Fréttablaðið - 31.05.2006, Blaðsíða 39

MARKAÐURINN 31. MAÍ 2006 MIÐVIKUDAGUR12
Ú T T E K T
Forsvarsmenn banka og sparisjóða funduðu
með forsætisráðherra á mánudag og ræddu
stöðu Íbúðalánasjóðs. Fjármálafyrirtækin
höfnuðu nýverið hugmyndum stýrihóps um
framtíðs sjóðsins sem gengu út á að búa
til svokallaðan „íbúðabanka“ en ekki heild-
sölubanka líkt og líklegast var talið. Nú
líta bankastofnanirnar svo á að „boltinn sé
hjá stjórnvöldum“
og bíða viðbragða
við eigin tillögum
um framtíð sjóðs-
ins. Stjórnvöld
hafa verið gagn-
rýnd nokkuð fyrir
seinagang í mál-
inu, nú síðast í
áliti sendinefndar
Alþjóðagjaldeyris
sjóðsins um miðj-
an maí.
Framtíðin er
hins vegar í tölu-
verðri óvissu því
ekki er einhugur
um næstu skref
meðal þingmanna
stjórnarliðsins og
taldar líkur á að
ákvörðunum verði
slegið á frest. Halldór Ásgrímsson forsætis-
ráðherra hefur þó vísað því á bug að kreppa
sé í stjórnarsamstarfinu vegna málsins og
segir að staðið verði við að koma í gegn
breytingum á sjóðnum, en stefnt hefur verið
að því að leggja fram frumvarp á Alþingi
í haust. Niðurstaða fundar hans með
forsvarsmönnum banka og spari-
sjóða rennir stoðum undir þau
orð. „Við hittumst og það
er mikill vilji til að kom-
ast að einhverri varan-
legri lausn og ég sé
ekki betur en menn
séu samstíga í því
hvert skuli stefnt,“
segir Bjarni
Á r m a n n s s o n ,
forstjóri Glitnis
banka, en hann
er jafnframt
s t j ó r n a r f o r-
maður Samtaka
banka og verð-
b r é f a f y r i r -
tækja. Guðjón
R ú n a r s s o n ,
f r a m k v æ m d a -
stjóri Samtaka
banka og verðbréfa-
fyrirtækja, lagði
sömuleiðis nýverið
áherslu á að málefni
Íbúðalánasjóðs væru enn í
vinnslu og ekki í hnút. Hann
segir ríða á að vandað verði til
verka, hverjar sem breytingarnar
verði, enda ljóst að ákvörðun um þær
kalli strax á viðbrögð matsfyrirtækja og
alþjóðastofnana sem fjallað hafi um lánshæfi
bankanna og efnahagsmál hér.
ÓVISSA UM BREYTINGAR
Stýrihópur um breytingar á sjóðnum, sem
skipaður var af ráðuneytum félagsmála og
fjármála, starfar því áfram og fer væntan-
lega yfir tillögur þær sem bankar og spari-
sjóðir hafa komið sér saman um eftir nokkurt
þref þeirra á milli. Óvíst er þó að algjör
einhugur sé um þær tillögur innan lána-
stofnananna enda aðstæður þeirra um margt
misjafnar. Þannig eru möguleikar stóru við-
skiptabankanna á því að fjármagna lán sín
allt aðrir en sparisjóðanna. Lánastofnanirnar
líta hins vegar nú svo á að boltinn sé aftur hjá
stjórnvöldum eftir síðasta útspil þeirra og
reynir þá væntanlega á stjórnkænskuna, því
í þingliðinu eru raddir um að Íbúðalánasjóður
fái að starfa í óbreyttri mynd áfram og tryggi
þannig hag landsbyggðarinnar og hópa lág-
launafólks og virki sem mótstaða við mark-
aðsöflin. Mest virðist andstaðan við breyting-
ar í þingliði Framsóknarflokksins og meðal
sjálfstæðismanna heyrast þær raddir að þótt
koma þurfi á breytingum liggi það ekki sér-
staklega á og málið verði ekki látið þróast
út í deiluefni í stjórnarsamstarfinu standi
menn fast á móti því. Heimildarmenn sem
standa stýrihópnum nærri segja langlíkleg-
ast að tekið verði milliskref á borð við fyrstu
tillögur hópsins í apríllok sem bankarnir
hafa hafnað, að öðrum kosti gerist ekkert
og Íbúðalánasjóður starfi áfram í óbreyttri
mynd.
Í bankakerfinu líta sumir hverjir svo á
að tregðan til að koma að breytingum á
sjóðnum stafi af vilja stjórnmálamanna til að
hafa áhrif á fjármálakerfið, þrátt fyrir að sú
stjórn hafi í raun átt að vera færð úr höndum
þeirra með því að Seðlabankinn var gerður
sjálfstæður í ákvörðunum sínum. Þannig hafi
samkeppni Íbúðalánasjóðs við bankana orðið
til þess að peningamálastefna Seðlabankans
hafi ekki skilað sér í gegnum kerfið með eðli-
legum hætti. Viðskiptabankarnir geta fjár-
magnað lánin með eigin skuldabréfaútgáfu
á kjörum sem fara nærri kjörum ríkisins
og hækkuðu því ekki vexti íbúðalána í takt
við stýrivaxtahækkanir bankans vegna sam-
keppninnar við sjóðinn. Athyglisvert er jafn-
framt að horfa til þess að Seðlabankinn hefur
beint því til bankanna að draga úr útlánum og
hafa þeir brugðist við því með ríkari kröfum
til lánþega og dregið úr lánshlutfalli sínu.
Þannig lánuðu bankarnir til skamms tíma allt
að 100 prósentum íbúðaverðs en færðu sig
svo niður í 90 og 80 prósent. Núna hefur veð-
hlutfall banka almennt verið lækkað niður
í 70 til 75 prósent af andvirði fasteigna,
en Íbúðalánasjóður einn býður 90 prósenta
lán, en þó að hámarki 18 milljónir króna.
Reyndar gagnrýndu sérfræðingar ákvörðun
Íbúðalánasjóðs um að hækka hámarkslán
sín úr tæpum 16 milljónum í 18 milljónir, en
hún var tekin upp úr miðjum apríl síðastliðn-
um. Þannig taldi Tryggvi Þór Herbertsson,
forstöðumaður Hagfræðistofnunar Háskóla
Íslands, að aðgerðin gengi þvert gegn því
sem stjórnvöld hefðu boðað um aðhald í efna-
ÍBÚÐALÁNASJÓÐUR ER Í HÖFÐABORG Stjórnmálamenn eru ekki á einu máli um hversu brýnt sé að koma að breytingum á skipu-
lagi og starfsemi Íbúðalánasjóðs. Seðlabankinn segir stöðuna á íbúðalánamarkaði óviðunandi og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn gagnrýnir
seinagang stjórnvalda í að koma á umbótum. MARKAÐURINN/GVA
Pólitískt bitbein í hálsi hagkerfisins
„Nauðsynlegt er að umbreyta Íbúðalánasjóði hið
fyrsta. Könnunarviðræður eru í gangi en þeim ber
að hraða eins og kostur er. Óheilbrigð samkeppni
á milli bankanna og hins ríkisstyrkta
Íbúðalánasjóðs hefur grafið undan áhrifamætti
peningastefunnar, aukið ójafnvægið í hagkerfinu
að nauðsynjalausu og ógnað fjármálastöðugleika.
Í nútíma iðnvæddu hagkerfi eins og á Íslandi þar
sem eru samkeppnisfær einkarekin fjármálafyrir-
tæki á heimsvísu er engin þörf fyrir viðamikla þátt-
töku hins opinbera á húsnæðislánamarkaði.
Breyting Íbúðalánasjóðs í einkarekna heildsölu-
fjármálastofnun myndi varðveita mikilvæga stærð-
arhagkvæmni í fjármögnun á húsnæðislánum.
Reynslan erlendis frá hefur sýnt að mögulegt er að
ná fram félagslegum markmiðum um tryggan
aðgang að húsnæðislánum með skilvirkari og sér-
tækari opinberum aðgerðum.“
Ú R Á L I T I A L Þ J Ó Ð A G J A L D E Y R I S S J Ó Ð S I N S 1 5 . M A Í S Í Ð A S T L I Ð I N N :
Stjórnmálamenn greinir á um hversu brýnt sé að koma á breyting-
um á Íbúðalánasjóði. Boltinn er hjá stjórnvöldum, segja bankarnir
eftir fund með forsætisráðherra. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn sagði
nýverið Íbúðalánasjóð hafa verið helstu hindrunina í vegi peninga-
málastefnu Seðlabankans. Óli Kristján Ármannsson kynnti sér horfur í
málefnum sjóðsins sem þó virðist einhugur um að fái ekki starfað í
óbreyttri mynd.
FORSÆTISRÁÐHERRA Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra átti á
mánudag fund með forsvarsmönnum banka og sparisjóða þar sem
ræddar voru fyrirhugaðar breytingar á Íbúðalánasjóði.
MARKAÐURINN/STEFÁN