Fréttablaðið - 09.07.2006, Síða 18

9. júlí 2006 SUNNUDAGUR18
Grótta tekur stakka-
skiptum 15. júlí en þá
opnar þar samsýningin
Eiland. Fimm listamenn
taka þátt í sýningunni,
þau Friðrik Örn Hjalte-
sted, Hrafnkell Sigurðs-
son, Ásdís Sif Gunnars-
dóttir, Haraldur Jónsson
og Ragnar Kjartansson.
Undirbúningurinn hef-
ur staðið yfir lengi og
öll verkin eiga það sam-
eiginilegt að vera inn-
blásin af Gróttu á einn
eða annan hátt. Berg-
steinn Sigurðsson ræddi
við fimmmenningana
um fríríkið Eiland.
Vitar í myrkri
„Nei, þetta er ekki stafsetningar-
villa,“ segir Friðrik Örn Hjalte-
sted ljósmyndari og hlær þegar
hann er spurður út í nafngiftina
á sýningunni. „Hugmyndin um
Eiland sprettur af því að Grótta er
einskismannsland í þeim skilningi
að þetta er friðland og þarna býr
enginn. Þá er Grótta bæði eyja og
partur af meginlandinu, allt eftir
því hvort það er flóð eða fjara.“
Friðrik hefur haft veg og vanda
af skipulagningu sýningarinnar
en tildrög hennar má rekja til þess
að fyrir ári síðan var hann beðinn
um að halda ljósmyndasýningu
vestur á Snæfellsnesi. „Upphaf-
lega hugmyndin var að halda sýn-
ingu í vitanum á Malarrifi, rétt við
Snæfellsjökul. Þetta er sérstakur
staður og úr alfaraleið og mér datt
í hug að gera eitthvað meira úr
þessu og fá fleiri til liðs við mig og
hafði þess vegna samband við þau
Ragnar, Hrafnkel og Ásdísi, sem
ég þekkti öll. Þau slógu til og við
ákváðum að halda samsýningu á
Malarrifi, sem við höfum verið að
undirbúa síðan.“
Fyrir um það bil tveimur mán-
uðum síðan kom hins vegar í ljós
að aðstæður leyfðu ekki að sýn-
ingin yrði haldin vestur á Malar-
rifi og þá voru góð ráð dýr. „Ég fór
að velta því fyrir mér hvar við
gætum fundið annan stað og þá
datt mér í hug Grótta, sem er að
mörgu leyti sambærilegur staður
við Malarrif. Ég hafði því sam-
band við Jónmund Guðmarsson,
bæjarstjóra á Seltjarnarnesi, og
honum leist svona vel á. Seltjarnar-
nesbær hefur þannig stutt okkur
mikið með því að lána okkur húsa-
kostinn í Gróttu og leyfði okkur að
vera þar útfrá á meðan á
varptímanum stóð í maí og júní.
Þá lánaði Siglingastofnun okkur
vitann þannig að allur húsakostur
Gróttu verður lagður undir lista-
verk, auk þess sem það eru nokk-
ur útiverk. Þá verðum við með
lítið kaffihús í Fræðslusetrinu á
meðan á sýningunni stendur, þar
sem fólk getur tyllt sér niður.“
Friðrik segir að undirbúningur
sýningarinnar hafi verið lengri en
hann hafi átt að venjast, sem gerir
sýninguna sterkari að hans mati.
„Í flestum samsýningum er það
bara einn sýningarstjóri sem
ræður öllu og fær til liðs við sig
listamenn úr hinum og þessum
áttum. Í þessu tilfelli höfum við
undirbúið sýninguna lengi og
fínpússað hana saman, þannig að
konseptið er fyrir vikið sterkara.
Hugmyndin er sú að við erum að
taka okkur bólfestu á þessum stað
og tilbiðja þá hluti í umhverfinu
sem snerta okkur mest.“
Verk Friðriks á sýningunni eru
ljósmyndir af vitum, en hann
hefur ferðast út um allt land
undanfarna þrjá vetur til að
mynda þá. „Einhverra hluta vegna
hef ég alltaf verið að mynda turna.
Ég bjó í Bandaríkjunum í níu ár og
tók myndir af vatnsturnum í
hverjum einasta bæ sem ég kom í.
Fyrir þremur árum gisti ég í vita
að vetri til og í svartri vetrarnótt-
inni þá kræktu vitarnir í mig og
hafa ekki sleppt síðan.“
Myndir Friðriks Arnar eru
allar teknar að nóttu til í myrkri
þegar kveikt er á vitunum. „Það er
dálítið merkilegt til þess að hugsa
að flestar ljósmyndir af vitum eru
teknar á daginn þegar það er
slökkt á þeim. Mér fannst því vera
tækifæri til að gera heilmarga
hluti.“ Myndirnar á Eilandi eru
reyndar aðeins forsmekkurinn af
því sem koma skal, því hann
undirbýr útgáfu bókar með mynd-
um af vitunum og stóra yfirlits-
sýningu.
Hæfilega órætt
Ásdís Sif Gunnarsdóttir býður upp
á vídeóinnsetningu á Eilandi en
hún er unnin upp úr upptökum
sem gerðar voru á staðnum sem
og í eyðimörkinni í Kaliforníu. Inn
í það fléttar hún ljósmyndum og
skúlptúrum sem tengjast vídeó-
verkinu. „Við unnum mikið út frá
staðnum sjálfum, það er að segja
Gróttu og nánasta umhverfi þar.
Ætli sjórinn hafi ekki haft mest
áhrif á mig og ég ákvað að tína
upp nokkra hluti sem hafa rekið á
fjörur okkar, hugsanlega úr fram-
tíðinni.“ Skúlptúrunum verður
dreift hér og þar um Eilandið en
sýningargestir geta litið á kort
sem auðveldar þeim að finna þá.
„Þetta eru neon skúlptúrar úr
plasti og álpappír,“ segir Ásdís.
„Ég nota mikið af skærum litum
og form sem skera sig úr náttúr-
unni eins og í framtíðarbíómynd.
Myndirnar fjalla hins vegar um
íslensku sumarnóttina þar sem
birtan er blá eins og maður búi á
tunglinu, og þær kallast á við birt-
una í myndunum sem voru teknar
í eyðimörkinni í Kaliforníu. Ann-
ars held ég að það sé best að segja
ekki of mikið, reyna að hafa þetta
hæfilega órætt,“ segir hún og
hlær.
Ásdís tekur undir með Friðriki
að samhljómurinn í sýningunni sé
mikill og þakkar það löngum
undirbúningi og mikilli samvinnu.
„Ég held að við höfum öll haft tals-
verð áhrif á hvert annað og öll
fundum við fyrir nýjum áhrifum
frá náttúrunni, sem auðveldaði
okkur að búa til nýja nálgun.“
Stjórnlaus náttúrubörn og skilyrtar
borgarverur
Haraldur Jónsson er með þrjú
verk á sýningunni sem heita
Herbergi, Útburður og Ofnæmi.
„Þetta eru allt nátengd verk, inn-
blásin af staðháttum: hinni svo-
kölluðu ósnortnu náttúru og
gömlu góðu tvíhyggjunni sem
hún myndar með siðmenning-
unni. Mitt á milli er svo garður-
inn, hin tamda náttúra manns-
ins.“ segir Haraldur.
„Við urðum fyrir miklum áhrif-
um af þessari einangrun í Gróttu
og um leið þessu erkitýpíska
hlutskipti að vera Íslendingur, að
þurfa að takast á við þessa ein-
angrun og frumstæðu aðstæður,
eins og áar okkar gerðu. Núna
erum við hins vegar flest komin í
þéttbýli og búin að missa sakleysið
og ég vildi vinna með þessa undar-
legu blöndu sem felst í að við erum
bæði stjórnlaus náttúrubörn og
skilyrtar borgarverur.“
Herbergi og Útburður eru
hvort tveggja hljóðverk, hið
fyrra er leikið inni í vitanum en
hitt úti á berangri, en í þeim
báðum er reynt að efnisgera
skynjun og tilfinningar. „Ég held
við höfum öll reynt að vinna
mikið með menningar og þjóðar-
arfinn. Sjálfur held ég að það sé
einhver frumgerð í þjóðarkarakt-
ernum og mig langaði að fanga í
honum hljóðið, sem ég held að
einkennist að vissu leyti af inn-
byggðum kvíða, þetta er hálfgert
útburðarvæl. Ég skal ekki segja
hvernig til hefur tekist en mér er
sagt að þetta hafi ákveðinn
lækningamátt fyrir suma.“
Í kjallara Gróttuvita hefur
Tilbiðjum það sem snertir okkur mest
EILAND GROUP Frá vinstri: Friðrik Örn, Hrafnkell Sigurðsson, Ásdís Sif Gunnarsdóttir, Ragnar Kjartansson og Haraldur Jónsson. Myndin er tekin á Malarrifi á Snæfellsnesi þar sem upphaf-
lega stóð til að halda sýninguna.
RAUÐ SÍRENA Úr vídeóverki Ásdísar Sifjar, sem er að stórum hluta tekið í Gróttu.
ÚR ÁHÖFN Hrafnkell Sigurðsson tekur nær-
myndir af sjóstökkum skipverja á togara í
myndaseríu sinni.