Tíminn - 29.06.1988, Blaðsíða 4

4 Tíminn
Miðvikudagur29. júní 1988
Nýja Lyfjabókin á hálfvirði í skiptum fyrir þá gömlu:
MARGIR TAKA LYF AÐ
ÓÞÖRFU ÁRUM SAMAN
„Við vonum að bókin gcri sem mcst gagn - meðal annars að hún fái fólk
til að hætta að taka inn lyf sem það þarf kannski ekki lengur á að halda. En
þeir eru margir sem taka inn lyf að óþörfu árum saman“, sagði Magnús
Jóhannsson læknir, sem ásamt Helga Kristbjarnarsyni lækni og Bessa
Gíslasyni lyfjafræðingi kynntu nýlega nýja og endurbætta útgáfu íslensku
lyfjabókarinnar.
Þeim 12.000 íslendingum sem
keypt hafa íslensku lyfjabókina á
undanförnum árum gefst nú kostur
á að nota hana í apótekum landsins
sem hálfa greiðslu (975 kr.) upp í
nýja útgáfu íslensku lyfjabókarinn-
ar. En í bókabúðum verður hún scld
á fullu verði, 1.950 kr., sem varla
telst hcldur dýrt fyrir 560 síðna bók.
Náttúrumeðulin
fá einnig umfjöllun
Nýja ÍSLENSKA LYFJABÓKIN
er nær tvöfalt stærri og mun ýtarlegri
en sú gamla. í henni eru m.a.
upplýsingar um yfir 200 ný lyf sem
bæst hafa við á lyfjamarkaðnum á
s.l. þrem árum.
í nýju bókinni gefst fólki einnig
kostur á að fræðast um náttúrumcðul
á sama liátt og önnur lyf, t.d. um
alvarlegar aukaverkanir, sem þeim
geta fylgt eins og öðrunt lyfjum,
sérstaklcga ef stórra skammta er
neytt.
Margt að varast
fyrir alkóhólista
Þá er fjallað um hvaða lyfjaflokka
alkóhólistar ættu að varast að nota,
sem ætti að vera sérstaklega gagnlegt
fyrir óvirka alkóhólista. Nefna má
sem dæmi að Norskir brjóstdropar
innihalda 25% alkóhól. En almenna
rcglan er sú, að lyf merkt með
rauðum þríhyrningi á umbúðum eru
varasöm fyrir óvirka alkóhólista.
Ýmsar gagnlegar upplýsingar er
einnig að finna í bókinni fyrir þá sem
drekka áfengi. En það er sagt hafa
áhrif á verkun margra lyfja. T.d. er
bent á stóraukna hættu á magasári af
völdum svo hversdaglegs lyfs sem
Magníls, og flciri verkjalyfja, ef
áfengi er drukkið samhliða.
Margir látnir borga
fyrir „ókeypis“ lyf
í kafla um afgreiðslu lyfja segir að
margir greiði árum saman fyrir lyf
sem þcir eigi með réttu að fá ókeyp-
is. Þar er um að ræða fjölda lyfja af
mörgum flokkum sem fólk þarl' að
taka að staðaldri og eru talin upp í
bókinni. Nefna má mcltingarlyf,
sykursýkilyf, kólesteróllækkandi lyf,
sum hjartasjúkdómalyf, berklalyf,
frumueyðandi lyf, hormónalyf,
flogaveikilyf, astmalyf og glákulyf,
svo nokkur séu nefnd. Höfundar
benda sömuleiðis á að venjulega sé
ódýrara að kaupa lausasölulyf án
lyfseðils, nema um mikið magn sé að
ræða og sömuleiðis að greiða þurfi
Um flokkun lyfja eftir verkiin
N - Tauga- og geöly t
S - Augn- og eyrnaly*
J - Sýkingalyf
H - Hormónalyf önnur an
kynhormónar
B - Blóðlyf
M - Gigtarlyf
L - Krabbameinslyí og iyf lil
ónæmishíndrunar
C - Hjartasjúkdómalyt
R - Öndunarfæralyí
A - Meltingarfæralyf
D - Húölyí
P - Sníklalyf
G - Þvagfæralyf, kvensjúk-
dómalyf, kynhormonar
V - Ýmis lyf
í Ivfjahokinni eru lyfin flokkuð eftir verkun eins hér má sjá. f lyfjaskrá, þar
sem lyfjuin er raðað í stafrófsröð eftir nafni, er síðan ýtarlega lýst
innihaldsefni, lyfjaformi, eiginleikum, notkun, skömmtum og aukaverkunum
hvers einasta lyfs og sömuleiðis hvort þau eru talin varasöm fyrir konur sem
ganga með barn eða hafa barn á brjósti.
Margir íslcndingar taka inn lyf að óþörfu árum saman, segja höfundar nýju íslensku lyfjabókarinnar. Frá vinstri:
Bessi Gíslason lyfjafræðingur, Magnús Jóhannsson læknir og Helgi Kristbjarnarson læknir.
aukagjald fyrir hvert lyf sem afgreitt
er af símalyfseðli.
Veikjast þúsundir
í utanlandsferðum?
Sérstakur kafli er í bókinni um
ferðalög erlendis með tilliti til sjúk-
dóma og lyfja. Rannsóknir meðal
nágrannaþjóða benda til að 5-20%
ferðalanga þjáist af ýmsum kvillum
á ferðalögum. Séu íslendingar ekki
öðrum þjóðum hraustari má því
áætla að frá 7.000 og allt upp í 28.000
landsmenn hafi orðið fyrir slíkum
óþægindum erlendis á síðasta ári.
Einnig er fjallaö um bólusetningar,
bæði fyrir ferðalanga sem og bólu-
setningar barna á fslandi.
Auk umfjöllunar um sérlyfin er í
nýju bókinni fjallað um nokkur
þekktustu óskráðu lyfin á sama hátt.
Hvorki of stóra
skammta eða litla
f bókinni er fjallað sérstaklega um
hvernig lyf eru flokkuð eftir verkun
þeirra á líkamann og sömuleiðis um
algengar aukaverkanir. Bent er á að
margar aukaverkanir eru háðar
skammtastæröum og þessvegna
mikilvægt að ekki séu teknir stærri
skammtar en ráðlagt er, enda auki
slíkt einungis aukaverkanir lyfjanna
en ekki lækningamátt. Að minnka
skammta frá því sem ráðlagt er getur
á hinn bógin gert lyfin gagnslítil eða
gagnslaus.
Á gjörgæslu
vegna lyf jaofnæmis
Ekki mun ótítt að fólk fái ofnæmi
fyrir ákveðnum lyfjum, sem getur
jafnvel orðið mjög heiftarlegt. Að
sögn bókarhöfunda hefur borið við
að fólk sem fengið hefur ofnæmi
fyrir ákveðnu lyfi hafi orðið fyrir því
að læknir hafi gefið því ávísun á lyf
með öðru nafni, sem þó í raun hefur
verið sama lyfið, þ.e. með sama
efnainnihaldi. Dæmi eru um svo
heiftarleg ofnæmisviðbrögð í slíkum
tilvikum að fólk hefur verið flutt í
hasti á gjörgæsludeild. Með því að
gá að efnainnihaldi hvers lyfs í
lyfjabókinni getur fólk sem fengið
hefur lyfjaofnæmi varað sig á þessu.
Sá sem t.d. hefurfengið ofnæmi fyrir
súlfalyfi getur því fengið ofnæmi
fyrir öllum súlfalyfjum þó þau heiti
jafn ólíkum nöfnum og Bactrim,
Eusaprim, Primazol, Septrin eða
Sulfotrim.
Hægt að spara
margar milljónir?
Þótt öll þessi lyf geri sama gagn er
á þeim annar verulegur munur:
Verðið er mjög mismunandi. Að
sögn bókarhöfunda getur verið mjög
mikill verðmunur á sambærilegum
lyfjum og þar með mun hærri upp-
hæðum varið til lyfjakaupa en þörf
væri á. Áætla má að Islendingar
verji í kringum 2.000 milljónum
króna til lyfjakaupa á þessu ári,
þannig að hvert 1% sem tækist að
spara í lyfjakostnaði mundi þýða um
20 milljóna króna sparnað, ýmist úr
buddum einstaklinga eða af skatt-
peningum þeirra.
En vegnaþess aðsjúklingargreiða
ákveðna hámarksupphæð fyrir hvert
lyf, óháð því hvað það kostar í raun,
vita þeir alla jafna ekki, nema að
spyrja lækni sinn um það sérstak-
lega, hvort þeir eru að fá ódýrasta
lyfið í ákveðnum lyfjaflokki eða
kannski annað margfalt dýrara. Alla
jafna munu lyf sem framleidd eru
hér á landi vera ódýrari en innflutt.
Að sögn bókarhöfunda er stefnan
í mörgum löndum, m.a. hér á landi,
sú, að selja fleiri og fleiri lyf án
lyfseðla. En það krefjist þess vitan-
lega að fólk afli sér aukins fróðleiks
um lyfin og verkun þeirra og myndi
sér sjálfstæðar skoðanir á eigin lyfja-
meðferð. Fái þessi nýja útgáfa álíka
viðtökur og sú fyrsta hafa höfundar
hug á að gefa út endurnýjaðar útgáf-
ur á 3ja til 4ra ára fresti. Enda
lyfjaskrár fljótar að úreldast með
þeim fjölda nýrra lyfja sem við
bætast árlega.
Ódýrari prentun
á Akureyri en Spáni
Á tímum versnandi samkeppnis-
stöðu íslensks iðnaðar gagnvart er-
lendri samkeppni, má telja frétt-
næmt að höfundar bókarinnar
reyndust fá hagkvæmasta tilboðið í
prentun hennar frá Prentverki Odds
Björnssonar á Akureyri. Höfðu þeir
þó viða leitað tilboða, m.a. á Spáni
og í Danmörku. -HEI
Hússtjórnarkennarafélag íslands ályktar:
Matreiðslu í menntaskólum
Hússtjórnarkennarafélag íslands
vill að komið verði á kennslu í
matreiðslu og næringarfræði, um-
hverfís- og neytendafræði í nllum
framhaldsskólum landsins, þ.e.
menntaskólum, fjölbrautaskólum og
sérskólum.
Vill hússtjórnarkennarafélagið að
þessi kennsla verði bæði í námsefnis-
kjarna sem allir þurfa að taka og eins
að boðið verði upp á valáfanga í
þessum greinum. Þetta er mcðal
þess sem félagið ályktaði á aðalfundi
sínum sem haldinn var nýlega. Jafn-
framt var ályktað um heimilisfræði-
kennslu í grunnskóla og segir í
ályktuninni að brýnt sé að allir
nemendur gunnskólans fái heimilis-
fræðikennslu í 1.-9. bekk eins og
viðmiðunarstundaskrá gerir ráð
fyrir. „Fyrsta skilyrði til að svo geti
orðið er að viðhlítandi húsnæði sé
fyrir hendi í ötlum skólum og að
nemendur fái námsefni við hæfi.“ Þá
var samþykkt sérstök ályktun um
hússtjórnarskóla þar sem lögð var
áhersla á að mörkuð yrði heildar-
stefna fyrir slíka skóla, þcim tryggð-
ur fjárhagsgrundvöllur og þar sem
slíkir skólar hafa verið lagðir niður
verði fjármagni því, sem áður fór til
þeirra, varið til hússtjórnar-
menntunar á framhaldsskólastigi.
Á aðalfundinum var auk venju-
legra aðalfundarstarfa rætt um stöðu
heimilis- og hússtjórnarfræðslu í
landinu. Bjarni Sigtryggsson mark-
aðsfræðingur flutti erindi er hann
nefndi: Er hægt að markaðssetja
hússtjórnargreinar? Einnig komu á
fundinn fulltrúar frá menntamála-
ráðuneytinu, þeir Hrólfur Kjartans-
son, Karl Kristjánsson og Jónas
Pálsson.
Bíll valt við
Sandskeið
Bifreið á leið til Hveragerðis
valt útaf vegi við Sandskeið um
helgina. Engin alvarleg meiðsl
urðu á fólki, en ökumaður fór á
slysadeild og fór þaðan stuttu
seinna, einum hálskraga ríkari.
Ófrísk kona var farþegi í bílnum
þegar slysið átti sér stað. Hún
slapp með áverka á handlegg, en
var flutt á sjúkrahús því hún gæti
átt barnið á hverri stundu. -gs