaunerane imermut avKusiarpa-
rujugssuit ervngup avKutivianut ata-
tineKalersarput taimalo tamatuma na-
låne imeKarniarneK nåmaginartuv-
dluartardlune. ukiunerane imermik
aningaussartutauvatdlårane nåmagsi-
neKarsinausimavoK. atorfeKarfit ig-
dlorssualiatdlo imermik atuissorujug-
ssuit taimaingmatdlo imermik enca-
gagssalerujugssuit pingårtumik sine-
rissamut Kanigtume inigssineKartaria-
Karsimåput, tåukunångéinardlo ator-
tugssanik suvdluligssuarnik erKaivili-
ortoKarsimavoK. kigsautigissarpagssuit
sarKumiuneKarsimassut igdluliat ta-
malåt erKaiveKarfit Kanigtuinut inig-
ssineKarnigssånik suvdluligssuarn ik
erKaivigssanik pissariaKartitsineruj ug-
ssuarmut erssersitsissuput.
nautsorssutigissariaKarparput ukiu-
ne tugdliussune igdloKarfingne tama-
ngajangne suvdluligssuarnik erKaive-
KarfeKartoKalisassoK, taimåitoKarfig-
ssanilo igdlut eKitersimassut sanane-
Kartugssåusåput.
igdloKarfit tamarmik ingnatdla-
gissiorfeKalersimåput
iluaKutauvdluartumik ingnåtdlagi-
ssamik pigssaKamigssaK inuiaKati-
gingne moderniussune pissariaKar-
dluinartungmat igdloKarfingne tama-
ne ingnåtdlagissiorfeKalersimavoK.
ingnåtdlagissiorfit sujugdlit migssi-
ngiutitut sananeKarsimåput maskinap
nakussusia agdlilerfigssaKartitdlugo.
taimane misiligtagaKarsimångilaK Ka-
noK sukatigissumik ingnåtdlagissamik
atuineK agdliartorumårtOK. ukiut Kå-
ngiutut takutipåt igdlut tamangajang-
mik KåumarKuserneKarsimassut, åma-
lo motorinut, pumpinut kissarssuti-
nutdlo ingnåtdlagissap sarfå atorne-
Kalersimavdlune agsut. ingnåtdlagi-
ssamik atuinerup ukiumortumik ag-
dliartornera procentikutårdlugo Dan-
markime atuinermit angnerungåtsiar-
simavoK. ilumortumingme ima pisso-
KarsimavOK igdloKarfingmiut ukiut i-
kigtunguit ingerdlanerine ingerdlaju-
åinartumik ingnåtdlagiaKartuarnig-
ssaK pingitsorsinaujungnaerdlugo ing-
nåtdlagissiorneK inardlersusagaluar-
pat ajutomerujugssuarnik kingune-
Karsinauvdlune,
igdloKarfingne tamane ingnåtdlagi-
ssamik atuineK ima angnertusitigisi-
mavoK ingnåtdlagissiorfit sujugdler-
påt tunissisinåussusiat tamarme ator-
neKardlune. ingnåtdlagissiorfit nutå-
ngorsardlugitdlo agdlilemeKalerérsi-
måput, misiligtagkatdlo tungavigalu-
git ingnåtdlagissiorfit sujugdlit sulia-
rineKarnerånit tungavigssaKarnarne-
russumik ingerdlåneKarput. agdlisai-
nialernerit pissariaKartisavait maski-
nat angnerussut, igdlutagssatdol ang-
nerussut ikuatdlagtornigssamutdlo na-
vianåinerussut, ilåtigutdlo igdlunut
avdlanut kiagsausersuivfigssat ingnåt-
dlagissiorfingnut atatineKåsåput.
telegraminik tigorKaivit autdla-
kåtitsivitdlo nutarterneKåsaput
radiOKarfit sujugdlit 1925-me sana-
neKarsimåput taimaisivdlutigdlo nu-
tarterineK sujorKUtdlugo ukiorpålug-
ssuarne atasimavdlutik. ukiune ki-
ngugdlerne radiOKarfit sujornatigutut
avdlånguteKångingaj agtumik suliner-
tik ingerdlåsimavåt, angnertusiartor-
simaKaordle, tamatumalo kingunerisi-
mavå radiOKarfit atorneKarérsut ag-
dlilerneKarsimangmata nutånigdlo å-
ma radioKarfeKalerdlune, pingårtu-
mik niuvertoruseKarfigpålungne.
radioKarfingne angnerne måna ator-
torineKartut pisoKalilersimåput taimå-
taordlo ukiut ikigtunguit Kångiugpata
kigdligssaK angnerpåK tikineKartug-
ssauvdlune. taimåitumik ilimagissa-
riaKarpoK telegraminik tigorKaivit
autdlakåtitsivitdlo nutangorsarneKar-
nigssåt fjernskriverit telefonikutdlo
atéssuteKarnigssame maligtarissaria-
Kartut nutåt maligdlugit.
boligstøttemlt igdlutårniartarncK 1954-lme autdlarnermatdle bo-
ligstøttemit igdluliat 1750-it migssalt sananeKarérsimdput. igdlut
siaruarnagit atautsimdrtiniardlugitdle ilungersuanlvut ilåiigut ki-
ngune-Karslmåput boligstøttemit Igdluliat atautsimårtut kussanar-
tut iluarsautdluagkatdlo pilersineKarsimangmata imana nutålior-
dlune sanaortornerme takorKajånarnerussut igdloKarfit atausiåkåt
tikerårfigitltdluglt, sOrdlo Nanortalingme. (åssilissoK: Dan Buch).
Siden boligstøteordningen trådte i kraft i 1954, er der opført ialt
ca. 1750 boligstøttehuse. Vore bestræbelser for at samle byggeriet
i grupper i stedetfor at sprede husene har bl. a. resultatet i, at
der opstår nydelige og velordnede boligstøttekvarterer, som må-
ske nok er det nybyggeri, der falder een mest i øjnene, når man
besøger de enkelte byer, som f. eks. Nanortalik. (foto Dan Buch).
1 Nanortalik finder man endnu det gamle
bybillede vel bevaret. Ved udbygningen af
byerne vil man værne om de værdifuldeste
af de ældre bygninger, så de kan stå som
et minde om tidligere tiders byggeskik, (fo-
to: Dan Buch).
mut. ukiune kingugdlerne ineriartor-
neK Kimerdloråine ilumornerartaria-
KarpoK agdlåt angnertorujugssuarnik
pitsångorsaineKarsimangmat. måssa a-
merdlasut isumaKartaraluartut Kalåt-
dlit-nunåne sulinermut akuerssissutit
mikivatdlårtut KånginagagssåungilaK
akuerssissartut påsingnigdluamermik
takutitsisimangmata.
1950 tikitdlugo sanaortorneK ang-
nertuvatdlångingmat isumangnaitdlui^
narsimavoK sujulerssorneKartisavdlu-
go niuvertunit niuvernermik iliniaga-
Karsimassunit ikiortigissardlugit Kav-
dlunåt sanassut, ujarKerissutdlo ikig-
tut kalåtdlitdlo tåukununga ikiortau-
ssut. nalivtinile sanaortorneK, sordlo
umiarssuarnut imarpikortautinut tali-
tarfiliorneK, betoninik sapusiorneic,
nåparsimaviliarujugssuit, igdlut Kule-
riånik initagdlit il. il. piumassarine-
Kartortait angnertungårmata sulineK
teknikimik påsisimangnigtunit suju-
lerssorneKartariaKarpoK. taimåitumik
GTO pilersineKarsimavoK Grønlands-
kommissionip sanaortornigssamut ma-
ligtarineKartugssat sarKumiussai pe-
Katigalugit.
niuvertoKarfitorKane taimågdlåt pi-
satakitsunik mikissunigdlo sånave-
Kardlunilo nåparsiveKarpoK. nutarte-
rinermut atatitdlugo GTO igdloKar-
fingne tamane sutdlivigssanik pissa-
riaKartunik pigssamausivigtalingnik
sutdlivigtalingnigdlo pilersitsissaria-
KarsimavoK. taimåtaoK GTO pigissa-
KarpOK Kamuterpagssuarnik, cementi-
liutinik, Kivdlerussuarnik maskinanik,
bulldozerinik såkunigdlo avdlanik
moderniussunik.
natigut sanaortugagssanut akuerssi-
ssutaussartut ukiumut Vs mili. kr.
migssiliuinartarpait. ukiune kingug-
dleme Kuline Kalåtdlit-nunane sa-
naortugkanut nutånut katitdlutik 400
miil. kr. atorneKarsimåput, imalunit
avguaKatigigsitdlugit 40 mili. kr. ukiu-
ukiune kingugdlerne Kuline Kalåtdlit-nunane sanaortorneKar-
simavoK 400 mili. kr. atordlugit
agdlagtoK chefingeniør Gunnar P. Rosendahl, GTO
askinat atornerisa ukiune ki-
m ngugdlerne Kuline sulineK nu-
ngutdlarsarnartoK taorserpåt.
ukiut 25-t Kångiugpata igdloKarfiup
issikua avdlångordluinarsimåsaoK. ila-
Kutaringnut atausiåkånut ingmikortit-
dlugit igdluliat kingoråmeKarsimåså-
put sujunertaKarpalungnerussumik a-
tautsimomerussumik igdluliornermik.
Avangnåne méraugatdlarama erKai-
mavara umiarssuaKarångat perssuar-
siortameK. umiarssuit tikinigssåt uv-
dlunik ardlalingnik sujontutdlugo
niuvertoKarfiup augpalårtulerfeKar-
fiata Kagtunermitup kigdlingane Ke~
KartuarnartarsimavoK avåmutdlo issi-
galune umiarssup ilimagissap nåpa-
rutaisa Kilaup kigdlingiussånit ersser-
nigssånut takorKårnigtugssanut ilao-
rusungnermit. tamarmik — angutit,
amat mérKatdlo igdlunit aniassarput
usingiaineKalerångat. nivissat erinar-
ssuatårtut kinguleriårpagssuit niu-
ssarfingmit aumarssuaisiviup tungå-
nut ingerdlaulersarput korit imartu-
ngeKissut akiardlugit.
méraunivnit encaimassavnut tåssu-
nga nalerKiukusungnarpoK Nup umi-
arssualiviane inuneK aussaK takusi-
massara. uvdlut tamaisa umiarssuit
pujortulérKatdlo tikitardlutigdlo aut-
dlartarput. tikinigssåt pivdlugo han-
delime inugtaussut radiokut kalerri-
neKarértarsimåput talitoKalerångatdlo
talitarfingme piarérsimassardlutik. u-
singiaineK erninaK autdlarnersarpoK,
agssartussuitdlo (gaffeltrucks) umiar-
ssualiviup kigdlingane betonimik Kag-
dlersimassume uteKåtårtuartarput. uv-
dlormut ardlaleriardlutik tingmissar-
tuarKat imånut mitartut autdlartar-
dlutigdlo umiarssualivingmut mitar-
put. angatdlånerssuaK taimåitoK uv-
dlormut pissartuinauvoK, pingårtor-
ssuarsiut.igineKaranilo. igdloKarfing-
miut ikigtuinait sianigissarpåt umiar-
ssuit sut umiarssualivingmmersut.
tåuna åssersutåinauvOK Kalåtdlit-
nunane ukiune kingugdlerne tekniki-
mut tungassutigut ineriartomerujug-
ssuaK takordlorneKarsinångortiniar-
dlugo. ineriartomeK naitsumik imai-
livdlugo erssersineKarsinauvoK, Ka-
ngaunerussoK sut agssåinarmik sulia-
rineKartarput teknikimutdlo tunga-
ssunik avdlanik ikiutigssaKangårane
Nanortalingme igdlOKarfitOKaK sule atati-
neKarpoK. igdloKarfit agdlisarnerine igdlu-
torKat iluatingnarnerssait igdlersornlarne-
Karput kanga igdluliortautsimut erKålssu-
tausinaorKuvdlugit. (ussHIssok: Dan Buch).
taimågdlåt kåutamik pusugutinigdlo
iluarséuneKarsinaussunik, ukiunile
sorssungnerssup kingugdliup kingor-
nanitune teknik moderniussoK atorto-
rineKalersimavoK inunermik OKilisai-
ssok sulinermigdlo angnerussumik nå-
magsissaKarfiusinångortitsissoK.
sulilo åssersumik: ukiut 30—40-t
matuma sujornagut kalåtdlit 3/4-isa
migssait igdlune ivssunik Karmalingne
majugaKarput. månale ivssunik Kar-
malingnik igdluerutinga j agsima vok
agdlåt niuvertoruseKarfingne asimio-
KarférKanilo.
sorssungnerssup kingugdliup sujor-
110