Tíminn - 30.04.1986, Blaðsíða 6

Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Ritstjóri: NíelsÁrniLund
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Innblaðsstjóri: OddurÓlafsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild Tímans.
Prentun: Blaðaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 45.- kr. og 50.- kr. um helgar. Áskrift 450.-
Makalaus vinnubrögð
Frumvarp sjávarútvegsráðherra um stjórnun selveiða
hér við land náði ekki fram að ganga á nýliðnu Alþingi.
Með bolabrögðum og málþófi tókst nokkrum þing-
mönnum Alþýðubandalagsins og Sjálfstæðisflokksins
að koma í veg fyrir afgreiðslu þess.
Frumvarpið fjallar um að koma stjórn á selveiðar við
ísland; þannig að selastofninum verði haldið í skefjum
en að jafnframt verði tryggð eðlileg nýting hans af
bændum og öðrum þeim sem haft hafa hag af nýtingu
þessara hlunninda.
Talið er fullvíst að 95% af þeim hringormi sem finnst
í fiski megi rekja til selsins og þá aðallega útselsins sem
nauðsynlegt er að fækka. Gífurlegur kostnaður fylgir
því að hreinsa hringorminn úr fiskinum og eru því miklir
hagsmunir í húfi fyrir sjávarútveginn og þjóðarbúið að
takast megi að fækka hringorminum eða að koma í veg
fyrir hann svo sem unnt er. Með því að fækka selnum
yrði stigið spor í þá átt og því var ekki lítið í húfi að
frumvarpið næði fram að ganga.
Ein af þeim afsökunum sem hafðar voru uppi af þeim
mönnum sem vildu fella frumvarpið var hve seint það
hefði verið lagt fram. Það er léttvæg afsökun og hvergi
tekin gild. Þetta var í þriðja skipti sem frumvarpið kom
til kasta Alþingis og nú með þeim breytingum að fullt
samráð var um framkvæmd þess við landbúnaðinn.
Frumvarpið var ítarlega rætt á Alþingi síðastliðið vor af
sömu mönnum og nú og því var efni þess þeim að fullu
kunnugt.
Nú hafði málið hlotið afgreiðslu í neðri deild og búið
var að afgreiða það úr nefnd í efri deild nokkrum dögum
fyrir þinglok og því hægur vandi að afgreiða það.
Hagsmunaaðilar höfðu verið kallaðir til og þeirra álit
lá fyrir. Þá má einnig minna á að sjómenn og samtök
verkafólks höfðu sent frá sér ályktanir þar sem eindregið
var hvatt til þess að frumvarpið yrði samþykkt, enda
ekki lítið mál fyrir þessa aðila að koma á stjórnun
selveiða.
Gegn vilja þessara aðila stóðu nokkrir þingmenn og
beittu valdi sínu gegn því að svo yrði. Þannig vinnu-
brögð lýsa ekki einungis þröngsýni, heldur brjóta þau í
bága við lýðræðið og eiga ekki heima í þingsölum
Alþingis.
Sjávarútvegsráðherra hefur lengi barist fyrir þessu
máli. Það er eitt af þeim stóru málum sem hann hefur
tekist á við með það að markmiði að sjávarútvegurinn
geti áfram orðið sú tekjulind íslensku þjóðarinnar sem
hann hefur verið til þessa og nauðsynlegt er að geta
treyst á áfram. Stjórnun fiskveiðanna er ekki auðveld
en samt hefur honum tekist að fá hagsmunaaðila til að
viðurkenna nauðsyn þeirra og vera má að andstæðingum
hans á Alþingi finnist nóg um það lof sem hann hefur
fengið um allt land vegna skynsamlegra vinnubragða
sinna.
Það tjón sem hringormurinn veldur íslenska þjóðar-
búinu skiptir hundruðum milljóna árlega.
Sú staðreynd liggur fyrir að hann kemur að verulegu
leyti frá selnum og því ber að fækka honum frá því sem
nú er. Það var því mikið ólán að ekki skyldi hafa tekist
að koma þessu frumvarpi í gegn um Alþingi og eiga þeir
litlar þakkir skildar sem stóðu í vegi fyrir því.
6 Tíminn Miðvikudagur 30. apríl 1986
lllllllliliii garri .......................... ...................... .........................-............... ........... .............1
Þau erfa landið. - Hvers vegna eru þau svo fús til skattsvika, ef fseri
gefst?
Fátækt og skattsvik
Um fátt hefur verið meira
rætt manna á meðal og í fjöl-
miðlum að undanförnu en
niðurstöður nefndar um um-
fang skattsvika í þjóðfélaginu
og könnun á fjölda þess fólks,
sem hefur tekjur undir svo-
nefndum fátækramörkum
samkvæmt skattframtölum.
Niðurstaðan er sú, að 6-7 mill-
jarða tekjur komi ekki fram á
skattframtölum og söluskatts-
skýrslum og ríkissjóður sé
snuðaður um 2,5-3,0 milljarða
króna. Fátækrakönnunin leiðir
svo « Ijós, að stórhluti sjálf-
stæðra atvinnurekenda hefur
tekjur undir fátækramörkum
skv. skattframtölum þeirra og
virðist sem byggingariðnaðar-
menn komi einna verst út úr
þessari könnun.
Fyrir allra augum
Ekkert hefur skort á þaö á
undanförnum áratugum að
fjÖrug umræða færi fram um
stórfelld skattsvik, nánast.fyrir
opnum tjöldum, þar sem ná-
grannar eru vitni aö árlegri
eignaaukningu framteljanda
samfara meiri eyðslu en gengur
og gerist, er greiðir svo til
engin gjöld til sameiginlegra
þarfa velferðarþjóðfélagsins.
Fjölmiðlar bentu oft á hrika-
legustu dæmin, þegar skatt-
skrár komu út, án þess að séð
væri að skattheimtumenn
gerðu sér grillur út af því. Þessi
umræða í fjölmiðlum var drep-
in í dróma þegar sú breyting
var í lög leidd að skattskrár
skyldu ekki lengur opnar al-
menningi til skoðunar.
Ekki vantaði það að alltaf
var verið aö endurskoða
skattalögin. Þeim var breytt
þrisvar til fjórum sinnum á
hverjum áratug. En engu lík-
ara er en með hverri breytingu
hafi þeim glufum fjölgað, er
gerir þeim, sem aðstöðu hafa
til, kleift að skjóta tekjum
undan skatti löglega eða ólög-
lega. Með uppvís skattsvika-
mál hefur svo verið farið sem
ríkisleyndarmál væru.
Eftir efnum og ástæðum?
í siðuðum þjóðfélögum er
sú hefð gildandi að menn greiði
skatta til samfélagsins cftir efn-
um og ástæðum. Framkvæmd
innheimtu tekjuskatts á íslandi
hefur í raun um inargra ára-
tugaskeiö verið ranghverfa
hinnar siðrænu hefðar. Tekju-
skatturinn hefur verið nær
hreinn launþegaskattur. Sann-
leikurinn er sá, að tekju-
skatturinn hefur verið mesta
ranglætið í þjóöféiaginu á liðn-
um árum og er enn. Hann
hefur eitraö íslenskt samfélag.
Hann hefur slegið þjóðina
siðblindu, sem kemur best
fram í könnuninni á viðhorfum
fólks til skattsvika hér á landi.
90% ungra manna, þeirra, sem
erfa eiga landið, svöruðu því til
að þeir myndu taka þátt í eða
stuðla að skattsvikum, gæfíst
þeim færi á. Hér er um að ræða
framlögin til menntunar ung-
menna, til lækningar og hjúkr-
unar sjúkra, til aðhlynningar
aldraðra, til stuðnings við bág-
stadda og yfírleitt allt sem
íslenskt þjóðfélag stendur að
til velferðar þcgnunum.
Köstum þessu kerfi
Er ekki kominn tími til að
stjórnmálamenn staldri við og
hugleiði hvort ekki sé orðið
löngu tímabært að afnema
þennan rangláta launþegaskatt
í því formi sem hann hefur
verið innheimtur? Er skynsam-
legt að vonast eftir því að
framkvæmd hans verði eitt-
hvað réttlátari við næstu
endurskoðun skattalaga? Þurf-
um við ekki að fara nýjar leiðir
til að jafna gjöldum réttlátlega
niður á þegnana?
Við hverja endurskoðun
hafa skattalög orðið fíóknari
og flóknari, undanþágum og
giufum hefur fjölgað með til-
heyrandi misnotkun þeirra,
sem tök hafa á undanskoti.
Finnst mönnum ekki að það sé
engu líkara þegar litið er yfir
farinn veg en að starfsmenn
skattstofanna hafí setið og sitji
enn með sveittan skallann yfír
framtölum launþega, sem allt
er gefið upp á og engu geta
skotið undan?
Að vísu er það stefna núver-
andi ríkisstjórnar að afnema
tekjuskatt af svokölluðum „ai-
mennum launatekjum“ og í tíð
hennar hefur skattbyrði tekju-
skattsins minnkað nokkuð. En
áfram verða launþega-
framtölin 90% franitalanna,
sem skattstofurnar eiga að yfir-
fara! Myndu þá 10% framtelj-
andanna ekki halda áfram að
leika lausum hala eins og þeir
hafa gert og skjóta sem svarar
7-8 milljörðum undan skatti á
þessu ári?
Nýtt skattform
Hvernig væri t.d. að fella
niður skyldu launþega að skila
skattframtölum nema í fáum
undantekningatilfellum t.d. ef
þeir standa í húsbyggingum og
eru Iaunagreiðendur til bygg-
ingariðnaðarmanna? Senda
síðan allt skattstofulið landsins
tvíeflt á tíu prósentin og sölu-
skattsvikarana, fyrirtækin og
hina sjálfstæðu atvinnurekend-
ur, sem skyldaðir yrðu til ná-
kvæmra framtala og skýringa á
eignaaukningu þegar tekjur
eru við fátækramörk! Þá yrði
og að gera þá ábyrga fyrir
réttum framtölum á tekjum til
launþega í þeirra þjónustu að
viðlögðum þungum viðurlög-
um, þegar upp kæmist við
rannsókn á bókhaldi að tekjur
launþega í þcirra þjónustu
væru vantaldar eða oftaldar.
Lágan, flatan skatt
í stað hins flókna tekjuskatts
í núverandi mynd gæti svo
komið lágur fíatur skattur á
brúttótekjur launþega í tveim-
ur þrepum, þar sem lægri
mörkin væru ríflega fyrir ofan
fátækramörk, sem nú eru talin
vera við 30 þúsund krónur á
mánuði. Þannig yrði klepps-
vinnu skattstofanna breytt í
virkt og hert skatteftirlit með
þeim sem hafa möguleika á því
að stcla undan. Og af hverju
mætti ekki borga skatteftirlits-
mönnum einhver prómill, eins
og uppboðshöldurum ríkisins,
af innheiintum ránsfeng af
skattsvikurunum?
Þá fínnst Garra það undar-
leg siðfræði í íslenskri skatta-
löggjöf, að undirritun framtelj-
anda að viðlögðu drengskap^r-
lieiti á grófíega fölsuðu skatt-
framtali skuli ekki talið til
skjalafals með sama hætti og
annað skjalafals skv. ákvæðum
hegningarlaga.
Garri