Tíminn - 13.11.1987, Blaðsíða 5

Föstudagur 13. nóvember 1987
Tíminn 5
Svarfdælaþáttur hinn síðari?
Bleikjuveiði
og bugður
víkja fyrir
kúahagavörn
Framkvæmdir bændanna á Bakka í Svarfaðardal og
Búnaðarsambands Eyjafjarðar hafa vakið upp talsverða úlfúð og
mætt andspyrnu í dalnum. Náttúruverndarráð, nágrannabændur og
aðrir unnendur Svarfaðardalsár hafa risið upp og krafist þess að
framkvæmdirnar verði stöðvaðar hið fyrsta.
Hér er um að ræða jarðýtuvinnu
við ána sjálfa og felst hún í fáum
orðum í því að reisa henni beinan og
skorðaðan farveg þannig að stöðugu
landbroti hennar linni á kúahögum
Bakkabænda. Nýi farvegurinn er
n.k. stokkur sem ýtt er upp úr aurum
hennar og er hann um 70 m breiður
og varnarveggirnir eru um tveir
metrar á hæð. Hönnun þessa mann-
virkis er í höndum Ævars Hjartar-
sonar ráðunauts hjá Búnaðarsamb-
andi Eyjafjarðar.
Það sem einkum veldur ugg meðal
manna er að verið sé að eyðileggja
veiðistaði og náttúrufegurð þannig
að ekki verði fyrir það bætt. Hafa
nágrannabændur við Bakka reynt að
stöðva, fyrir sitt leyti, að stokkur
þessi nái eins langt og áætlunin
krefst. Þá hafa menn reynt að leita
réttar síns í krafti þess að verið sé að
eyðileggja veiðistaði. Taldi einn nág-
rannabóndi sem Tíminn hafði tal af
að þegar væri besti bleikjuveiðistað-
urinn horfinn undir eyðileggingar-
Hafa ský nú dregið fyrir sólu Svarfaðardalar, eða hvað?
mátt jarðýtutannanna. Ekki kæmi
til greina að láta þessa menn vaða
frekar uppi. Vonuðust menn nú til
að fjármagnsskortur stöðvaði frekari
framkvæmdir en orðnar eru, þar
sem þetta væri afar dýrt. Fyrir
skemmstu voru tvær jarðýtur að
verki í árfarveginum og önnur þeirra
var um 40 tonn að stærð.
En það munu hafa verið bændurn-
ir á öðrum Bakkabænum sem upp-
haflega komu fram með hugmynd-
ina. Mun þeim hafa gramist að sjá
kúahaga sína handan árinnar
minnka með hverju ári og leituðu
þeir því til ráðunautsins, sem reynd-
ar er ættaður úr dalnum. í sumar var
svo hafist handa við jarðvinnu og var
að sjálfsögðu byrjað á ánni í landi
Bakka og hljóðaði áætlunin uppá að
ýta upp stokknum eitthvað út dalinn.
Landið á Bakka liggur tæplega tvo
kílómetra að ánni og hafa fram-
kvæmdirnar ekki enn sem komið er
náð út fyrir það land.
En það er meira en bara veiðin
sem menn sjá fram á að missa. Nái
þessar framkvæmdir fram að ganga,
er ljóst að bugður árinnar hverfa og
eftir stæði stokkur einn, beinn og
grár. Við eitt hafa menn þó bundið
vonir sínar að því er virðist öðru
fremur. Fram kemur í skondinni
frásögn svarfdælska blaðsins
Norðurslóð, að forvitnilegt verði að
fylgjast með hvernig mannvirkinu
reiði af í næsta stórflóði árinnar.
Annað blað á norðurslóðum,
Dagur, hefurtæptámálinu. f nýjasta
tölublaðinu kemur fram að farið
hefur verið út í framkvæmdir þessar
án nokkurs samráðs við Náttúru-
verndarráð. Verður það að teljast
afar alvarlegur hlutur þó að Einar
Eyþórsson, formaður Náttúru-
verndarráðs, bendi jafnframt á að
þetta sé ekki einsdæmi.
Þá er rétt að geta þess að ætlun
framkvæmdaaðilanna mun hafa ver-
ið að fá styrk úr Landbrotssjóði, sem
nú gengur undir heitinu Bakkasjóð-
ur í fjálglegu tali. Landbrotssjóður
hefur það að verkefni að kosta
framkvæmdir til varnar tjóni af land-
broti og er hann í vörslu og umsjá
Landgræðslunnar. Sagði bóndinn á
öðrum Bakkabænum að sótt hafi
verið um styrk úr sjóðnum en því
miður náði Tíminn ekki tali af
landgræðslustjóra til að bera undir
hann afgreiðslu þessa máls innan
þeirrar stofnunar. KB
Heimir Bergmann og Lúðvík Matthíasson hjá Bílanausti með frostlöginn umdeilda. Þeir eru fullvissir um að
hann komi vel út úr efnarannsókn á vegum FÍB. (Tíminn: brein)
FÍB hefur sent allan frostlög í efnarannsókn:
Comma frostlögur ekki
síðri en frá Volvo?
„Við höfum aflað sýnishorna af
öllum þeim frostlegi sem seldur er
í Reykjavík og nágrenni og verður
hann tekinn til rannsóknar í næstu
viku hjá Jóhanni Jakobssyni, efna-
verkfræðingi í rannsóknastöðinni
Fjölveri hf.,“ sagði Jónas Bjarna-
son, framkvæmdastjóri FÍB í gær,
en að niðurstöðum úr þeirri rann-
sókn fengnum er í fyrsta sinn hægt
að miða frostlegi á markaðnum
saman. „Það sem mér sýnist um
Comma frostlög frá Bílanausti,
sem menn hafa fundið allt til
foráttu, er að hann sé sá besti á
markaðnum. Comma virðist nota
stöðlun sem aðrir nota ekki. En
það verður að athuga að ég er ekki
sérfræðingur á þessu sviði.“
Jónas sagði að rannsóknin yrði
að skera úr um það en benti
ennfremur á að hann hafi þurft að
hafa meðferðis fulltrúa við öflun
sýnishorna, þar sem frostlögur er
yfirleitt í óinnsigluðum brúsum.
Hins vegar séu vörur frá Comma
seldar í innsigluðum neytenda-
pakkningum og þess vegna ób-
landaðar frá framleiðendum. Leið-
beiningar á ensku hafa verið þýdd-
ar á íslensku.
En hví hefur fulltrúi Volvo full-
yrt að Comma frostlögur sé beinl-
ínis hættulegur bílvélum?
„Verðstríð," svara Lúðvík Matt-
híasson, fulltrúi framkvæmda-
stjóra, og Heimir Bergmann, versl-
unarstjóri. „Slík ummæli eru bein-
línis ærumeiðandi. Við erum ein-
faldlega með jafn góða ef ekki
betri vöru á lægra verði. Ef bilun
er hægt að rekja til Comma frost-
lagar ábyrgist Bílanaust að skaðinn
verði greiddur.“
Vegna Tímagreina hefur Bílana-
ust fengið staðfestingu breska fyrir-
tækisins á 2ja ára ábyrgð vörunnar.
Á vörumerkingu Comma frostlag-
ar segir að hann henti öllum teg-
undum bifreiða, þ. á m. Volvo;
bensín, disel og túrbóvélum. Auk
þess segir að tæringarvörn hans
dugi í tvö ár. Það sem vekur athygli
við sölubækling Comma er að
Volvo fólksbíll og vöruflutningab-
íll prýða forsíðu hans.
„Það er ómaklega að okkur
vegið og ekki hafa borist kvartanir
vegna þessarar vöru erlendis. Með-
al þeirra bílaframleiðenda erlendis
sem leggja nafn sitt við vörur frá
Comma er einmitt Volvo,“ segir
Lúðvík. „Frostlögurinn mætir
breskum staðli sem heitir BS 6580,
sem þýðir hámarksgæði vöru.
Frostlögur frá Volvo hefur eigin
staðal sem okkur er ekki kunnugt
um að annar fylgi. Enginn íslensk-
ur staðall er til en við fögnum þeirri
rannsókn sem FÍB stendur nú að
svo loks fáist viðmiðun hér á landi.
Við erum þess fullvissir að Comma
frostlögurinn eigi eftir að koma vel
út úr þeirri könnun. Það vakti aftur
á móti furðu okkar að Volvo, sem
alltaf hefur selt vöru sína gæðanna
vegna, séu farnir að selja hana með
því að hallmæla annarri vöru á
markaðnum. Ég fullyrði að
Comma frostlögur er ekki síðri
fyrir Volvo bíla en sá frostlögur
sem þeir selja.“ þj
Freðfiskurinn og Bandaríkin:
Gæði á ábyrgð
útflytjandans
Vegna tilkomu hinna nýju útflutningsieyfa á freðfiski til Bandaríkjanna hafa
vaknað spurningar um það hvernig gæðaeftirliti og öðrum málum er háttað í
þessari grein. Tíminn Ieitaði því til fulltrúa tveggja stærstu fyrirtækjanna á
þessu sviði.
„Ég er ekki í nokkrum vafa um að
þessir aðilar muni njóta þess álits
sem sölusamtökin eru búin að byggja
upp á löngum tíma,“ sagði Sigurður
Markússon, framkvæmdastjóri, sjá-
varafurðadeildar SÍS, er Tíminn bar
undir hann spurningu um gæða-
stimpil íslenskra fiskafurða í Banda-
ríkjunum. Eins og málin standa í
dag er lítið opinbert gæðaeftirlit
með frágangi fisksins á markaðinn
og ekki taldi Sigurður að neitt sam-
eiginlegt gæðaeftirlit ætti upp á pall-
borðið hjá útflutningsaðilum. Upp-
lýsti hann að hvert fyrirtæki um sig
væri með sitt eigið eftirlit og ynni
það eftir því. Á undanförnum árum
hefur sjávarafurðadeild Sambands-
ins á eigin spýtur lagt tugi milljóna
árlega í eftirlit af þessu tagi og það
væri ekki síst fyrir það að fyrirtækið
ætti góðu gengi að fagna. Það eina
sem kalla mætti sameiginlegt í þessu
sambandi væri ákveðinn gæðastaðall
sem mótast hefði í höndum þessara
stóru aðila. „Það verður hver að
bera ábyrgð á sínum gæðum og
meðal annars af þeirri ástæðu myndi
sameiginlegt gæðaeftirlit aldrei
ganga," sagði hann.
Gæðaeftirlit á afurðum til Banda-
ríkjamanna er afar þýðingarmikill
þáttur í þessari verslun þar sem
gæðakröfur þeirra eru mjög miklar.
En annað stórt mál í þessu sambandi
er líka það að erfitt er að sjá hvaðan
fiskurinn á að koma. Taldi Sigurður
að miðað við undangengin misseri
væri ekki of mikill fiskur til. Þeir
aðilar sem ætli út í einhvern útflutn-
ing á freðfiski til Bandaríkjanna
yrðu væntanlega að taka hann af
þeim hluta sem þeir annars seldu
annað. Þannig gæti staðan orðið sú
að ekki yrði mikið meiri fiskur
seldur úr landi en nú er. 1 staðinn
fyrir heildaraukningu á freðfisksölu,
ykist salan til Ameríku á kostnað
annarra markaða.
Býður uppá heildar
verðlækkun héðan
„Það er ljóst að í fyrsta lagi kom
þessi leyfisveiting okkur á óvart og í
annan stað erum við andvígir henni.
Við teljum auk þcss að þetta aukna
frelsi geti verið keypt of dýru verði,“
sagði Jón Ingvarsson, stjórnarfor-
maður Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna. Sagði hann að það væri
einnig ljóst að þessi fyrirtæki hafa
lagt gífurlegar fjárfestingar í upp-
byggingu sölufyrirtækjanna í Banda-
ríkjunum með uppbyggingu vöru-
merkja sinna. „Við óttumst það að
þegar þessir aðilar koma inn, margir
tiltölulega smáir aðilar, þá geta þeir
í fyrsta lagi ekki tryggt kaupendum
þau stöðluðu gæði, sem stóru heild-
arsamtökin gera. Þeir geta ekki með
sama hætti og stóru heildarsamtök-
in, tryggt það stöðuga framboð, sem
markaðurinn gerir kröfu til. Þeir
koma að sjálfsögðu til með að selja
sinn fisk, sem íslenskan fisk og
tengja hann þannig t.d. okkar vöru-
merki, „Icelandic", og þetta getur
auðvitað valdið heildinni tjóni.
Þarna er að mínu viti jafnvel verið
að hætta hagsmunum heildarinnar
fyrir hagsmuni tiltölulega fárra að-
ila,“ sagði Jón.
Verðsamkeppni taldi hann geta
komið til, ef harðna fer á dalnum.
Verðsamkeppni á milli útflytjenda
héðan til Bandaríkjanna myndi fyrr
en síðar skila sér í lægra verði beina
leið til framleiðenda.
KB