Réttur - 01.01.1985, Blaðsíða 40

tækið sjálft gaf upp í skattframtölum
sínum.
United Fruits og aðrir landeigendur
brugðu skjótt við. í Bandaríkjunum til-
kynnti utanríkisráðherrann Joh'n Foster
Dulles — fyrrverandi lögfræðingur Unit-
ed Fruits — að „Arbenz hugsar eins og
kommúnisti og talar eins og kommúnisti
og jafnvel þó að hann sé ekki beinlínis
kommúnisti þá starfar hann sem slíkur“.
Með aðstoð CIA var nú dubbaður upp
ofursti frá Guatemala — Carlos-Castillo
Armas, sem var við herskólann í Fort
Leavenwort í Kansas, — og fengin vopn,
— þar á meðal flugvélar með bandarísk-
um „sjálfboðaliðum“ sem flugmönnum,
— og peningar til að koma upp gagnbylt-
ingarher í Hondúras og Nícaragúa.
Árið 1954 réðst Armas inn í Guate-
mala og steypti Arbenz með blóðugu
valdaráni. Að tveim árum liðnum var
búið að skila gömlu eigendunum 99,6
hundraðshlutum af því landi sem tekið
hafði verið eignarnámi, öll stjórnarand-
staða var bönnuð, verkalýðsfélög voru
leyst upp, laun landbúnaðarverkamanna
voru lækkuð um 30 af hundraði og ógnar-
öld hófst með dauðasveitum og neyddist
róttækt fólk til að flýja land eða fara
huldu höfði.
Eisenhower Bandaríkjaforseti lýsti því
yfir að Guatemala hefði verið „frelsað
undan kommúnismanum" og myndi nú
njóta sérlegrar aðstoðar frá Bandaríkjun-
um. Bandaríska sendiráðið var stækkað
og starfsmönnum fjölgað úr 28 í 165 á
einu ári. Jarðeignaumbætur voru lagðar
á hilluna en í staðinn var fjármunum veitt
til að koma á fót innlendum iðnaði og efla
þannig hina litlu en áhrifaríku yfirstétt.
Afskipti Bandaríkjanna og stuðningur
við valdaræningjann Armas hafði í för
með sér að framsæknustu stjórn sem setið
hafði að völdum í Guatemala var steypt.
Bandaríkin fengu þannig aðstöðu til að
móta framtíðarefnahagsþróun landsins
og laga hana að hagsmunum bandarísks
fjármagns. Með því að koma gömlu valda-
stéttinni í Guatemala aftur til vaida bera
Bandaríkin beina ábyrgð á kúgunarferli
einhverrar afturhaldssömustu valdastétt-
ar heims.
Atburðirnir í Guatemala 1954 voru
einnig viðvörun til frjálslyndra og fram-
farasinnaðra borgaralegra afla í hinum
Mið-Ameríkulöndunum. Bandaríska
heimsvaldastefnan og bandarískt einok-
unarauðmagn samþykktu ekki breytingar
eða stjórnir sem gætu ógnað völdum
þeirra, og Bandaríkin voru einnig reiðu-
búin og fær um að brjóta á bak aftur slík-
ar tilraunir.
Bjarmar fyrir nýjum degi
f>að voru sennilega ekki margir sem
áttu von á því um miðjan 6. áratuginn að
nokkur gæti sigrað í viðureign við Banda-
ríkin með sína tröllauknu yfirburði, til
þess voru atburðirnir í Guatemala í of
fersku minni. Það liðu þó ekki mörg ár
áður en þetta varð staðreynd: Það sem
Bandaríkin á árunum 1956-57 litu á sem
hlægilegt byltingarbrölt í torsóttu fjall-
lendi Kúbu, hafði áður en varði í för með
sér að einum tryggasta bandamanni
Bandaríkjanna var steypt af stóli. í árs-
byrjun 1959 flýði Batista eins og rotta
sökkvandi skip, þegar sigurreifar skæru-
liðasveitir Fídels Castrós héldu inn í
höfuðborgina Havanna.
Sigur kúbönsku byltingarinnar var boð-
beri nýrra tíma í sögu Ameríku. Hann
sannaði að alþýðubylting gat sigrað ein-
ræðisstjórn Bandaríkjaleppa. Ameríka
var ekki lengur einvörðungu „bakgarður“
Bandaríkjanna. ísinn var brotinn, —•
sigurför frelsisaflanna var hafin.
40