Tíminn - 28.04.1977, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 28. april 1977
17
80 ára
Guðbjarni Sigmundsson
*
frá Ivarshúsum, Akranesi
i.
Guðbjarni Sigmundsson
verkamaður frá ívarshúsum á
Akranesi varö áttræöur þann
2. aprfl s.l. Hann er fæddur aö
Arnþórsholti i Lundarreykjardal
2. april 1897. Foreldrar hans voru
hjónin Vigdls Jónsdóttir og Sig-
mundur Guðbjarnason, en þau
hófu búskap á Akranesi áriö 1884.
Arin 1897-’99 bjuggu þau aö Arn-
þórsholti I Lundarreykjardal, en
vegna veikinda Vigdisar varö
Sigmundur aö bregöa búi og flutti
aftur á Akranes og þá aö Ivars-
húsum, þar sem hann bjó upp frá
þvl. Þar var landrými gott til
sjávar. Guðbjarni og óskar heit-
inn Halldórsson útgeröarm. voru
bræörasynir. Tvær systur átti
Guöbjarni. Sigrlöi, konu Eyleifs
Isakss. skipstjóra á Akranesi
og Jónlnu, sem lézt 14 ára gömul.
Fóstursystir hans er Jónina Guö-
varöardóttir kona Þóröar
Hjálmssonar framkvæmda-
stjóra, Akranesi.
Guöbjarni naut venjulegrar
barnafræöslu þeirra tíma og var
einn vetur I unglingaskóla á
Akranesi. Haföi hann af þvl mikil
not. Hann fer aö róa 15 ára gamall
og þar meö er llfsbraut hans
mörkuö. Næstu árin er hann á
bátum frá Akranesi eöa Sand-
geröi á vertíðinni, en viö heyskap
I sveit á sumrin. Hann var sfldar-
matsmaöur á Siglufiröi I 12 sum-
ur og oft á vorin viö verkun grá-
lúöu á ólafsfiröi og Dalvlk. Þá
starfaöihann Imörg ár hjá S.F.A.
á Akranesi og slðustu 16 árin eöa
til slöustu áramóta, vann Guö-
bjarni hjá Sementsverksmiöju
rlkisins. Hann var hjá mörgum
þekktum og aflasælum formönn-
um á Akranesi og eftirsóttur sjó-
maöur.
II.
Guðbjarni kvæntist þann 24.
júní 1922 Guðnýju Magnúsdóttur
bónda á Iðunnarstööum I Lundar-
reykjardal Gunnlaugssonar,
mikilli dugnaðar- og myndar
konu. Voru þær 7 systurnar frá
Iöunnarstööum um tima búsettar
á Akranesi og einn bróöir. Var
þetta sérlega mannvænlegur
systkinahópur, sem nú er fariö aö
skaröa I.
Þau hjón eignuöust 11 börn.
Dóu 2 I bernsku en 9 eru á llfi og
hafa öll stofnaö heimili. Þau eru
þessi talin I aldursröö: Sveinn
vkm á Akranesi, kvæntur Gyöu
Pálsdóttur frá Siglufiröi, Fjóla
húsmóöir á Akranesi, gift Jó-
hannesi Guöjónssyni skipstjóra,
Vigdls húsmóöir á Akranesi, gift
Jóhanni Bogasyni rafvirkja-
meistara, Lilja húsmóðir i
Reykjavlk, gift Jóni Hallgrlms-
syni verkstjóra, Erna húsmóöir I
Reykjavlk, gift Magnúsi Ólafs-
syni bifreiöastjóra, dr. Sigmund-
ur prófessor kvæntur Margréti
Þorvaldsdóttur frá Akranesi,
Sveinbjörn bankamaöur I
Reykjavík, kvæntur Sigrlöi
Magnúsdóttur frá Hafnarfiröi,
Sturla bóndi I Fossatúni I Borgar-
firöi, kvæntur Sjöfn Pálsdóttur af
Snæfellsnesi og Hannesina hús-
móöir I Reykjavlk, gift Steinþóri
Viggóssyni trésmiöameistara.
Auk 9 barna, eiga þau hjónin á
llfi 25 barnabörn og 11 barna-
barnabörn eða alls 45 afkomend-
ur.
III.
Guöbjarni I ívarshúsum var
einn af fyrstu mönnum, sem ég
kynntistá Akranesi sumáriö 1954,
utan þeirra, sem þá voru I farar-
broddi I bæjarmálunum. Astæöan
fyrir þvl var sú, aö bæjarstjórnin
hafði 5 árum áður boðið rikinu
ókeypis land undir sementsverk-
smiöju, yröi hún staösett á Akra-
nesi. Guöbjarni átti verulegan
hluta þessa lands, en hvorki var
búiö aö greiða honum landiö né
komast aö niöurstööu um verö á
þvl, enda þótt bygging verksmiöj-
unnar væri þá aö hefjast.
Guöbjarni vakti strax athygli
mlna, sem stálgreindur og harö-
snúinn málafylgjumaöur, sem
hélt fast g einarölega á málstaö
sinum. Attum við marga
samningafundi um þaö, sem ósk-
aö var eftir, aö hann léti bænum I
té vegna verksmiöjunnar. Ég
reyndi eftir beztu getu aö halda á
málstaö bæjarins, en þar var ekki
viö neitt lamb aö leika. Ég sagöi
þá oft við Guöbjarna — bæði I
gamni og alvöru — aö hann heföi
átt aö veröa lögfræöingur, þvl
mér fannst rökfimi hans og mála-
fylgja öll minna á þrautreyndan
ogharösnúinn málafærslumanna.
Eftir nokkra mánaöa samnings-
þóf var gengið frá veröi og
greiðsluskilmálum á umræddu
landi undir sementsverksmiöj-
una. Lauk þvi öllu meö eölilegum
hætti og sennilega báöir óánægö-
ir.
En frá þessum fyrstu samskipt-
um okkar veröur mér þaö lengst
minnisstæöast, aö hann lét mig
persónulega á engan hátt gjalda
þess, þótt ég reyndi af fremsta
megni aö gæta hagsmuna bæjar-
ins gegn honum. Þetta þótti mér
bera vott um vlösýni hans og
drengskap, sem of sjaldgæft er I
slíkum tilvikum. Upp frá þessu
efaöist ég aldrei um andlegan
efniviö Guöbjarna I ívarshúsum.
Llkamlegur dugnaöur hans og at-
orka, var hinsvegar flestum aug-
ljós.
IV.
Guöbjarni Sigmundsson lltur
nú af 80 ára sjónarhól og hefur
margs aö minnast. Engir hafa lif-
aö sllka breytingatima, sem hann
og jafnaldrar hans. Hann man þá
tlö, þegar flestir bjuggu I torfbæj-
um. Þá var fátæktin og allsleysiö
fyrir hvers manns dyrum og at-
vinnuleysiö árvlst. Sjórinn var
sóttur á opnum árabátum og far-
þegaskip tæpast til. Lifiö var
þrældómur og basl. Og eftir aö
50 ára
_ +
Júlíus Reynir Ivarsson
Móbergi Rauðasandi
ÞANN 23. aprfl varö vinur minn,
Júllus Reynir ívarsson bóndi á
Móbergi, Rauöasandi, 50 ára.
Vinátta okkar Reynis er oröin
æöi löng eöa kringum 30 ár, eöa
allar götur frá þvl viö vorum
saman á Hvanneyrarskóla. Þá
kom fljótlega I ljós viö náin kynni
af honum hve góöan mann hann
haföi aö geyma, og hefur sú skoö-
un mín sízt fariö minnkandi meö
árunum.
Þaö var mjög áberandi I fari
Reynis hvehjálpseminvarrik, aö
láta gott af sér leiöa á sem flest-
um sviöum, en alltaf var hægt aö
leita til hans, alltaf var hann boö-
inn og búinn aö hjálpa hverjum
sem var, og taldi þaö alls ekki eft-
ir sér.
Ekki þekki ég neitt hans fólk en
veit að þaö hlýtur aö vera gott
fólk, sem stendur aö þvfllkum
gæöadreng.
Ég veit, að Reynir vinur minn,
telur för slna aö Hvanneyri þaö,
sem sér hafi oröiö til mestrar
gæfu I llfinum þvl þar kynntist
hann frábærri konu, sem síöan
hefur veriö hans hægri hönd.
Hún fór meö honum vestur á
Rauöasand 1949 og hafa þau búiö
þar slöan.
Kona hans heitir Jóhanna
Gunnlaugsdöttir, húnvetnsk.
Þeim hjónum hefur oröiö fjög-
urra barna auöiö: Haukur, bú-
fræöikandidat úr framhaldsdeild
Hvanneyrarskóla, og hefur hann
unniö þar viö búvélatilraunlr I
nokkur . ár. Gunnlaugur hefur
einnig kandidatspróf frá Hvann-
eyri og var hann um tlma
ráöurtautur hjá eyfirzkum bænd-
um, og þeim að góöu kunnur.
Ingibjörg sjúkraliði á Reykja-
lundiog Annasem er heima, mik-
il búkona að þvi mér hefur veriö
sagt.
Mér er kunnugt um þaö, aö þau
hjón voru ekki meö fullar hendur
fjár er þau hófu búskap, en nú er
svo komið aö þau búa einu
stærsta búi þar I sveit, og hefur
þar Reyni vini mlnum oröiö aö
raunveruleika ræöa, sem hann
flutti á kvöldskemmtun I gamla
daga, og Guðmundur skólastjóri
tók slöan upp I skólaslitaræöu þá
um voriö.
Ekki er þó hægt aö segja, aö
Reynir hafi gengiö heill um æv-
ina, þvl tæplega þrltugur veiktist
hann af lömunarveiki og mun,
hann aldrei hafa orðiö jafngóöur
eftir og má nærri geta þvllíka á-
fall sllkt er, ert Reynir hefur alltaf
verið léttur I skapi og eflaust
reynt aö hrista þetta af sér meö
þvl aö gera aö gamni sínu. Sum-
ariö 1971 varö Reynir aö liggja á
Borgarspltala I Reykjavik, og vill
svo til að höfundur að þessum fáu
linum þekkir konu, sem þá vann
þar. Þar eins og alltaf komu I ljós
mannkostir Reynis og telur þessi
kona fáa hafa þar komið, sem
jafnast á við Reyni.
Ég veit nú aö hónum er lltt um
þetta hól gefiö, og eflaust telur
hann sig ekki eiga þaö skiliö, en
þaö veröur að hafa þaö.
Eins og a'öur sagöi hafa báöir
synir þeirra hjóna lokiö kandi-
datsnámi á Hvanneyri. Grun hef
ég um aö Reyni hafi langaö til aö
halda áfram námi á Hvanneyri,
þó ekki yröi af, og mun hann hafa
fagnaö þeirri ákvöröun sona
sinna aö ganga þá braut á náms-
ferli slnum.
Vegfarandi, þú sem leggur leiö
þlna yfir Skersfjall, og kemur á
brún Bjárngötudals, þá sérö þú
græn tún innan mikils skuröa-
kerfis. Þar ráöa rikjum þau hjón,
sem ég hef nú lítillega fjallaö um,
samhuga fjölskylda i dugnaöi og
reglusemi.
Vinur minn, Reynir, ég óska
þér hjartanlega til hamingju meö
fimmtlu ára afmæliö, meö óskum
um allan velfarnaö hjá þér og
fjölskyldu þinni.
Gamall skólabróöir.
framfarasókn þjóöarinnar var
hafin, kom kreppan mikla eftir
1930 og setti strik I reikninginn.
Þaö var þvl mikið afrek á slíkum
tlmum aö koma 9 börnum vel til
manns—-sem hvertum sig skipar
meö sóma stööu slna I hinum fjöl-
breyttustu störfum þjóöfélagsins.
Eftir stranga vinnu I 65 ár er
Guöbjarni enn beinn I baki, léttur
I hreyfingum, glaöur I lund og
gamansamur. Og þótt Guöbjarni
hafi ekki alltaf setiö á friöarstóli,
andar frá honum áttræöum góö-
vild og þakklæti til samferöa-
mannanna. Hann sér llfiö I hinni
fegurstu mynd frá skini aftanroö-
ans, sem bregöur hugljúfum
ævintýrablæ á langa og viöburöa
rika ævi. Þannig fer þeim, sem
afrekar miklu dagsverki, þarf aö
takast á viö mörg vandamál og á
mörgum sigrum aö fagna. 1 þvl er
hin mikla lifshamingja fólgin.
Viöhorf hans birtast m.a. I þess-
ari vlsu, sem hann kastaöi fram
nokkru fyrir afmæli sitt, en Guö-
bjarni er ágætur hagyröingur,
þótt hann fllki því lltt:
,,Sé ég enn aö sólin skln
á sjó og upp til hlíöa,
áttatlu árin mín,
eru senn aö líöa.”
V.
Guöbjarni er greindur vel og
stálminnugur. Hann heföi getaö
numiö hvaöa fræöi sem hann tók
sér fyrir hendur. Hann bjó yfir
fjölbreyttum hæfileikum, sem
auðvelt heföi veriö aö þroska og
mennta til margbreytilegra
starfa. Þaö var ekki gert. Hann
ólst upp á þeim tima þegar
menntunin var sérréttindi þeirra
efnuöu. Þvl var hlutskipti hans aö
vera verkamaöur aö lifsstarfi.
Einnig þar er hægt aö lifa ham-
ingjusömu llfi og láta margt gott
af störfum sinum leiöa. Hann var
stofnandi Verkalýösfélags Akra-
ness I okt. 1924 og átti sæti I stjórn
félagsins og oft I samninganefnd-
um. Þá átti hann um tima sæti I
stjórn Kaupfélags Suöur Borg-
firðinga.
Agætur bókamaöur er Guö-
bjarni og fylgist vel meö mönnum
og málefnum. Hann kann góö skil
á fornum atvinnuháttum og sam-
timasögu sinni. Sumariö 1967 —
nokkru eftir aö hann varö 70 ára
— fór hann mikla ferö til Detroit I
Bandarlkjunum og þaöan á
heimssýninguna I Montreal I
Kanada. Ferö þessi var Guö-
bjarna til mikillar ánægju. Dr.
Sigmundur — sonur hans — var
þá prófessor viö háskóla I Detroit
og réöi þaö aö sjálfsögöu mestu
um ferö hans. Börn og tengda-
börn Guöbjarna afhentu honum
farseöilinn I afmælisgjöf, þegar
hann varö sjötugur. I blaöinu
Magna á Akranesi I desember
1967 birtist viðtal viö hann um
ferö þessa, sem heitir: Frá Ivars-
húsum til Montreal. Þaö lýsir vel
ágætum frásagnarhæfileikum og
glöggri eftirtekt.
VI.
Tveir eru þeir atburöir frá
æskuárunum, sem standa Guö-
bjarna ljóslifandi fyrir hugar-
sjónum. Annar er vlgöur þjónust-
unni við hiö gróandi lif, hinn er i
ætt viö eyöingaröflin og ber ein-
kenni hinnar skammsýnu rán-
yrkju. Hann er 13 ára viö messu á
Hvanneyri sumariö 1910. Eftir
messu sýndi Halldór skólastjóri
kirkjugestum slátt meö vél, sem
hestar gengu fyrir og sló á viö 10
menn. Guöbjarna þótti glæsilegt
aö sjá vélina fletta grasinu af
sléttu túninu á Hvanneyri. Þetta
var mikill vorboöi I þjóöfélaginu.
Gallinn var bara sá, slétt tún voru
þá tæpast til. Þaö átti eftir aö
breytast.
Andstaöan viö þetta var rán-
yrkja brezkra togara um svipaö
leyti hér úti I flóanum, meö for-
menn af Akranesi um borö sem
leiöbeindu þeim brezku um beztu
fiskimiöin, gegn þvl aö bátar héö-
an mættu fara út aö togurunum
og hiröa hjá þeim allan smáfisk-
inn — rusliö — sem þeir ensku
kæröu sig ekki um. Þetta fannst
Guöbjarna ömurlegur undir-
lægjuháttur.
VII.
A 80 ára afmælinu geröu börn
Guðbjarna og tengdabörn góöan
fagnaö I Oddfellowhúsinu á Akra-
nesi. Þar komu flestir afkomend-
ur hans og margir vinir og sam-
feröamenn. Hann var hinn glaöi
ljúflingur sem öröugt var aö trúa
aö ætti 80 ár aö baki. Svo mörg
einkenni æskunnar ber hann enn.
Hann hefur notiö hinna góöu
handleiöslu guöanna og á því von-
andi bjart og fagurt ævikvöld
framundan.
Aö lokum þakka ég Guöbjarna
ágæt kynni og drengileg sam-
skipti I nær aldarfjóröung. Ég
árna honum allra heilla á merk-
um tfmamótum ævinnar. Undir
þetta veit ég aö margir samferöa-
menn hans taka.
Dan. Ágústlnusson
RÍKISSPÍTALARNIR
Tilkynning um
nýtt símanúmer
Frá og með 1. mai n.k. hafa eftir-
taldar stofnanir rikisspitalanna
simanúmerið
29000
LANDSPÍTALINN, þar með talin
barnageðdeild, Dalbraut 12 og
hjúkrunardeild, Hátúni lOb.
Rannsóknastofa Háskólans.
Blóðbankinn.
Skrifstofa rikisspitalanna.
Reykjavik, 26. april, 1977.
SKRIFSTOFA
RÍKISSPÍTALANNA
Eiríksgötu 5 — Sími 29000