Tíminn - 21.11.1986, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Föstudagur 21. nóvember 1986
VETTVANGUR
lli
'lllllllll
llllllllll1
Þorlákur Oddsson:
Örvæntingarhróp krata
Það má eiginlega segja að ekki
hafi verið hægt að mynda starfhæfa
ríkisstjórn, síðan 1971 nema að
Framsóknarflokkurinn hafi verið
kallaður til. Það eitt sýnir hvaða
flokkur er að flestra áliti kjölfestan
í íslenskri pólitík.
Nú er það svo, að það hlýtur að
vera kappsmál allra flokka að ná
þeirri aðstöðu að sitja í ríkisstjórn,
til að geta komið sínum baráttumál-
um í framkvæmd. En til þess verða
flokkarnir að vera með einhver
stefnumál til að berjast fyrir, önnur
en þaðeitt aðsitja ístjórn, stefnumál
sem flokkarnir eru tilbúnir að standa
og falla með, það hefur suma flokka
skort hingað til.
Formaður Alþýðuflokksins,
„Ayhathola Jón Baldvin" hefur
marg sagt að Framsóknarflokkurinn
þurfi að fara í pólitíska endurhæf-
ingu og nauðsynlegt sé að gefa
honum frí frá stjórnunarstörfum
næstu 10 eða 20 árin. Þetta cr útaf
fyrir sig sjónarmið, en það verður að
skoða frá hverjum þetta er komið,
Alþýðuflokknum og forustumanni
hans. Hann er með biðilsbuxurnar á
hælunum fyrir hverjum þeim sem er
tilbúinn að leggjast í hjónasæng með
honum, bara ef hann, Jón Baldvin,
fái forsætisráðherraembættið, hon-
um gengur bara eitt til, að uppfylla
metnaðarþörfina.
Framsóknarflokkurinn hefur
alltaf átt umtalsvert fylgi á Reykjanesi. [
Þó það hafi ekki náð að fleyta
frambjóðanda okkar inn við síðustu 1
kosningar, það vantaði herslu mun- [
inn.Þróunin virðist ætla að snúa nú
til Framsóknarflokksins hér á
Reykjanesi, hvort sem það er vegna
framboðs Steingríms Hermannsson-
ar eða ekki. Jú, það hlýtur að hafa
áhrif að einn vinsælasti stjórnmála-
maður þjóðarinnar í dag, heíur tekið
þá áhættu að stíga upp úr öruggu
þingsæti, og ætlar að leggja feril sinn
að veði í kjördæmi þar sem við
eigum ekki þingmann fyrir. Það eitt
sýnir að Framsóknarflokkurinn á að
skipa formanni sem þorir og lætur
verkin tala, er ekki bara gasprandi í
fjölmiðlum um að hann ætli að gera
svo og svo mikið, sem er svo ekkert
nema hjómið eitt, einsog hjá for-
ustumanni Alþýðuflokksins.
Framsóknarmenn sögðu við
stjörnarmyndunarviðræðurnar
1983, að þeir myndu ekki fara í
stjórnarsamstarf nema samstarfs-
flokkur, eða samstarfsaðilar myndu
hafa það baráttumál númer eitt, að
koma niður verðbólgunni. Flokkur-
inn var sem sagt ekki að hugsa um
vinsældarkosningar heldur þjóðar-
hag. Leggja til atlögu við þann mikla
vágest sem verðbólga og skuldabyrði
geta orðið, ef ekki er haldið rétt á
málum.
Framsóknarflokkurinn í ríkis-
stjórn undir forsæti Steingríms Her-
mannssonar hefur staðið undir þeim
væntingum sem fólk hefur af stjórn-
arsetu flokksins, og fylgt hefur verið
stefnu þeirri að kveða niður verð-
bólgudrauginn með þeim árangri að
verðbólga er komin úr 130% niður í
um 10%. En betur má ef duga skal,
í þeim ásetningi að koma á stöðug-
leika í efnahagslífinu, og það næst
ekki nema að allar vísitölurnar spili
saman. Þar á ég við, að verðtryggja
laun, þ.e.a.s. að verðtryggja kaup-
gjaldsvísitölu, svo að til komi sam-
spil launa, lána- og framfærsluvísi-
talna.
Engum flokki er betur treystandi
að koma þessum baráttumálum heil-
um í höfn en Framsóknarflokknum,
þar sem nú sést að þegar hefur
málum verið stýrt á réttar brautir, þá
er ekki nema von að sumir hrópi nú
„Úlfur, úlfur“ vegna þess að það sést
að þessi miklu baráttumál eru nú í
réttum höndum, og það mun takast,
þó að það kosti ýmsar fórnir. Útaf
því gerir Framsóknarflokkurinn sér
ekki rellu, heldur leggur alltaf allt
sitt til, að koma málum heilum í
höfn. Þess vegna segja andstæðingar
flokksins að flokkurinn þurfi að fara
í endurhæfingu, en fólkinu í landinu
er best treystandi að skilja hismið frá
kjarnanum. Þessvegna hljóma
örvæntingarhrópin frá „Jóni
Baldvin“ og öðrum prelátum, slík í
eyrum fólks að þau munu snúast upp
í öndverðu gegnt þeim sjálfum, að
kjósendur munu ekki einu sinni
hlusta á þessar hjáróma raddir for-
ustumanna Alþýðuflokksins.
Þorlákur Oddsson,
Hafnarfirði.
Heilbrigðismál
Ný öld er í augsýn með gjör-
breyttu þjóðfélagi.
Viðfangscfni hcilbrigðisþjónust-
unnar eru ekki eingöngu að lækna
oí> hjúkra heldur einnig að lyrir-
byggja sjúkdóma með stórfelldri
fræðslu um heilbrigl líferni, auk-
inni þekkingu á eigin líkama og
með einföldum aðgeröum getur
hver einstaklingur haft áhril á eigið
heilsufar.
Flokksþingiö leggur til, að mörk-
uö verði svokölluð ncyslustefna og
hvetur til þess að hið opinbera stýri
álögum sínum svo, að stuölað veröi,
að heilbrigöum neysluvenjuin og
tómstundaiðkunum.
Breytingar á aldurssamsetningu
og sjúkdómatíðni kallar á breyttar
aðferðir við skipulagningu og
stjórnun heilbrigðisþjónustu.
Augljóst er að fyrirbyggjandi starf
leiðir til mikils sparnaðar í heil-
brigðiskerti nu.
Flokksþingið telur að tryggja
beri landsmönnum rétt til full-
konrnustu hcilbrigðisþjónustu.
Hornsteinninn í þeirri þjónustu
eru heilsugæslustöðvar um land
allt.
Viö uppbyggingu í hei 1 brigöis-
þjónustunni verði lögð megin-
19. flokksþing Framsóknarflokksins:
Ályktun um
heilbrigðismál
Ný öld í augsýn meö gjörbreyttu þjóöfélagi
áhersla á eftirfarandi:
Á höfuðborgarsvæðinu verði
mjög fullkomin sérfræðiþjónusta.
í stærri þéttbýliskjörnum verði al-
menn sérfræðiþjónusta. í smærri
þéttbýliskjörnum og hinunr dreifðu
byggðum verði almenn heilsu-
gæsla. Tryggð verði örugg neyðar-
þjónusta við alla landsbyggöina.
Lcggja ber áhcrslu á góðar sam-
göngur og fólksflutninga innan viö-
komandi hcilsugæsluumdæma og
traust sjúkraflutningakerl'i.
Við byggingu heilsugæslustöðva.
sjúkrahúsa og annarra heilbrigðis-
stofnana sé þess gætt að samnýta
eftir föngum húsnæði og tækjabún-
að. Leggja ber áherslu á aukna
samvinnu og verkaskiptingu stærri
sjúkrahúsanna í Reykjavík. Slík
samnýting má þó aldrei verða á
kostnað þjónustunnar.
Þingið leggur áherslu á að stór-
auka almenna heilbrigðisfræðslu
og bendir á hlutverk heilsugæslu-
stöðva á því sviði.
Þingið telur að fjölmiðlar geti á
áhrifaríkan hátt vakið athygli al-
mennings á ýmiskonar fyrirbyggj-
andi aögerðum og heilsuvernd og
hvetur þingið til samvinnu starfs-
fólks heilbrigðisþjónustunnar við
íþróttahreyfinguna og fjölmiðla.
Þingið leggur áherslu á að gert
verði sérstakt átak í fræðslu á
sjúkdómnum eyöni (AIDS) í skól-
um og heilsugæslustöðvum til þess
að hamla gegn útbreiðslu hans svo
sem kostur er. Jafnframt varar
þingið við hleypidómum í garð
fórnarlamba þessa sjúkdóms.
Framsóknarflokkurinn lcggur
áherslu á gagngera endurskoðun
og gcrð heildaráætlunar um upp-
byggingu heilbrigðisþjónustunnar
um land allt. Jafnframt verði hlut-
vcrk og langtímamarkmið þjónust-
unnar nánar skilgrcind til þess að
fjármagn til þeirrar uppbyggingar
nýtist sent best. og fyrir sem flesta.
Stjórnvöldum ber að stuöla að
samræmingu á launakjörum starfs-
fólks sjúkrahúsanna um land tillt.
og viðurkenna erfiða satnkeppnis-
aðstöðu dreifbýlisins um faglegt
starfsfólk í þessari þjónustu. Stór-
aukin notkun lyfja frá ári til árs er
áhyggjuefni og veldur sívaxandi
útgjöldum, þar scm læknar ávísa á
rándýr innflutt lyf í stað þeirra
sem Lyfjaverslun ríkisins og aðrir
íslenskir lyfjaframleiðendur fram-
leiða og eru mun ódýrari.
Stjórnvöld eru hvött til þess að
stuðla að því að sjúkrahúsin í
landinu verði sem fyrst öll í santa
fjármögnunarkerfinu, hvort sem
um er að ræða daggjaldakcrfi eða
svokölluð föst fjárlög. Áríðandi er
að koma upp sérstakri sjúkrahús-
máladcild í hcilbrigðismálaráðu-
ncyti sem annist eftirlit og ráðgjöf
með þessari starfsemi, bæði er
varðandi uppbygginguna og með
fjárfrekum og umfangsmiklum
rekstri.

■■■■ VIÐSKIPTALÍFIÐ ^ Á Á - ^ t 'T llllllllllUllllllllllllll • -
Hvellurinn mikli
í kauphöllinni í London voru
nýir starfshættir upp tekir 27. okt-
óber sl., ekki ólíkir þeim sem í
garð gengu í kauphöllinni í New
York l. maí 1975, („maí-degi"). í
London áttu umskipti þessi 9 ára
aðdraganda. Ríkisstjórnin, þá stjórn
Verkamannaflokksins, fól 1976
kauphöllinni að skrá starfhætti sína
hjá Office of Fair Trading (OFT),
sem fann þcim þrennt tii foráttu: (1)
Aðeins fáeinir fcngju aðgang að
kauphöllinni og þá aðeins einstakl-
ingar, en ekki fyrirtæki. (2) Óþörf
væri hin heföbundna skipting verð-
bréfasöluAi milli „stock-jobbcrs"
(braskara). sem keyptu og seldu
verðbréf upp á eigin reikning, og
„stock-brokers" (miðlara), sem
seldu þau og keyptu af viðskiptavin-
um. (3) Til húðar hefði gengið sér
„löst þóknun" miðlara, 1,65% á
sölu upp að £7.000, en síðan hlut-
fallslega lægri.
Starfsháttum kauphallarinnar
þótti fremur áfátt en áður, eftir að
eftirlit með gjaldcyrisverslun var að
fullu niður lagt 1979. Fjárflutningur
til útlanda, (þ.e. sala á útlendum
verðbréfum), varð að miklu leyti í
höndum útlendra verðbréfasala.
Færðist jafnvel sala ýmissa hinna
kunnustu breskra vcröbréfa vcstur
yfir haf til New York. Sköpum
skipti, að þar var „föst þóknun" ekki
lengur á þeim viðskiptum, svo að
sölulaun á veröbréfum hafði yfirlcitt
fallið 0,15-0,30%. Kaupendur eru
nú ckki lengur einstaklingar, heldur
stofnanir, sem oft gera mikil kaup
í einu lagi. svo að hin „fasta þóknun"
gat numið talsverðum upphæðum. í
London tók ríkið að auki 2% stimp-
ilgjald (stamp duty) af söluandvirði
þeirra.
Ríkisstjórn íhaldsflokksins, sem
viö tók 1979, lét ekki niður falla
athugun á starlsháttum kauphallar-
innar, þó stuöningsmenn hcnnar í
City legðu hart að henni um það. Að
fjórum árunt liðnum samdist svo
með Cecil Parkinson, viðskipta- og
iðnaðarráðherra, og formanni kaup-
hallarinnar, Nicholas Goodison, að
frá athugun stjórnvalda yrði horfið
gegn því, að á kauphöllinni væri
fallið frá „fastri þóknun" miðlara.
Af liálfu kauphallarinnar fylgdu
fleiri tilslakanir á eftir. Fyrst var
afnumin verkaskipting á milli brask-
ara og miðlara (með nokkrum fyrir-
vara þó) og að börskurum var gcrt
að skrá á kauphöllinni verö sín á
verðbréfum. Óg í júní 1984 var
fyrirtækjum heitinn aðgangur að
'kauphöllinni.
Raddir urðu uppi um, að breyting-
arnar á kauphöllinni gcngjit of hratt
yfir. I Financial Timcs25. september
1985 sagöi: .. þrátt fyrir aðvörun-
arorð McMahon (ath. aðstoðar-
bankastjóra Englandsbanka) hafa
Englandsbanki og ríkisstjórnin beitt
sér fyrir niðurfellingu rcglna á kaup-
höllinni í meiri mæli og hraðar en
þekkst hefur í nokkurri annarri mið-
stöð fjármála. Byltingin í City hefur
umbrcytt London í ævintýraland
alþjóðlega bankakerlisins, svo að
útlendar peningastofnanir reyna fvr-
ir sér um hvcrs konar samsetningu
viðskipta og og varnings, þótl þeim
væri það óheimilt heima fyrir."
Andstæðingum breytinganna urðu
aftur á móti fjötur um fót nokkur
mál. sent skugga vörpuðu á City,
(einkum þrjú: snkfelling fyrrverandi
formanns Lloýds-tryggingasamlags-
ins fyrir misnotkun ávöxtunarfjár.
grciðsluvandi gullsðlu. Johnson
Mattley Bankcrs Ltd., sem Eng-
landsbanki forðaði frá gjaldþroti
með $400 milljóna framlagi, og loks
grciðsluþrot London Metal Market
í október 1985.)
Unt leið og starfsháttum kauphall-
arinnar var breytt 27. októbcr sctti
Englandsbanki upp deild til að sjá
um sölu ríkisskuldabréfa til verð-
bréfasala og peningastofnana.
Fáfnir
Vesturheimsprent
Hjá Landsbókasafni fslands er
nýkomin út bók sem nefnist Vestur-
heimsprent, og er þetta skrá um rit
á íslcnsku, sem prentuð hafa verið
vestan hafs og austan af Vestur-ís-
lendingum eða varðandi þá. Það er
Ólafur F. Hjartar, deildarstjóri í
safninu, sem tók þessa skrá saman
og gerir grein fyrir henni í inngangi.
Einnig ritar dr. Finnbogi Guð-
mundsson landsbókavörður for-
mála, þar sem hann skýrir svo frá að
skráin sé gefin út í tilefni af aldaraf-
mæli vikublaðsins Heimskringlu, er
hóf göngu sína í Winnipeg 9. sept-
ember 1886.
Eins og allir vita, sem fengist hafa
við rannsóknir á þjóðlegum efnunr
af einhverju tagi, þá eru traustar
bókaskrár ein nauðsynlegustu hjálp-
artækin sem á þarf að halda í slíkum
störfum. Þessi nýja skrá er um 80
tvídálka síður í stóru broti. Þar fara
fyrst rit prentuð í Vesturheimi, síðan
rit prentuð á íslandi eða annars
staðar austan hafs, og loks er efnis-
skrá sem sýnir hvað prentað hefur
verið um einstök efni.
Þar vekur athygli að þrír þættir
eru áberandi fyrirferðarmiklir,
ljóðabækur, skáldsögur og ævisögur.
Segir það sína sögu um áhugamál
íslendinganna vestra.
í frétt frá Landsbókasafni segir að
skráin sé merkileg heimild um bók-
menntir, sögu og félagslíf landanna
vestra, svo sem þetta birtist í ritum
þeirra á íslensku. Jafnframt sýni hún
áhuga íslendinga hér heima á þess-
um efnum, og hvern þátt þeir hafi átt
í útgáfu vestur-íslenskra bókmennta
og umfjöllun um þær.
Skráin fæst í Landsbókasafni og
ntá panta hana þaðan.
-esig