Tíminn - 23.01.1986, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Titnirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvstj.: GuðmundurKarlsson
Ritstjóri: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: NíelsÁrni Lund
Auglýsingastjóri: SteingrímurGlslason
Innblaðsstjóri: OddurÓlafsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 45.- kr. og 50.- kr. um helgar. Áskrift 450.-
Hvað vill
stjórnarandstaðan?
Þótt ríkisstjórninni hafi tekist vel um marga hluti
m.a. það að ná verðbólgunni verulega niður, og dreg-
ið úr útgjöldum á mörgum sviðum eru blöð
stjórnarandstæðinga sífellt með óánægjuraddir og
leggja á það megináherslu að ríkisstjórnin fari sem
fyrst frá völdum. Út af fyrir sig er það markmið sem
nálega hver stjórnarandstaða berst fyrir og lítið um
að segja.
Það eitt á að leysa allan vanda þjóðarbúsins og
þessi málgögn halda því fram að „þá muni allt annað
veitast yður að auki“ eins og þar stendur. Pá væri
hægt að auka kaupmátt launa, veita meiri félagslega
þjónustu, efla listir og menningu og flest annað það
sem til heilla horfir. Stjórnarandstaðan forðast þó að
svara því hvað eigi að taka við ef núverandi ríkis-
stjórn fer frá völdum og rétt er að velta því fyrir sér
hvort æskilegt sé fyrir þjóðina að núverandi stjórnar-
andstaða komist til valda.
Það bendir ekkert til þess að stjórnarandstaðan búi
yfir neinum ráðum til lausnar þeim vanda sem uppi er
í þjóðfélagsmálum og þar á meðal efnahagsmálum.
Þjóðin hefur ekkert að sækja í smiðju þeirra Svavars
Gestssonar, Jóns Baldvins eða annarra þeirra sem í
forystu teljast fyrir stjórnarandstöðuna. í málflutn-
ingi þeirra rekur eitt sig á annars horn.
F»ví er haldið fram að gengisstefnan sé kolröng og sé
að ríða atvinnulífinu að fullu ásamt óhóflegum fjár-
magnskostnaði. Pá liggur beint við að spyrja: Hver
eru ráð stjórnarandstöðunnar til þess að skilja ávinn-
ing breytts gengis krónunnar eftir hjá undirstöðuat-
vinnugreinunum? Hver á að greiða niður neikvæða
vexti?
Janframt því sem því er haldið fram að atvinnu-
lífið sé að sligast eru forystumenn launþega hvattir til
að hvika hvergi frá prósentuhækkun launa. Hvergi
sést örla fyrir því að nokkurn greinarmun skuli gera á
hinum hæst og lægst launuðu um launahækkanir, það
heyrist ekki nefnt lengur að jafna launin, enda þótt
launamisréttið í landinu sé gífurlegt. Hvernig ætlar
stjórnarandstaðan að rökstyðja það að atvinnu-
vegirnir geti risið undir stórhækkun launa í prósentum?
Það er annars einkennilegt með þessa stjórnarand-
stöðu að allir flokkar sem að henni standa virðast
sammála um að helsta þjóðfélagsvandamálið um
þessar mundir sé tilvera og stjórnarþátttaka Fram-
sóknarflokksins.
Kvennalistakonur hafa þó síst talað í þessa veru.
Allur málflutningur krata hefur beinst að því að biðla
til Sjálfstæðisflokksins og þó einkum ræðuhöld for-
mannsins Jóns Baldvins. Að vísu biðlar hann einnig
til Bandalags jafnaðarmanna en þó í aðra veru.
F>á hafa ýmsir framámenn innan Alþýðubandalags-
ins lýst yfir áhuga sínum að komast í sæng með íhald-
inu og ber þar hæst óskir F>rastar Ólafssonar. Mark-
mið allra flokka virðist vera það eitt að komast í stjórn
með Sjálfstæðisflokknum og að því er virðist eru þeir
tilbúnir að fórna miklu fyrir það. Framsóknarflokk-
urinn rúmast ekki í þessum framtíðardraumum
stjórnarandstöðunnar, kannski vegna þess að hann
vill standa vörð um samvinnustefnu og byggðapólitík.
Fimmtudagur 23. janúar 1986
ORÐ í TÍMATÖLUÐ
Bjargráð handa
ríkissjóði
Löngum hefur það talist léleg bú-
mennska að eyða um efni fram.
Slíku háttarlagi fylgir sífellt basl
sem verra er að losna úr en í að
komast. Vitlausar forsendur og
rangar kalkúlasjónir eru oftar en
ekki ástæðan fyrir því að endar ná
ekki saman í frjáhagsdæmum.
Þegar fyrirtæki og einstaklingar
lenda í svona ógöngum er ekki
nema um tvennt að gera, að sjá að
sér og þrengja sultarólina eða lýsa
yfir gjaldþroti.
Margs konar millibilsástand get-
ur skapast þegar eyðsla fer fram úr
tekjum. Sumum dugir kæruleysið
bærilega, flýturá meðan ekki sekk-
ur o.s.frv. eða tauta með sér, að
þetta bjargist allt einhvern veginn.
Stundum gerist það líka. Sukkið og
vitleysan bjargast einhvern veginn
og hægt er að koma skútunni á rétt-
an kjöl.
Eina sameign eiga landsmenn,
sem þeir eru oft ærið kærulausir
um. Það er ríkissjóðurinn.
Hann er þeirrar náttúru að taka
má úr honum meira en í hann er
látið. Að minnsta kosti er það líf-
seig þjóðtrú að svo sé.
Það þykir við hæfi að telja þessa
sameign hina mestu ókind þegar
um er að ræða tekjuöflun, en hins
vegar á landssjóðurinn að vera allt
árið eins og jólasveinn á aðfanga-
dagskvöld, að ausa gjöfum á báðar
hendur og gera öllum glatt í geði.
Stjórnmálamenn hafa löngum
verið slyngir að finna upp ný og ný
ráð til að afla ríkissjóði tekna. Öll
mælast þau iila fyrir hjá háttvirtum
kjósendum og stjórnarandstaða
hverju sinni er yfir sig hneyksluð á
því hvernig landslýður er mergsog-
inn.
En stjórnarandstaðan hefur ráð
undir rifi hverju þegar um er að
ræða að eyða úr sjóðnum og hefur
ávallt á takteinum mörg og brýn
verkefni, sem aðeins stendur á fjár-
útlátum til að framkvæma.
Skattborgarar eru að vonum
hvekktir að sjá á eftir aurunum sín-
uni sem fara í skatta og skyldur.
Hins vegar finnst þeim ekkert sjálf-
sagðara en að fá þau sömu fjárútlát
endurgreidd með einum eða öðr-
um hætti.
Borga lítið enfámikið
Þetta er sem sagt sífelld tog-
streita. Flestir vilja borga sem
minnst til sameiginlegra þarfa
þjóðfélagsins, en gera kröfu til að fá
fullkomna og góða þjónustu af
hálfu opinberra stofnana þegar á
þarf að halda.
Þá er uppi sífelldur ágreiningur
um hvernig fé ríkissjóðs er varið.
Hvað er óþarfi sem vel má vera án
og hver eiga forgangsverkefnin að
vera? Um þau atriði næst aldrei
samkomulag.
Hitt er annað mál að það krefst
búhygginda að reka ríkissjóð með
þeim hætti að hann fari ekki yfir
um, og er reyndar skylda þeirra
sem táka að sér umsjá hans, að
halda honum á réttum kili, en
þarna vill verða misbrestur á.
Þau tíðindi berast nú að sjóður-
inn hafi verið rekinn með bullandi
tapi á síðasta ári. Þá var ekki stopp-
að í götin eins og árið þar á undan
og afleiðingin er sú að útgjöld fóru
langt fram úr tekjum og tekin lán
fyrir mismuninum.
Það er því greinilegt að enn er
verið að bæta á skuldasúpuna, sem
þó mun ærin fyrir.
Hin opinbera skýring er sú að út-
gjöld til húsnæðismála, námslána
og hækkunar á vaxtagreiðslum og
launahækkanir hafi vaxið svo á ár-
inu að allt hafi farið úr böndunum.
Skattar og innflutningsgjöld
voru heldur minni en ráð var fyrir
gert.
Fjármálaráðherra hefur verið
önnum kafinn að komast að sam-
komulagi í flokki sínum um hvort
Miðnesheiðin er íslensk eða
bandarísk og er niðurstaðan sú að
hún er og verður íslenskt umráða-
svæði, að minnsta kosti í sölum
Alþingis. Hann hefur því lítið tjáð
sig opinberlega um þá stöðu sem
upp er komin í ríkissjóði.
Vitlaust að staðið
Nokkrir tilburðir hafa samt verið
hafðir uppi um að lagfæra tekju-
hliðina. Það á að skattleggja köku-
át. Hefur sú ráðagerð mælst mis-
jafnlega fyrir, aðallega eru bakarar
á móti henni sem von er.
Kökuskatturinn hefur valdið
úlfaþyt, enda var vitlaust að honum
staðið. Það átti aldrei að viður-
kenna að skatturinn sé lagður á
vegna fjárskorts í ríkissjóði. Það
átti að skattleggja kökurnar af heil-
brigðisástæðum. Það var enginn
vandi að fóðra álögurnar með þeim
hætti, jafnvel með því að láta heil-
brigðisráðuneytið gefa reglugerð-
ina út, með greinargerð um óhóf-
legt kökuát og afleiðingar þess á
heilsuna og útlitið.
Skattborgurum þykja þær álögur
verstar sem þeir komast ekki und-
an að greiða, svo sem beinu skatt-
ana. Fæstir vita þegar verið er að
borga tolla og aðraf óbeinar álög-
ur.
Slyngasta skattheimtan er sú að
leyfa mönnum að ráða hve mikið
þeir borga og ala á gróðafíkninni
um leið.
Gróðalind
íslendingar greiða milljarða
króna árlega með glöðu geði í
happdrætti og getraunir. Ágóðinn
rennur til þjóðþrifamála. Sumir
kvarta yfir að miðarnir séu dýrir,
en kaupa samt.
Ríkið gefur leyfi til að reka
happdrætti, en fær lítið í aðra
hönd, að minnsta kosti ekki í bein-
hörðum peningum, ekki einu sinni
skatta af vinningunum.
Spilavíti eru bönnuð en happ-
drættin koma í þeirra stað. Það
væri þjóðráð að virkja spilafíknina
enn betur en gert er og koma á fót
myndarlegu ríkishappdrætti. Það
gæti sem best starfað við hliðina á
öllum hinum.
Ríkishappdrætti eru rekin í
mörgum löndum og er ómissandi
tekjulind. Hér á landi veitir lands-
sjóðnum sannarlega ekki af meiri
tekjum.
Þegar illa stendur á hjá ríkissjóði
eins og núna, og reyndar oftastnær,
er hægt að hækka vinningana og
auglýsa grimmt, rétt eins og öll
blessuð skuldabréfin.
Ef fjármálaráðherra hefur ekki
vitað það áður skal honum bent á
að ekkert er athugavert yið það að
græða. Því skyldi ríkissjóður ekki
mega græða eins og aðrir. Ekki
veitir honum af eins og komið er og
flestum þykir skattlagningin nóg.
í ríkishappdrætti munum við
greiða álögurnar með bros á vör og
gróðavonina í augum.
Ef vel gengur gæti jafnvel farið
svo að hægt verði að standa við öll
kosningaloforðin um lækkun og af-
nám tekjuskattsins.
O.Ó.