Tíminn - 21.03.1979, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 21. mars 1979.
9
Halldór E. Sigurðsson:
Verk fyrrverandi
ríkisstjórnar oft
lítils metín
— af þeim,
sem við
taka
Hér á eftir fer ræöa Halldórs
E. Sigurössonar er hann flutti i
umræöunum i þinginu um
tillögu sjálfstæöismanna um
þingrof og nýjar kosningar.
M.a. svarar Halldór I ræöu sinni
ýmsum staöhæfingum, er áöur
höföu komið fram i umræöunum
viðvikjandi rikisfjármálum i tiö
vinstri stjörnarinnar 1971-’74.
Hrollvekja viðreisnar
Matthias Bjarnason vitnaöi i
ræðu sinni til fjármálastjórnar
á árunum 1971-1974 og siðar
vitnaði Vilmundur Gylfason til
ágætis þesstimabils, sem kennt
var við viðreisn. Þvi timabili
iauk með þeim dómi, að einn af
stuðningsmönnum þess og þá-
verandi þingmaður ólafur
Björnsson prófessor lýsti
ástandinu i lok timabilsins eða
fyrir kosningarnar 1971 með
orðinu hrollvekja. Það var
hrollvekja að hans áliti, að
horfa til þess ástands, sem þá
var i efnahagsmálum þjóðar-
innar.
Ég er ekki viss um að
Matthias Bjarnason hafi haft
þetta I huga i dag þegar hann
talaði um gilda sjóði, sem sú
rikisstjórn hefði skilið eftir og
ég held lika, að það muni ekki
hafa verið i hans huga eða
annarra alþingismanna að sú
rikisstjórn hafi skilað miklu,
hvorki um flota til fiskveiða
fyrir landsmenn né útfærslu
landhelgi, svo sem kunnugt er.
Skuldin við Seðlabanka
Að gefnu þessu til
efni i dag langar mig til að gefa
yfirlit yfir stöðu þá, sem var hjá
rikissjóði, þegar vinstri stjórnin
tók við seint i júli 1971, þegar
hún fór frá völdum 31. ágúst
1974 og svo það, sem nú var
skilið við hinn 31. ágúst 1978.
Skuldir rikissjóðs viö Seðla-
banka Islands á þessum dögum,
þegar viðskilnaður átti sér stað
var þannig, að skuld rikissjóðs
1971 var 1 milljaröur 204 millj.
kr. Þess vegna er þaö á mis-
skilningi byggt að viö einhverj-
um sjóði hafi verið tekiö. Skuld
rikissjóös við Seðlabankann
hinn 31. ágúst 1974, þegar ég fór
úr stóli fjármálaráðherra var
2.4 milljarðar kr. Skuld ríkis-
sjóðs viö Seðlabankann nú 31.
ágúst 1978 var 25.1 milljarður
kr.
Þessar staðreyndir eru til
sagnar um þaö sem að var vikið
héridagogknúði migtil þess að
skýra frá þessu hér á Alþingi.
Ég vil þessu tii viöbótar geta
þess. að i júnimánuði 1974,
þegar Geir HaUgrimsson gerði
tilraun til stjórnarmvndunar,
þá geröuþeir úttekt á þjóðarbú-
inu fyrír hans tilstilli. Jón
Sigurðsson forstöðumaður
Þjóðhagsstofriunar og banka-
stjóri Seölabankans. Jóhannes
Nordal. I þeirri skýrslu. sem
þeir afhentu þá, og viö þáver-
andi ráðherrar féngum i
hendur, — þar á meðal ég, taka
þeir það fram, aö það sé allt út-
lit fyrir að það megi halda
Halldór E. Sigurösson
þannig á fjármálum rikissjóðs,
að það verði ekki halli á rikis-
sjóði i árslok 1974. Það er
kunnara en frá þurfi að segja,
að það fer jafnan svo, að þegar
nýr fjármálaráðherra tekur við
þá hefur það áhrif á uppgjör
þess árs, sem þá er að Uða og
svo var 1974.
Erfið fjárlagagerð
Ég vil lika benda á að fjár-
lagagerð fyrir árið 1974 var
mjög verfið vegna þess að
Bjarni Guðnason hafði þá yfir-
gefið þá rikisstjórn, svo að hún
hafðiekki meiri hluta á Alþingi.
Eitt af þeim verkum, sem þá
þurfti að leysa af hendi við þá
fjárlagagerð var að lækka
tekjur af tollum vegna samn-
inganna við EFTA og EBE. Þá
náðistekki samstaða hér i þing-
inu fyrir þvi að koma i gegn
tekjuöflun á móti þessu. Þess
vegna átti þáverandi fjármála-
ráðherra ekki nema um tvo
kosti að velja. Annar var sá að
brjóta þessa samninga og rikis-
stjórnina i heild. Þetta var auð-
vitað mjög andstætt bæöi for-
sætisráðherra og utanrikisráð-
herra, eða þá að taka áhættuna
af tekjuöflun vegna tollalækk-
unar, sem ég held að ég muni
rétt, að vo ru um 400 mill j. kr. Þá
tókst mér aö gera samkomulag
við Alþýðuflokkinn óformlega,
formann hans og varaformann,
að ef ég næði samkomulagi við
ASt, sem þá átti eftir að eiga i
kjarasamningum og var verið
að reyna að semja við, m.a. um
að fella niður úr vlsitölunni
áfengi og tóbak og bensin og
þungaskatt af bifr.eiðum, þá
lofuðu þessir forystumenn Al-
þýðuflokksins mér þvi, að ef ég
næði samkomulagi við ASt um
að hækka söluskattinn um 5%
eða 5stig, sem stefnt var aö, þá
skyldu þeir fylgja þessari
ákvörðun. Svo fór um þetta
fvrirheit. að 4 stig fengust sam-
þykkt sföar á þinginu þrátt fyrir
það þó að ég stæði viö það sam-
komulag. sem ég hafði gert viö
þá ASt-menn, en fékk þó ekki út
úr þvi annaö en taka áfengi og
tóbak ut úr visitölu. sem hefur
verið svo stðan. Þessi áhætta
var þvi veruleg og þetta var
ekki leiðrétt fyrr en ethrmaöur
minn var kominn i sæti fjár-
málaráöherra. Þá var þetta
samþykkt á Alþingi og stóð ég
fastmeðhonum i þeirri nauðsyn
að afla þeirra tekna og meiri
tekna, sem þá var aflað. Og
þegar var verið að reyna þá að
mynda rikisstjórn með Alþýðu-
flokki og Alþýðubandalagi, þá
var m.a. um það deilt. hvort
þörf væri á þessari tekjuöflun.
En i stjórn Geirs Hallgrims-
sonar var þetta viðurkennt og
þá varð þetta að raunveruleika.
Ekkert gæðaár
Ég vil lika minna á það i sam-
bandi við árið 1974, að það var
langt frá þvi, að það væri neitt
gæðaár. Þá var veröfall á aðal-
útflutningsafurðum okkar og
meira en það. Það var sölu-
tregða á árinu 1974 og það var
ekki fyrr en á árinu 1976, sem
raunverulega rættist úr þeim
erfiðleikum i sambandi við sölu
á islenskum fiski til annarra
landa, sem kom upp árið 1974.
Ég vil lika minna á það, að á
árinu 1973 skall á oliukreppa
ekki minni en sú, sem nú er
mikið rædd, en þá ræddu menn
ekki eins um hana, þvi að þá
gerðu þeir sér ekki eins grein
fyrirafleiðingumhennareins og
nú virðist vera orðið. Og hún
komfyrst .til áhrifa á árinu 1974.
Hún hafði þvi geysileg áhrif á
verðbólgu og afkomu rikissjóös.
Sama er aö segja um Vest-
mannaeyjagosið þá, sem kom
upp á þvi kjörtimabili, sem
vinstri stjórnin sat. Það hafði
meiri áhrif heldur en almenn-
ingur hefur gert sér grein fyrir,
bæði um tekjuöflun rikissjóðs og
stöðu hans, enn fremur á verð-
bólguna. Allt þetta hafði geysi-
leg áhrif á þessa tvo höfuðþætti i
efnahagsmálum. Auk þess varð
það svo i baráttunni um land-
helgina, þá var ekkert i það
horft eða til sparað, sem út
þurfti að greiða vegna þess
máls. Það var látið hafa svo al-
geran forgang að ekki þótti
ástæða til annars heldur en
virða það á hvaða veg sem var.
Það var lagt kapp á aö ná þvi
máli fram sem og tókst og það
var aðalatriðið. Hins vegar varð
rikissjóður oft að gjalda þar
meira heldur en hugsað hafði
verið.
Af sföastliðnu ári
Þessar upplýsingar vil ég nú
gefa hér vegna þess sem fram
hefur komið hér í dag og kom
mér á vissan hátt á óvart. Ég vil
lika segja þaö, að það hefur
komið fram I þessum umræð-
um, að þau verk þeirrar rikis-
stjórnar, sem frá verki fér,
verða pft litils metin af þeim,
sem við taka. Auðvitað er þaö
rétt. aö mörg voru þau atriði hjá
siðustu rikisstjórn, sem hún
náöi ekki þeim árangri i, sem
hún ætlaði sér. En ég vil minna
á þaö, að s.i. ár var sennilega
meiri atvinna hér á landi og
stöðugri og öruggari en nokkru
sinni fyrr. Þjóðarframleiðslan
jókst á þvi ári um 3.5%. Þjóöar-
tekjur jukust um 3%, þvi að við-
skiptakjörin versnuðu seint á
árinu vegna þess aö doilarinn
lækkaði. Vöruskiptajöfnuður
var hagstæöur um 6-7 milljarða
eöa 1% af þjóðarframleiðslu.
Greiðslujöfnuður var hagstæður
um 10 milljarða. svo að gjald-
eynsstaðan batnaði á árrnu um
ca 11 milljarða
Erlendar lántökur til langs
tima voru helmingi minni á
árinu 1978 heldur en á næsta ári
á undan. Ég vil lika minna á
það, að á þessum árum var gert
margt tii þess aö bæta stööu
þjóðarinnar gagnvart þeim
Framhald á bls 19
AUGLYSING
Eftirlitsmaður með fiskveiðum
Sjávarútvegsráðuneytið óskar eftir að
ráða eftirlitsmann með fiskveiðum og
veiðarfærum, Umsækjandi þarf að hafa
þekkingu á fiskveiðum og veiðarfærum og
vera búsettur á Suðvesturlandi.
Umsóknir skulu hafa borist ráðuneytinu
fyrir 5. april n.k. og skal i þeim greina
aldur menntun og fyrri störf.
Sjávarútvegsráðuneytið
20. mars 1979
I
&
\
'í.
Laus staða
Staða framkvæmdastjóra rikisspitalanna
er laus til umsóknar.
Umsóknir ásamt upplýsingum um mennt-
un og fyrri störf sendist ráðuneytinu fyrir
20. april n.k.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið
20. mars 1979
Hj ólbarðasólun, hjólbarðasala
og öll hjólbarða-þjónusta
Nú er rétti timinn til
aö senda okkur
hjólbarða til
sólningar
hifium fyrirliftfvandi
fícstar stœrdir
hjólbarda.
sólaóa Oft
nýja
CÚMMÍ
VINNU
Fljot og goð STOMN
þjónusta ||f
POSTSENDUM UM LAND ALLT
Skiphott 35
105 REYKJAVÍK
slmi 31055

FERMINGARGJAFIR
103 1 Mviðs-'hilmur.
L.ola þu Urottin. sala min.
alt s> iii i i i. i i r. Iians’ heilaga nafn ;
lota þu I *r.*iun s.ila nmi
• g g). v -n • g, ii.-1101111 v. Uji r>um hans,
BIBLÍAN
OG
Sálmabókin
Fást í bókaverslunum og
hjá kristilegu féiögunum.
HIÐ ÍSL. BIBLÍUFÉLAG
(Pniöbranbsötofii
Hallgrimskirkja Reykjavlk
simi 17805 opi63-5e.h.
EIÐFAXI
MÁNAÐARBLAD
UMHESTA OG
HESTAMENNSKU
FRÉTTIR OG
FRÁSAGNIR Í MALI
OGMYNDUM
ÁSKRIFT ÍSÍMA 85111