Fréttablaðið - 19.10.2005, Blaðsíða 56

Á síðustu vikum hefur mikið ver-
ið fjallað um útgáfu erlendra að-
ila á skuldabréfum í íslenskum
krónum fyrir tugi milljarða. Um-
fjöllunin um þessa þróun hefur
verið á neikvæðum nótum. Marg-
ir virðast óttast að aukin stöðu-
taka erlendra spákaupmanna í ís-
lenskum krónum auki hættuna á
gengisóstöðugleika og jafnvel
hruni á gengi krónunnar.
Sem dæmi um þetta var sagt í
fréttum Bylgjunnar 13. október:
„Ört vaxandi útgáfa erlendra
banka á erlendum skuldabréfum
í íslenskum krónum er að verða
tikkandi tímasprengja í íslenska
hagkerfinu að mati sérfræðinga í
verðbréfaviðskiptum. ... Ef er-
lendu eigendunum dytti í hug að
selja þessi bréf, myndi íslenska
krónan hríðfalla, líklega í stærri
stökkum en nokkru sinni fyrr.“
Er þetta virkilega svona nei-
kvætt og hættulegt? Þvert á
móti. Það er í raun fagnaðarefni
að viðskipti með skuldabréf í ís-
lenskum krónum hafi aukist og
að fleiri aðilar en áður séu nú
virkir á íslenskum gjaldeyris- og
skuldabréfamörkuðum. Tilkoma
erlendu fjárfestanna dýpkar
markaðina og ætti því að minnka
líkurnar á stórum ástæðulausum
sveiflum í gengi krónunnar.
Frétt Bylgjunnar gefur í skyn
að erlendir fjárfestar stjórnist af
duttlungum. Að þeir geri bara
það sem þeim „dettur í hug“.
Þetta er undarlegur ótti. Það sem
hefur gerst er að erlendir aðilar
hafa tekið eftir því að hagnaðar-
tækifæri leynist í íslenskum
skuldabréfum. Hagnaðartæki-
færið er til komið vegna þess að
vextir í íslenskum krónum eru
háir og gengi krónunnar hefur
ekki hækkað nægilega mikið til
þess að vænt gengislækkun á
næstu misserum vegi upp vaxta-
muninn milli Íslands og annarra
landa.
Ef gengi krónunnar tæki allt í
einu kipp niður á við myndi þetta
sama hagnaðartækifæri verða
enn álitlegra og erlendu fjárfest-
arnir myndu auka enn stöðu sín-
ar í krónum og þannig vinna gegn
gengislækkuninni. Hættan á
ástæðulausum sveiflum er mun
meiri þegar örfáir aðilar eiga
viðskipti á gjaldeyrismarkaðin-
um. Þá eru fáir til staðar til þess
að taka á móti því þegar einhver
einn aðili breytir stöðu sinni
verulega af einhverjum orsök-
um.
Síðar í sömu frétt Bylgjunnar
segir:
„Nú streymir erlendur gjald-
eyrir inn í landið, sem síst er þörf
á að mati Seðlabankans, og krón-
urnar streyma út, sem enn síður
er til þess fallið að Seðlabankinn
geti haft nokkur áhrif á gengi
krónunnar, því þessi þróun skrúf-
ar gengi hennar upp, en það er nú
þegar orðið of hátt að margra
mati.“
Þessi röksemd er einnig kol-
röng. Hagnaðartækifærið sem
erlendir fjárfestar eru að nýta
sér er einmitt til komið vegna
þess að gengi krónunnar hefur
ekki hækkað nægilega mikið til
þess að vænt gengistap á næstu
misserum vegi á móti núverandi
vaxtamun við útlönd. Hagnaðar-
tækifærið er með öðrum orðum
til komið vegna óskilvirkni á
gjaldeyrismarkaðinum sem hef-
ur leitt til þess að aðgerðir Seðla-
bankans hafa ekki miðlast út í
gengi krónunnar sem skyldi. Til-
koma erlendu fjárfestanna leiðir
til þess að aðgerðir Seðlabankans
munu hafa meiri áhrif á gengi
krónunnar en áður (ekki minni
eins og frétt Bylgjunnar virðist
telja). En vaxtahækkunum Seðla-
bankans er einmitt ætlað að
hækka gengi krónunnar til þess
að slá á þenslu.
Aukin viðskipti erlendra fjár-
festa með íslenskar krónur hefur
því þau jákvæðu áhrif að Seðla-
bankinn mun ekki þurfa að
hækka vexti eins mikið og hann
annars þyrfti að gera þar sem
vaxtahækkanir bankans munu
miðlast betur út í gengið en áður.
Þetta gerir það að verkum að við
munum ekki þurfa að búa við
jafn gríðarlega háa vexti á Ís-
landi og við annars þyrftum að
gera.
Spákaupmennska er iðulega
litin hornauga og ríkjandi sjón-
armið varðandi hana byggja á
alls kyns gamaldags fordómum.
Þetta er miður því spákaup-
mennska er afskaplega mikil-
væg fyrir eðlilega verðmyndun
á fjármálamörkuðum. Útgáfa er-
lendra aðila á skuldabréfum í ís-
lenskum krónum er dæmi um já-
kvæða spákaupmennsku sem
mun að líkindum leiða til rök-
réttari verðmyndunar á íslensk-
um gjaldeyris- og skuldabréfa-
mörkuðum og því koma okkur
Íslendingum vel.
MIÐVIKUDAGUR 19. OKTÓBER 2005 MARKAÐURINN16
S K O Ð U N
Afturhaldshugmyndir um atvinnulífið eru tímaskekkja.
Frjálslyndið skapar auðlegðina
Hafliði Helgason
Alþjóðavæðing íslenskra fyrirtækja og uppbygging þeirra heldur
áfram af fullum krafti. Actavis undirritaði á mánudag samning um
kaup á samheitalyfjastarfsemi Alpharma og tvöfaldar með því
veltu sína. Kaupverðið er fimmtíu milljarðar króna og eru kaupin í
hópi þeirra stærstu sem íslensk fyrirtæki hafa gert. Sama dag
keypti Bakkavör fyrirtækið Hitchen Foods fyrir 4,7 milljarða
króna. Þau kaup féllu nokkuð í skuggann af þeim fyrri, en Bakkvör
er einn glæsilegra fulltrúa alþjóðavæðingar íslenskra fyrirtækja.
Útrásin heldur áfram og mikill kraftur einkennir atvinnulífið
um þessar mundir. Þessa hefur eðlilega gætt á hlutabréfamarkaði.
Í því hækkunarferli sem verið hefur á markaðnum koma reglulega
upp áhyggjur af því að markaðurinn hafi náð hápunkti sínum og
lækkanir hljóti að vera framundan. Slíkt er vissulega vel hugsan-
legt, en ef litið er yfir síðustu þrjú ár og hvernig til hefur tekist er
ljóst að hækkanirnar eiga sér sterkar rætur í farsælli uppbyggingu
nokkurra lykilfyrirtækja á markaði. Fyrirtæki sem hafa náð at-
hyglisverðum árangri í rekstri og nýtt þekkingu sína til frekari
landvinninga. Útrásin hefur fram til þessa gengið vel og íslensk
fyrirtæki í ólíkum greinum hafa verið að byggja upp starfsemi á
mismunandi mörkuðum. Sú staðreynd
að íslenska útrásin er af margvíslegum
toga minnkar hættu á verulegu
bakslagi.
Kaup Actavis eru ágætt dæmi um
markvissa uppbyggingu fyrirtækis.
Með kaupunum hefur fyrirtækið tryggt
fjölbreyttar stoðir, bæði hvað varðar
framleiðslu sína og starfsemi á mis-
munandi mörkuðum. Hagstætt um-
hverfi hefur verið nýtt til þess að auka
fjölbreytni í rekstrinum og minnka
áhættu af ástandi einstakra markaða og
því að vonbrigði í sölu einstaks lyfs
hafi afgerandi neikvæð áhrif á rekstur-
inn.
Sama má segja um fjármálafyrir-
tækin sem aldrei hafa verið minna háð
innlendri hagsveiflu. Sú uppbygging
sem verið hefur í atvinnulífinu á sér
rætur í því að Íslendingar innleiddu
frelsi í fjármagnsflutningum og einka-
væddu ríkisfyrirtæki. Aukið frelsi
leysti úr læðingi krafta sem skapað
hafa mikil verðmæti. Niðurstaðan er sú
að aldrei hafa verið fleiri sterkir aðilar
á íslenska markaðnum sem hafa styrk
til að takast á við fjölbreytt og krefjandi verkefni.
Fylgifiskur þess að fyrirtæki vaxa úr nánast engu í verðmæti
sem nemur tugum milljarða hefur þann óhjákvæmilega fylgifisk að
einstaklingar verða mjög ríkir. Það ætti ekki að halda vöku fyrir
neinum. Með innleiðingu þess markaðshagkerfis sem tíðkast í ná-
grannalöndum okkar höfum við styrkt stoðir þjóðarinnar til fram-
tíðar. Það ætti að vera okkur næg ástæða til þess að láta eiga sig
hugmyndir um sérstakar reglur um hringamyndun umfram það
sem tíðkast í viðskiptalöndum okkar. Það voru einmitt hugmyndir
um það að hér giltu önnur lögmál i viðskipta- og efnahagslífi en í
öðrum löndum sem drápu íslenskt samfélag í dróma stöðnunar og
hugmyndaleysis. Það ákall sem lætur kræla á sér nú um að hverfa
aftur til slíks hugsunarháttar verður vonandi skammvinnt. Menn
ættu að muna að það hefur oft ekki tekið langan tíma fyrir þjóðir
og einstaklinga að brjótast af heimskunni einni til sárrar fátæktar.
Brother DCP-7010
Laserprentari
Stafræn ljósritunarvél
Litaskanni
• Prentar allt að 20 bls. á mínútu
• Upplausn 2400×600 dpi
• 8 MB ram & USB 2.0
• 250 bls. pappírsskúffa
• Windows og MacOS
• Ljósritun (fl atbed)
• Ljósritar allt að 20 bls. á mínútu
• Stækkar/minnkar: 25-400%
• Litaskanni: Allt að 9600 dpi
• Aðeins 25,3 cm á hæð
Verð kr. 26.900
Laserprentarar...
... og ljósritunarvélar!
Brotherlasertæki eruöll með 3ja ára ábyrgð
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Hafliði Helgason RITSTJÓRN: Björgvin Guðmundsson, Eggert Þór Aðalsteinsson, Hjálmar Blöndal, Hólmfríður Helga Sigurðardóttir
AUGLÝSINGASTJÓRI: Jónína Pálsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@markadurinn.is og aug-
lysingar@markadurinn.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Markaðinum er dreift
ókeypis með Fréttablaðinu á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Markaðurinn áskilur sér rétt til að
birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Traustið hvarf
Financial Times | Fyrir viku lék allt í lyndi hjá Refco,
einum stærsta miðlara heims með afleiðu-
og hrávörusamninga. Félagið fór í
frumútboð í ágúst og fátt benti til annars
en að framundan væru bjartir tímar líkt
og áður. Nú er Refco að hrynja til grunna.
Þá kom í ljós að 26 milljarða skuld vogunarsjóðs
við Refco var í raun og veru skuld framkvæmda-
stjórans Steves Bennett. Hann greiddi skuldina á
mánudaginn og fyrir vikið var félagið í betri málum
en á föstudaginn. Það sem olli hruninu var það að
félagið gat ekki útskýrt fyrir fjárfestum með full-
nægjandi hætti hvað hafði raunverulega gerst. Þar
sem endurskoðendur höfðu ekki tekið eftir þessum
mistökum þá lýsti fyrirtækið því yfir að rekstrar-
tölur undanfarinna fjögurra ára væru ómarktækar.
Refco er algjörlega háð trausti viðskiptavina og
sjóða, sem lána eða fá lánaða milljarða dala, og gátu
ekki beðið eftir skýrum svörum frá stjórnendum
félagsins og stukku frá borði. Hlutabréf félagsins
kolféllu og stór hluti af starfsemi félagsins liggur
niðri.
Aldrei langt í verðbólgudrauginn
The Sunday Times | Sunday Times fjallar um vandann
í bresku efnahagslífi. Verðbólga mælist nú í átta
ára hámarki í Bretlandi og er búist við að hún
mælist um 2,7 prósent í vik-
unni sem er vel yfir tveggja
prósenta markmiði stjórn-
valda. Ytri þættir valda þessum hækkunum og þá
fyrst og fremst hækkun á eldsneytisverði.
Margir telja að hún fari ekki hærra og vonast til
að breski seðlabankinn taki til við að lækka vexti.
Fleiri eru þó þeirrar skoðunar að bankinn lækki
ekki vexti fyrr en skýr merki sjáist um minnkandi
verðbólgu.
Á sama tíma er ljóst að verulega hefur kólnað í
breska hagkerfinu en allt stefnir í það að hagvöxt-
ur verði rétt um helmingur af upphaflegum áætl-
unum. Smásöluverslun hefur dregist verulega
saman og atvinnuleysi fer hækkandi. OECD hvetur
stjórnvöld til að hækka skatta um eitt þúsund millj-
arða króna til að mæta halla á fjárlögum.
U M V Í Ð A V E R Ö L D
Það voru einmitt
hugmyndir um það
að hér giltu önnur
lögmál i viðskipta
og efnahagslífi en í
öðrum löndum sem
drápu íslenskt
samfélag í dróma
stöðnunar og
hugmyndaleysis.
Það ákall sem
lætur kræla á sér nú
um
að hverfa aftur til
slíks hugsunarháttar
verður vonandi
skammvinnt.
bjorgvin@markadurinn.is l hjalmar@markadurinn.is l eggert@markadurinn.is
haflidi@markadurinn.is l holmfridur@markaðurinn.is
Jón Steinsson
Doktorsnemi í
hagfræði við
Harvard-háskóla
O R Ð Í B E L GSögurnar... tölurnar... fólkið...
Þurfum við að óttast spákaupmennina?
Það er í raun fagnaðarefni að viðskipti með skuldabréf í íslenskum krónum hafi
aukist og að fleiri aðilar en áður séu nú virkir á íslenskum gjaldeyris- og
skuldabréfamörkuðum. Tilkoma erlendu fjárfestanna dýpkar markaðina og ætti
því að minnka líkurnar á stórum ástæðulausum sveiflum í gengi krónunnar.