Tíminn - 16.07.1988, Blaðsíða 5

> l
I « t \ I - I
•’ i ^ . : i
• i * - • * I • ' ' c 1 • •
Laugardagur 16. júlí 1988
bak við sig á skurðbakkann, raða
svo saman eftir stærð og sveifla upp
á kollinn á sér og bera heim, glaðleg-
ar og skrafandi.
I Memphis er lítið eftir af fornri
frægð, því hér var einu sinni höfuð-
borg landsins, áður en hún var flutt
til í>ebu, þar sem nú standa musteris-
rústirnar í Luxor og Karnak. Borgin
forna er sokkin í árframburðinn,
steinar úr höllum og hofunt komnir
í vegghleðslur bændaþorpa og stór-
hýsa Kairó. Eftir stendur lítið safn,
sem geymir m.a. eitt af risalíkneskj-
unum af Ramses II., og vantar þó
bæði fót og handlegg á það. Utan
dyra standa nokkrar fallegar styttur
og alabasturssfinx með einkar fal-
legt kvenandlit.
Áfram er ekið til Sakkara og
staðnæmst við þrepapýramídann.
Pegar Memphis var höfuðborg var
Sakkara greftrunarstaður höfðingj-
anna. Reistur var grúi af musterum,
pýramídum og grafhvelfingum úti í
eyðimörkinni, en þrcpapýramídinn
var elstur slíkra mannvirkja. Hér er
um slíkt flæmi fornminja að ræða,
að viðdvöl í nokkrar klukkustundir
hrekkur skammt til að kanna nema
brot af þeim og við fylgjum Sahaila
hlýðin að þeim stöðum, sem hún
velur að sýna okkur.
Af hverju eru
hér engin hænsni?
Minnisstæðastur verður pýramíd-
inn, sem faraó að nafni Unas lét
reisa. Sjálf yfirbyggingin er hrunin í
rúst. en þegar komið er niður í
grafhvelfinguna gegnum langan og
lágan gang, blasa við hinar stórkost-
legustu veggskreytingar. Talið er að
þarna hafi grafhýsi í fyrsta skipti
verið skreytt mcð þessurn hætti.
Veggir eru klæddir alabasturshellum
og á þær eru höggnar og málaðar
myndir, sem eru heil þjóðlífslýsing.
Hér er alll það myndað, sem faraó-
látinn í að morgni og við hann
ljúfmannlegur, en miður hreinn
karl. Hann dregur svo hverja flösk-
una eftir aðra upp úr krapanum, sem
enn er í kassanum, þerrar þær með
rauðri tusku, sem áreiðanlega var
ekki þvegin í morgun. En flöskurnar
eru lokaðar, við gerum okkur
gott af innihaldinu. Nú erum við
farin að silja það, sent okkur þótti
dálítið einkenniiegt þegar lagt var af
stað, að flestir gengu með pottflösku
af lindarvatni undir hendinni og
dreypa á öðru hvoru. Tileinkum við
okkur þann góða sið það sem eftir er
ferðarinnar.
Nú er stefna tekin á glæsilegri
hluta borgarinnar þar sem háhýsi
rísa við fljótið og heimilt er að nota
vatn til að rækta skrautblóm og
pálmatré. Það er ekið fram hjá
háskólanum, ráðuneytisbyggingum
o.fl., en ekki líður á löngu þar til
skammt er í moldbrún fell og grjót-
námur og á aðra hlið rísa fornir
borgarmúrar, en á hina „Borg hinna
dauðu“. Það er grafreitur múslíma
og skreyttur ýmsum smábyggingum,
því ættingjar hinna látnu koma oft
að gröfunum til að dvelja þar nokkra
daga í smáhýsum þessum og votta
með því virðingu sína og ást.
Moskurnar tignarlegu
Brátt ber hinar fegurstu turnspírur
við himin yfir múrana. Moskurnar
taka hver við af annarri á allbrattri
hæð og er útsýn tilkomumikil yfir
borgina. Við göngum upp mikið
torg í virki Saladdins, sem um 7 aldir
var bústaður þeirra, sem ríkjum
réðu. Ég hélt eiginlega að Saladdin
hefði aðeins verið til í þúsund og
einni nótt, en hér kemur nú annað á
daginn. Þetta virki byggði hann fyrst
og fremst til að verja borgina fyrir
krossförunum og síðan héldu eftir-
menn hans áfram að auka við og
breyta þessu tilkomumikla virki.
Inni í því er moska mikil og fögur,
sem Mohammed Ali, einn af sein-
ustu valdamönnunum, sem bjuggu í
virkinu, reisti ásíðustuöld. Sá var nú
ekki að sýta smámuni. Aðal and-
stæðingar hans voru Mamelúkarnir,
hinir undarlegu hermenn. Hann
bauð öllum foringjum þeirra til
veislu einn góðan veðurdag 1811, lét
síðan leiða þá út um þröngan gang
og hermenn sína ráða þá af dögum.
Aðeins einn af 470 gestum komst lífs
af.
Hér gefur að líta Memnon, tæplega 20 m háar styttur. Til forna stóðu þær við
og standa stytturnar á grænum grasvelli og hættar að syngja við sólarupprás.
En moskan, kölluð alabasturs-
moskan, heldur nafni hans á lofti og
þar inni er fagurlega gerður ræðu-
stóll, sem Farúk, síðasti konungur
landsins, lét gera í minningu föður
síns, Fuads konungs.
Stefnan tekin á basarinn
Þá er eftir síðasti viðkomustaður
dagsins, stærsti basarinn í Kairó. Þar
er margt um mannirin og margur
hlutur falur. Sahalia varar okkur þó
við að fara inn í þrengstu og myrk-
ustu skotin, svo við göngum þar sem
við sjáum til mjóturnanna og auðvelt
er að rata til baka. Þrír skósmiðir
stunda iðju sína í svo þröngu skoti,
að mér virðist þeir allir verða að
snúa sér við í einu. Það er ekki hægt
að segja, að sölumenn þarna séu
ágengir, þeir snúa fljótt frá ef ekki
er tekið undir við þá. Þarna eru
bakaðar pönnukökur og fylltar mcð
einhverju grænmeti og afgreiddar í
dagblaðssnifsum. Ekki líst okkur
ráðlegt að borða þær, svo rækilega
er búið að vara okkur við þeim
afleiðingum sem það geti haft að
matast annarsstaðar en þar sem
hreinlæti er tryggt. Þetta er litskrúð-
ugt mannlíf og varningur sem gaman
er að sjá.
Svo hverfum við svitastorkin og
óhrein inn í svalt anddyrið á hótelinu
okkar, þar sem höfðinglegir, hör-
undsdökkir menn skrefa um í hvít-
um kvrtlum með hinn elæsta höfuð-
búnað arabahöfðingja og veifa gyllt-
um montprikum. Senn er mál að
hvílast, því að tímanlega á að leggja
af stað næsta morgun.
Til Memphis, Sakkara
og Giza
Sami hópurinn hittist að morgni,
Kínverjar frá Singapoor, Englend-
ingar, ísraelar og ein svissnesk
stúlka, sem verður sessunautur
minn. Jú, henni finnst alltof heitt í
borginni, það var miklu betra úti í
eyðimörkinni hjá Bedúínunum, sem
hún hafði gist hjá nokkrar nætur.
Ekið er út úr borginni í suðurátt
og brátt komum við í grænt og gróið
land, sem vökvast af áveituskurðum
frá Níl. Við ökum gegn um þorp og
akra, ávaxtagarða og pálmalundi.
Mannlíf er hvað fjölbreyttast á
skurðbörmunum í þorpunum, þar
safnast þorpskonur saman til að þvo
matarílát og þvott og baða sig og
börnin. Eflaust eru þær stórlega
ánægðar með glampandi álpottana
og kerin, sem þær leggja til þerris á
musterisdyr, en nú eru þær horfnar
inn taldi sig þurfa að hafa þegar
hann risi upp á ný. Hér er búsmali,
hjarðir af ösnum, kúm, geitum og
gæsum, sem hjarðmenn reka og eiga
jafnvel í stríði við bágrækar kýr.
Menn eru við allskonar handverk,
prestar færa fórnir, þekkilegar ung-
meyjar nudda þreytta fætur faraós-
ins og drottning hans ferðast með
honum í bátum eða burðarstólum.
„ Af hverj u eru hér engin hænsni?"
spyr hversdagslega þenkjandi ferða-
langur.
„Þau komu ekki til Egyptalands
fyrr en löngu eftir daga Unas,“
svarar Sahalia.
Já, hér er margt ótrúlega skemmti-
legt að skoða. Inn á milli myndflat-
anna eru ristar útlínur útgöngudyra,
sem áttu að ljúkast upp þegar þörf
krafði. Lítið merki í horni hvers
myndflatar merkti það, að við upp-
risuna skyldi það, sem á myndinni
var, þúsundfaldast. Góð verðtrygg-
ing það. Þar sem málað hefur verið
ofan í myndristurnar og letrið eru
litir enn sterkir og skærir, þótt þeir
hafi verið bornir á veggina um það
bil 2290 árum fyrir Kristsburð.
Fjöldi hliðstæðra grafhvelfinga
er á þessu svæði, en ferðamönnum
mun oftast sýnd þessi vegna þess hve
auðvelt er að komast inn í hana.
Letrið með myndunum rekur
Memphis var eitt sinn höfuðborg
landsins áður en hún var flutt til
Þebu. Memphis er að mestu sokkin
í árframburðinn, steinar úr höllum
og hofum komnir í vegghleðslur
bændaþorpa og stórhýsa Kairó.
Staldrað við ■ Giza, þar sem hinir þrír
frægu pýramídar, Keops, Chepren
og Mycerinus, rísa úr auðninni.
Þarna er líka hinn frægi Sflnx, sem
raunar hefur nú glatað miklu af
fegurð sinni og reisn.
I W '
HELGIN 1 5
helgisiði, bænir og söngva, sem
nauðsynlegir voru taldir til að hjálpa
anda faraósins úr líkamanum, auk
upptalningar á hverju því, sem hann
þarfnast í seinna lífi.
Næst er ekið til Giza, þar sem
hinir þrír frægu pýramídar, Keops,
Chepren og Mycerinus, rísa úrauðn-
inni. Stutta stund er numið staðar
framan við Sfinxinn, sem hefur
glatað miklu af fegurð sinni og reisn,
ekki síst við það, að tyrknesku
hermennirnir, Mamelúkarnir, höfðu
hann að skotmarki árið 1380 og
skutu bæði skegg og nef af honum.
En pýramídarnir gnæfa enn við
bláan himin úr gulri sandauðn,
mikilfenglegir og ótrúlegir.
„Taiar ni svenska?“
Umhverfis er fullt af úlföldum
með skrautleg reiðtygi og eigendurn-
ir hamast við aö bjóða gestum að
fara á bak. Sölumenn með marghátt-
aðan varning eru eins og suðandi
flugur, en við verjumst eftir bestu
getu. Við einn áttum við þó dálítið
óvenjuleg viðskipti. Sá var hávax-
inn, hreinn og myndarlegur maður
og bauð ýmsa skartgripi. Við af-
þökkuðum og spurði hann þá hvað-
an við værunt. „Nei, eruð þið frá
íslandi, ég elska íslendinga. Talar ni
svenska? Ég var ár á Norðurlöndunt
og vann fyrir íslendinga. Dásamlegt
fólk! Má ég ekki gefa þér þessa
hálsfesti?" Og rétti mér festi úr
túrkissteinum. „Nei takk, ég ætla
ekkert að kaupa“, muldraði ég.
„Nei, nei, mig langar til að gefa þér
hana - og hérna eru smáhlutir handa
börnunum".
Áður en ég vissi af stóð ég með
fullar lúkur. ,. Og hérna er höfuð-
búnaður handa herranum! Gerið
það fyrir mig að þiggja þetta“.
Auðvitað endaði það mcð því að
Birgir rétti honum aura, en hvað um
það, okkur þótti þetta skemmtileg
uppákoma, hvort sem það hefur tui
allt verið leikaraskapur og skrök.
Grafhvelfingar þessara rniklu
pýramída eru allar skrautlausar og
gangan inn æði löng og crfið, svo við
lciddum hjá okkur að fara þangað
samkvæmt ráði Sahaliu.
Pýramídarnir eru svo ótrúleg
mannvirki, að ég geri ekki tilraun til
að lýsa þeim.
Ekið var niður í Sakkara á ný,
skoðuð ilmefnagerð, þar sem hin
sætasta angan cr unnin úr blómum í
olíu, sem svo cr flutt til útlanda til
ilmvatnsgerðar. Einnig sáum við
pappírsgerð, þar sem sýnt var hvern-
ig þessi elsti pappír var unninn úr
papírusreyrnum. Þar voru til sölu
handmálaðar myndir á pappírsblöð,
eftirlíkingar af fornum myndskreyt-
ingum og ietri.
Fögur teppi ofin
úr silki og ull
Á enn einn stað fórum við, svo-
kallaðan vefnaðarskóla. Þar var
stórt verkstæði, sem einkum þjálfaði
börn, allt frá fimm ára aldri, í að
vefa hin fegurstu teppi úr silki og ull.
Nú var ég æði tortryggin á ágæti
þessa verklags, en Sahalia sagði, að
þarna lærðu börnin iðnað, sem gæti
skapað þeim lífsafkomu og fullyrti
að þeim væri alls ekki ofboðið.
Húsakynnin voru björt og hrein og
krakkamir glaðlegir og vel klæddir
og buðu mér óspart að setjast hjá sér
við vefina. Var ekki að sjá neina
þvingun í þeim, þau skutust fram og
aftur milli þess sem þau brugðu
þessum fínu þráðum með ótrúlegri
fimi í uppistöðuna. Þau sáu 3-6 við
sama vefinn og eftir því sem gekk á
munstrið var bekkurinn, sem þau
sátu á, færður ofar, þar til vinda varð
vefinn neðan frá.
Þá var á ný ekið til Kairó, þar sem
við áttum stefnumót við ferðaskrif-
stofumann, sem sendi okkur á járn-
brautarstöð, þaðan sem lest skyldi
fara til Luxor kl. 6.30. Bílstjórinn
fól okkur í hendur gömlum og
grútskítugum burðarmanni, og full-
yrti, að hann myndi sjá um að koma
okkur í rétta lest. Áf venjulegum
hroka okkar útskagafólks leist mér
hroðalega illa á karlinn og bjóst við
hinu versta. Hann kom okkur á stóla
í skugga, vitjaði um okkur öðru
hvoru, spurði um barnafjölda, hann
ætti 10 börn, sem væri alveg ágætt.
Og þegar loksins lestin kom kl. 8,
fylgdi hann okkur í klefa og kvaddi
með kærleikum.