Fréttablaðið - 11.07.2008, Blaðsíða 20

20 11. júlí 2008 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
H
elstu forystumenn Ríkisútvarpsins ohf. hafa sjálfir
haft frumkvæði að umræðu um stöðu þessarar sam-
eignar þjóðarinnar og árangurinn af starfinu eftir að
um það voru sett hlutafélagalög. Vel fer á því. Ástæða
er til að virða forystumönnunum þetta frumkvæði til
betri vegar. Satt best að segja hefur afraksturinn af þeirri miklu
grundvallarbreytingu sem Alþingi samþykkti fyrir hálfu öðru ári
farið eftir vonum.
Á þessum vettvangi var því spáð að kerfisbreytingin myndi
þegar upp væri staðið slíta þá einingu sem verið hefur um Ríkis-
útvarpið bæði frá hægri og vinstri í pólitík. Hún myndi rjúfa grið
á báða bóga. Það virðist vera að koma á daginn. Skýringin á því er
einföld.
Stjórnendur Ríkisútvarpsins ohf. hafa í einu og öllu fært sjón-
varpsrekstur ríkisins af sviði menningar- og almannaþjónustu yfir
á hreint markaðssvið. Þegar valið stendur annars vegar á milli
kaupa á einkarétti á íþróttaviðburðum, sem markaðssjónvarps-
stöðvarnar geta með góðu móti sinnt, og hins vegar almannaþjón-
ustu við landsbyggðina er þátttaka á markaðssviðinu tekin fram
yfir. Þetta val hafa forystumenn Ríkisútvarpsins ohf. kynnt og rök-
stutt fyrir skattborgurunum að undanförnu.
Þegar umboðsmaður barna og talsmaður neytenda nefna hug-
myndir um að takmarka auglýsingar í tengslum við barnatíma eru
þau svör gefin af hálfu Ríkisútvarpsins ohf. að það geti almanna-
þjónustustofnunin ekki gert af samkeppnisástæðum. Þegar upplýs-
ingalög eru hundsuð vegna fyrirspurna um laun æðstu stjórnenda
eru fyrstu skýringar þær að það verði að gera vegna stöðu á sam-
keppnismarkaði. Sumir samningsbundnir kostunarstyrkir eru ekki
bókfærðir til þess að komast hjá takmörkunum þar að lútandi. Pen-
ingar skattborgaranna eru aukinheldur notaðir til þess að kaupa
með yfirboðum þætti og starfsmenn frá markaðsstöðvunum.
Af frambærilegri almannaþjónustu í sjónvarpsrekstri ríkisins,
sem ekki má einnig finna á markaðssjónarpsstöðvunum, er í raun
lítið annað í boði en bókmenntaþátturinn Kiljan og vandaðir við-
talsþættir Boga Ágústssonar auk táknmálsfrétta. Á Rás eitt er hins
vegar enn rekið metnaðarfullt menningar- og almannaþjónustu-
útvarp sem hefur áhrif langt umfram hlustunarmælingar. Rás tvö
er eðli máls samkvæmt markaðsútvarp.
Þegar hlutafélagalögin voru til meðferðar á Alþingi vakti Sam-
keppniseftirlitið athygli á að starfsemin myndi brjóta gegn almenn-
um reglum samkeppnisréttarins. Alþingi virti þá viðvörun að engu.
Hafi hugsunin verið sú að með því móti mætti koma hælkróki á eitt
fjölmiðlafyrirtæki á markaðnum hefur það ekki gerst. Þvert á móti:
Eins og á var bent á sínum tíma bitnar þessi ríkisstyrkta samkeppn-
isstarfsemi, án samkeppnisreglna, á öllum fjölmiðlafyrirtækjum í
sjónvarps- og útvarpsrekstri og margvíslegri blaðaútgáfu.
Við þessar aðstæður er ekki nema von að gagnrýni á skipan mála
komi bæði úr röðum þeirra sem vilja menningarlegan sjónvarps-
rekstur á vegum ríkisins, eftir opinberum leikreglum, og hinna sem
hallast að markaðslausnum, þar sem samkeppnisreglur ná til allra.
Um menningarlegt ríkisútvarp og samkeppnisreglur um alla
raunverulega samkeppnisstarfssemi gæti örugglega náðst sátt.
Lausnin gæti falist í því einfalda ráði að bæta þeirri einu setningu
við lögin um Ríkisútvarpið ohf. að samkeppnislöggjöfin nái til þess.
Hverjir eru á móti því?
Ríkisútvarpið sem opinbert hlutafélag:
Eftir vonum
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
Íslendingar hafa löngum verið viðkvæmir fyrir illu umtali
erlendis. Fjögur hundruð ár og
einu betur eru frá því, að Ditmar
Blefken gaf út rógsrit um þjóðina í
Leyden í Hollandi. Þóttist hann
þekkja vel til á Íslandi og fræddi
umheiminn á ýmsum furðusögum,
sennilega með aðstoð hraðlyginna
Íslendinga. Arngrímur lærði
Jónsson tók þá saman Anatome
Blefkeniana (Greiningu á Blefken),
sem kom út í Hamborg 1613, og
hrakti fullyrðingar Blefkens lið
fyrir lið.
Nú er nýr Blefken kominn til
sögunnar, þótt hann láti sér nægja
stutta grein í breska blaðinu
Financial Times 1. júlí. Þar heldur
Robert Wade, stjórnmálafræði-
prófessor í Hagfræðiskóla
Lundúna, því fram, að íslenska
hagkerfið standi á brauðfótum.
Bankarnir hafi verið seldir
óreyndum aðilum, tengdum
„íhaldsmönnum“, eins og hann
orðar það. Líklega muni ríkis-
stjórnin brátt springa, þegar
Samfylkingin slíti samstarfinu við
Sjálfstæðisflokkinn. Væntanlegur
kosningasigur Samfylkingarinnar
sé kærkominn, því að þá muni
Ísland aftur hverfa í röð norrænna
velferðarríkja, sem leyfi ekki
fjármagninu að vaða uppi óheftu,
eins og verið hafi.
Grein Wades er tímasett, svo að
hún komi íslenskum bönkum sem
verst í þeim vanda, sem þeir hafa
ratað í á lánamörkuðum erlendis
(og sést best á háum skuldatrygg-
ingarálögum), en auk hinnar
alþjóðlegu lánsfjárkreppu gjalda
íslensku bankarnir þess, hversu
hratt þeir hafa vaxið og hversu
marga öfundarmenn þeir eiga
meðal erlendra keppinauta. Ekki
þarf hins vegar að leita lengi að
íslenskum heimildarmanni hins
nýja Blefkens. Wade endurtekur í
meginatriðum það, sem Þorvaldur
Gylfason hagfræðiprófessor hefur
skrifað vikulega hér í blaðið
síðustu árin.
Ragnar Árnason hagfræðipróf-
essor hefur hér í blaðinu 18. apríl
hrakið fullyrðingar um það, að
Ísland hafi horfið úr röð norrænna
velferðarríkja. Hefur Ragnar lagt
fram alþjóðlegar mælingar á
tekjuskiptingu, sem sýna, að hún er
síst ójafnari á Íslandi en annars
staðar á Norðurlöndum.
Þeir Friðrik Már Baldursson
hagfræðiprófessor og Richard
Portes, hagfræðiprófessor í
Hagfræðiskóla Lundúna, hafa
síðan í Financial Times 4. júlí rekið
ofan í þá Þorvald og Wade
fullyrðingar þeirra um íslenskt
efnahagslíf. Þeir benda á, að
hreinar skuldir Íslendinga séu
stórlega ofmetnar. Eignir hafa
aukist ekki síður en skuldir.
Íslensku lífeyrissjóðirnir eru til
dæmis einhverjir hinir öflugustu í
heimi miðað við höfðatölu, og
fjármagn, sem áður lá verðlaust, er
nú orðið verðmætt í höndum
einkaaðila. Friðrik Már og Wade
minna einnig á, að íslensku
bankarnir starfa við sömu reglur
og hliðstæðar stofnanir annars
staðar á Evrópska efnahagssvæð-
inu. Þeir halda því fram, að
niðursveifla síðustu mánaða sé að
miklu leyti eðlileg leiðrétting á (og
afleiðing af) þenslu síðustu ára.
Við þetta er að bæta, að Ríkis-
endurskoðun gerði þrjár rækilegar
skýrslur um sölu viðskiptabank-
anna og komst að þeirri niðurstöðu,
að ekkert væri athugavert við
hana. Ég er líka sammála þeim
Friðriki Má og Portes um það, að
íslenska hagkerfið standi traustum
fótum, þegar til langs tíma er litið.
Fiskistofnar okkar eru nýttir
skynsamlega, gjöfular orkulindir
bíða frekari nýtingar, og hagræð-
ing hefur orðið í rekstri fyrirtækja.
En á erfiðum tímum má ekkert út
af bregða. Þess vegna getur hinn
nýi Blefken orðið okkur skeinu-
hættari en hinn gamli.
Nýr Blefken?
HANNES HÓLMSTEINN GISSURARSON
Í DAG | Rógburður
SPOTTIÐ
Ein lítil lyftistöng
Höskuldur Þórhallsson, þingmaður
Framsóknarflokksins, fer mikinn í grein
um Ríkisútvarpið í Fréttablaðinu í gær.
Ekki þarf að efast um að góður hugur
búi að baki skrifunum, en í þeim
leynast þó æði skrítnar söguskýringar.
Fyrir það fyrsta telur Höskuldur að það
hafi verið „gríðarleg lyftistöng“
fyrir allt Norðurland þegar
yfirmaður Rásar 2 var
„færður til Akureyrar“. Nú
er „gríðarleg lyftistöng“ svo
sem ekki vel skilgreint eða
mælanlegt fyrirbrigði, en
vandséð er að stakur skrif-
stofumaður geti verið slík
stöng fyrir heilan lands-
hluta. Þá segir Höskuldur
einnig að svæðisútvörp
RÚV hafi verið lögð niður. Það er
alrangt hjá Höskuldi. Svæðisútvörpin
eru í fullu fjöri.
Mjög lítil þjóðarsátt
Höskuldur fullyrðir jafnframt að „þjóð-
arsátt“ hafi á sínum tíma myndast
um hlutafélagavæðingu RÚV. Það er
einkennileg söguskoðun í ljósi þess að
ekki þarf að leita út fyrir Alþingi að
mönnum sem voru breyting-
unni andvígir. Höskuldur hlaut
nýverið verðlaun JCI Íslands
fyrir bestu ræðumennskuna
á þingi. En þótt Höskuldur sé
góður í púlti þá virðast honum
ansi mislagðar hendur í riti, að
minnsta kosti í þess-
um greinarstúf.
Tapaði aldrei í prófkjöri
Rangt var farið með á þessum stað
í gær að Björk Vilhelmsdóttir hefði
snúið baki við Vinstri grænum í
Reykjavík eftir hrakfarir í prófkjöri.
Björk tók ekki þátt í prófkjöri Vinstri
grænna árið 2006, að eigin sögn
vegna vonbrigða yfir að samstarfi
Reykjavíkurlistans skyldi ekki
haldið áfram. Þess í stað gekk
hún í Samfylkinguna og náði
fínum árangri í prófkjöri
hennar. En eftir stendur
sem áður að Björk lætur
verkin tala þegar hún er
óánægð.
stigur@frettabladid.is,
bergsteinn@
frettabladid.is
®