Morgunblaðið - 02.02.2006, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Jónas PéturJónsson fæddist
á Sléttu í Reyðar-
firði 15. desember
1918. Hann lést á
Fjórðungssjúkra-
húsinu í Neskaup-
stað 24. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Jón
Brunsted Bóasson
bóndi, f. 27.7. 1889,
d. 17.3. 1978, og
Benedikta Guðlaug
Jónasdóttir húsmóð-
ir, f. 24.5. 1893, d.
16.11. 1976. Systkini Jónasar eru
Bóas Jónsson skipstjóri, f. 7.1.
1916, d. 5.5. 1975, Jóhanna Jóns-
dóttir húsmóðir, f. 21.2. 1920, gift
Oddi Guðjónssyni, og fósturbróðir
Jóhann Björgvin Valdórsson vél-
stjóri, f. 6.1. 1917, d. 14.2. 1991.
Jónas kvæntist 24.5. 1942 Arn-
fríði Þorsteinsdóttur, f. 7.11. 1917.
Foreldrar hennar voru Þorsteinn
G. Einarsson, f. 9.1. 1865, d. 1941,
og Halldóra Halldórsdóttir, f. 8.7.
1877, d. 1948. Börn Jónasar og
Arnfríðar eru: 1) Eðvald, f. 13.6.
1943, d. 24.5. 1969. Maki Ásdís
Birna Jónsdóttir, f. 27.2. 1948.
Dóttir Eðvalds og Kristínar I.
Hreggviðsdóttur er Sigurbjörg
Eðvaldsdóttir nemi, maki Tómas
Dagur Helgason flugstjóri, dætur
þeirra eru Inga Valdís og Íris
Arna. 2) Pétur Brunsted, f. 10.4.
1946, d. 18.9. 1953. 3) Þórhallur
verkamaður, f. 9.6.
1947. 4) Benedikta
Guðlaug starfsmað-
ur í félagsþjónustu
Fjarðabyggðar, f.
7.4. 1955. Maki var
Gestur Júlíusson.
Þau skildu. Sonur
þeirra er Eðvald
starfsmaður Vega-
gerðar ríkisins, f.
20.1. 1986. 5) Hall-
dór skipstjóri, f.
11.2. 1959. Maki Jó-
hanna Hallgríms-
dóttir æskulýðs- og
íþróttafulltrúi í Fjarðabyggð.
Dóttir þeirra er Sylvía Dögg
myndlistarnemi, f. 8.4. 1980, sam-
býlismaður Ingi Örn Gíslason flug-
virki, f. 16.11. 1979.
Jónas var mestallan sinn starfs-
feril á sjónum. Hann stundaði
trillusjómennsku og var vélstjóri á
fyrsta Snæfuglinum í tvö ár. Hann
útskrifaðist frá Stýrimannaskól-
anum í Reykjavík árið 1960 og fór
þá sem stýrimaður á Gunnar
SU-139 frá Reyðarfirði. Hann var
skipstjóri á Seley SU-10 frá Eski-
firði um tveggja ára skeið, eða þar
til hann tók við skipstjórn á Gunn-
ari. Hann hætti sjómennsku árið
1982 og vann á netaverkstæði
Skipakletts um nokkurra ára skeið
þar til hann settist í helgan stein.
Útför Jónasar fer fram frá
Reyðarfjarðarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Elsku Jónas.
Nú ertu farinn og mikið eigum við
eftir að sakna þín. Hlutverk þitt í litlu
fjölskyldunni okkar var stórt og verð-
ur aldrei fyllt. Þú varst okkur eins og
kletturinn í hafinu og til þín gátum við
leitað með alla hluti. Ekkert verkefni
var svo léttvægt að þú sinntir því ekki
og ekkert vandamál svo stórt að þú
tækist ekki á við það með okkur. Þú
varst æðrulaus í hverju því sem þú
tókst þér fyrir hendur og lundarfar
þitt var einstakt. Ávallt varstu grand-
var í orðum og gjörðum og aldrei
heyrði ég þig hallmæla nokkrum
manni heldur vildir hvers mann götu
greiða. Svona maður varstu og þú öðl-
aðist virðingu mína alla frá fyrstu tíð.
Þær eru fjölmargar og ljúfar minn-
ingarnar sem koma upp í hugann
núna við leiðarlok.
Ég man fyrstu siglinguna með ykk-
ur feðgum til útlanda á Gunnari. Mér
rennur seint úr minni hversu mikið
mér fannst til þín koma þar sem þú
stóðst hnarreistur við stjórnvölinn í
brúnni og stýrðir skipi þínu styrkum
höndum yfir hafið. Þegar á áfanga-
stað var komið lóðsaðir þú okkur um,
enda öllum hnútum kunnugur á þeim
slóðum.
Við fórum líka í ógleymanlega
Norðurlandaferð saman. Aðaltilgang-
ur ferðarinnar var að heimsækja
Landskrona í Svíþjóð en þig langaði
mjög til að koma aftur á þann stað þar
sem Snæfuglinn hafði verið smíðaður.
Þegar þangað var komið varðst þú
svo hálft í hvoru undrandi og hissa yf-
ir því að hótelið stóð ekki enn á sama
stað en þetta var tæplega 50 árum
seinna.
Í Tívolíinu í Kaupmannahöfn varst
það þú sem prófaðir öll tækin með
afabarninu þínu, henni Sylvíu. Þú
skemmtir þér ekki síður en hún við
tiltækið, eins og alltaf, enda ákveðinn
í að njóta lífsins eins lengi og þú ættir
þess kost.
Margar ánægjustundir áttum við
saman með stórfjölskyldunni okkar
hér á Reyðarfirði. Í þeim hópi naustu
þín hvað best og varst einn af strák-
unum þótt elstur værir að árum. Fyr-
ir mér varðstu heldur aldrei gamall í
þeim skilningi. Þú fylgdist vel með
nýjungum og tileinkaðir þér þær,
gemsinn var aldrei langt undan og þú
endurnýjaðir bílinn reglulega.
Þú spilaðir bridds fram á síðasta
dag, eða því sem næst, og ekki varstu
sáttur þegar þrekleysið hafði af þér
golfið. Þið Fríða höfðuð líka í hyggju
að selja stóra húsið ykkar og flytja í
nýtt húsnæði þar sem þið gætuð notið
góðrar þjónustu og aðstæður hentuðu
ykkur betur. Ávallt varstu vakinn og
sofinn yfir Dóra á sjónum og áhugi
þinn á hvernig þar gengi þvarr aldrei,
enda sjálfur tengdur sjónum frá
blautu barnsbeini.
Já það fara ekki margir í fötin þín
elsku tengdapabbi og það er mikil
gæfa að fá að lifa langa ævi með þeirri
reisn sem þér auðnaðist að halda
fram á síðasta dag.
Ég þakka þér elsku Jónas fyrir allt
sem þú hefur gert fyrir mig og mína í
gegnum tíðina og sérstaklega þakka
ég þér hlýjuna og skilninginn sem þú
hefur ætíð sýnt mér – fyrir það verð
ég ævinlega þakklát.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfinn úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð.
Þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sigurðardóttir.)
Hvíl í guðs friði.
Jóhanna.
Elsku Afi.
Mér finnst við hæfi að skrifa titilinn
með stórum staf, sérstaklega þar sem
þú sást algjörlega um það hlutverk í
mínu lífi.
Það var bara einn afi. Afi minn.
Við erum fá barnabörnin svo að
ekki þurfti ég að deila athyglinni mik-
ið með öðrum. Ég fékk þína sama sem
óskipta og ekki leiddist mér það enda
hef ég alla tíð litið mjög upp til þín,
elsku Afi, og gerði fram á síðasta dag.
Orðað var við mig um daginn
hversu einstakt það væri að þú hefðir
aldrei sýnt skap né orðið reiður í nær-
veru sálar. Það var fyrst þá sem ég
hugsaði um þitt frábæra lundarfar og
hversu rétt þetta væri.
Þegar ég hugsa til þín sé ég þig allt-
af fyrir mér skælbrosandi og helst
með brandara á vör. Þú varst alltaf
glaður og áhugasamur um allt og alla.
Það var brosað út í eitt og ég tel víst
að léttleikann í fjölskyldunni megi
rekja að stórum hluta beint til þín.
Það er og var alltaf gott að koma
heim til ykkar ömmu og alltaf var
dekurrófunni, mér tekið opnum örm-
um. Það skipti þá litlu máli hvort ég
pantaði afmælisgjafir eða far í sjopp-
una. Öllum óskum var mætt án spurn-
inga.
Við eigum margar góðar og veru-
lega skemmtilegar minningar saman,
elsku Afi, og kemur í hugann hversu
mikill heiður mér fannst mér gefinn
þegar ég fékk að fara með á golfvöll-
inn í fyrsta skipti. Þar dró ég stolt
kerruna þína og hljóp á eftir kúlunum
sem allar voru samviskusamlega
merktar svo ekki var um að villast.
Á mínum yngri árum fannst mér
agalega gaman að koma í heimsókn til
þín á netaverkstæðið. Húsið, stútfullt
af trollum og það var hægt að sveifla
sér í þeim til og frá og hoppa ofan á.
Þar horfði ég á þig bæta netin og þú
reyndir að kenna mér handverkið en
mér fannst það agalega flókið og
áhuginn víst tæpast fyrir hendi.
Mér fannst golfið eftirsóknarverð-
ara og þú kenndir mér að sveifla kylfu
en lagðir þó mesta áherslu á að ég
héldi rétt á henni.
Mesta sportið fannst mér þó að
fara með ykkur ömmu í heita pottinn í
Áreyjum. Þar var gott að slaka á og
spjalla um lífið og tilveruna.
Í þessum ferðum sem öðrum, á
stóra jeppanum, sem ekki þótti mér
lítið flottur, mátti alltaf stóla á brjóst-
sykur úr hanskahólfinu.
Tilhugsunin um þessar stundir
hlýja mér alltaf um hjartarætur.
Upp á síðkastið hef ég oft hugsað til
þess þegar þú kenndir mér að spila
kana. Við tókum ófá spil við eldhús-
borðið sem varð einkennandi fyrir
samverustundir okkar í seinni tíð.
Spilagenið er sterkt í stelpunni þinni
því þessa dagana spila ég póker í
hverri tómstund sem skapast og
hugsa þá ávallt til þín. Við spilaborðið
hef ég öðlast skilning á spilagleði
þinni sem áður var mér ráðgáta.
Þú varst góður Afi, ef ekki bestur,
gull af manni og fyrirmynd mín í svo
mörgu. Ég elska þig, Afi minn, og ég
þakka þér allt sem við áttum saman
og ekki verður hér upptalið.
Þín
Sylvía Dögg.
Í dag verður frændi okkar Jónas
skipper jarðsunginn. Jónas var heið-
ursmaður, stór og stæðilegur, hæv-
erskur og yfirvegaður, áhugasamur
um allt og alla. Ekki er hægt að minn-
ast á Jónas án þess að minnast á
Fríðu líka en þau eru ævinlega nefnd
bæði í sömu andránni. Voru þau iðu-
lega saman hvort sem það var á golf-
vellinum, við spil eða bara að skjótast
hringinn um landið.
Jónas var mikill áhugamaður um
framþróun atvinnu- og mannlífs og
hafði gaman af að ræða um þá upp-
byggingu sem nú á sér stað á Austur-
landi. Tók hann virkan þátt í um-
ræðunni og lýsti skoðunum sínum,
þörfinni á þróun, fjölgun atvinnutæki-
færa sem og breytingum í samfélag-
inu á Austurlandi.
Alla tíð hafa samskiptin innan fjöl-
skyldunnar verið mikil og oft hist út á
Eyri til að bæta húsakost, rífa niður
og byggja upp. Það verkefni átti hug
Jónasar sem fagnaði því hvert sinn
sem áfangi náðist og eru samveru-
stundir þar með fjölskyldu og vinum
ógleymanlegar. Ævinlega átti Jónas
ráð þegar til hans var leitað, og ekki
vantaði áhugann á því sem verið var
að gera. Jónas gat endalaust sagt
okkur sögur frá Eyri sem og af sjón-
um. Sögurnar voru oft ævintýralegar
og margar þeirra frá fyrri hluta síð-
ustu aldar en ekki voru þau Fríða og
Jónas alltaf sammála um dagsetning-
arnar þó að ekki skeikaði miklu. Sátu
allir, bæði börn og fullorðnir, agndofa
yfir sögunum. Er okkur sérstaklega
minnisstæð síðasta verslunarmanna-
helgi á Eyri þar sem þau fóru á kost-
um.
Jónasi hrakaði heilsan í lok ársins
og söknuðum við hans sárt í jólaboð-
inu og um áramótin. Nú er ljóst að
jólaboðin verða ekki söm þegar hans
góða félagsskapar nýtur ekki lengur
við. Fram á síðasta dag var hann að
fylgjast með og var tíðrætt um ástand
loðnunnar nú í byrjun árs.
Nú hefur hann Jónas kvatt þennan
heim og þökkum við og börnin okkar
honum samfylgdina.
Elsku Fríða, Benna, Halli, Dóri og
fjölskyldur, við sendum ykkur inni-
legustu samúðarkveðjur á þessari
sorgarstundu.
Elísabet og Jóhannes,
Jóhanna og Stefán
Heillarík æviganga er á enda runn-
in, dagsverkið var dáðríkt og farsælt,
sjónum helgað fyrst og fremst. Það
hljóðnar í hugans borg þegar slíkur
höfðingi er kvaddur og litið er til baka
til ljúfra samfunda, gefandi stunda á
lífsveginum.
Jónas skipstjóri var hann sannar-
lega oft nefndur og það var virðing
verðleikum vafin í því heiti. Á sjáv-
arleiðum fylgdi honum gæfan góð,
áræðið, kappið og forsjálnin vís fylgd-
ust að og greiddu gæfuleið. Ófáir
sveitungar hans stigu ölduna fyrst
undir leiðsögn hans, hann var ákveð-
inn en hlýr stjórnandi og bar mikla
umhyggju fyrir sínum mönnum,
hress og glettinn en fyrst og síðast
samvizkusamur og aðgætinn um allra
hag.
Hann Jónas skipstjóri var vel
gjörður maður, greindur vel og fróð-
ur, átti afar auðvelt með að blanda
geði við fólk, gleðinnar strengi strauk
hann á góðum stundum, var hrókur
alls fagnaðar á mannfundum, hann
átti ættarfylgju góða frá foreldrum,
þar sem eljan og mannbætandi hlýjan
fóru saman og ævinlega rausn þar í
ranni. Hann eignaðist hinn bezta lífs-
förunaut, hjartahlýja og bjartleita
heiðurskonu ágætra eiginleika og
heimili þeirra hjóna rómað fyrir
hvoru tveggja, höfðingsskap og vin-
hlýtt viðmót.
Hann Jónas lifði lífinu sannarlega
lifandi, hann lét áranna fjöld og fylgju
þeirra ekki aftra sér, hann hafði
ásamt konu sinni yndi af spila-
mennsku og hana stunduðu þau af
meðfæddu keppnisskapi, briddsið var
þeim lífsfylling góð, en við það var
ekki látið sitja, heldur var golfið
stundað þegar færi gáfust. Jónasi leið
vel í návist annarra og félagsskap og
fólk naut sannarlega samfunda við
hann og kunni vel að meta þennan
gamansama tón, þennan hressileika
karlmennis sem lífsvaktina hafði
staðið svo lengi og vel. Heimabyggð
sinni unni hann heitum huga og vildi
veg hennar sem mestan, lagði þar
sjálfur til heilladrjúg verk.
Við hjónin kveðjum kæran vin og
samferðamann með hlýrri þökk fyrir
öll kynni og sendum eiginkonu hans
og börnum einlægar samúðarkveðj-
ur.
Það er sjónarsviptir að manni eins
og Jónasi skipstjóra, heimabyggðin
er hollum syni og horskum fátækari
eftir. Blessuð sé björt minning Jón-
asar.
Hanna og Helgi Seljan.
Í byrjun aprílmánaðar 1983 vorum
við hjónin á gangi út með Reyðarfirði
sunnanverðum, á svæðinu frá Bisk-
upshöfða og lítið eitt út fyrir eyðibýlið
Eyri. Fjaran er fögur og hrein, rík af
litskrúðugum steinum og skeljum.
Undir einum steininum sýndist mér
vera svart laufblað með hvítum dopp-
um. Þetta var ekki blað, heldur hluti
af öðuskel, alsettur hrúðurkörlum eða
leifum þeirra. Það er fallegt í fjörunni
og hvergi friðsælla. Báran hjalar við
fjöruborðið, gjálfur hennar er sálar-
styrkjandi. Steinsnar úti á víkinni
hópar æðarfuglinn sig, blikar og koll-
ur. Það hillir undir varptímann. Uppi
á túninu, rétt ofan við flæðarmálið,
standa húsin á Eyri hljóðlátan vörð
um staðinn og minna á mannlíf liðinna
ára, talandi tákn um búskap og basl
genginna kynslóða allt frá landnáms-
öld. Fólkið festi byggð við ströndina,
erjaði jörðina og sótti sjóinn. Hver bjó
að sínu eftir bestu getu.
Á Eyri við Reyðarfjörð sér vítt yfir
land og fagurt. Á þessum slóðum ólst
Jónas upp til 18 ára aldurs. Við andlát
þessa vinar míns koma mér í huga eft-
irfarandi orð úr kunnum sjómanna-
sálmi: Föðurland vort hálft er hafið.
Snemma beygðist krókurinn til þess
sem verða vildi. Jónas hafði ekki
áhuga á landbúnaðarstörfum, en
horfði þeim mun meira út á sjóinn.
„Hafið bláa hafið hugann dregur.
Hvað er bak við ystu sjónarrönd?“
Níu ára gamall stóð hann hnugginn í
fjörunni, þegar faðir hans var að fara í
róður á trillunni þeirra. Hann vildi
fara með. En Jónas átti eftir að verða
trillukarl og rúmlega það. Eftir að
hann hleypir heimdraganum 18 ára
gamall kemur hann víða við, og alltaf
er það sjórinn og sjávarútvegurinn,
sem heilla þennan unga mann. Hann
fer til Vestmannaeyja og stundar þar
vélstjóranám og þar kynnist hann
hinum þjóðkunna aflamanni, Binna í
Gröf. Af honum kvaðst Jónas hafa
lært margt, sem hefði komið sér vel í
skipstjórnarstörfum hans síðar.
Tímamót verða í lífi Jónasar 1946,
þegar fyrsti Snæfuglinn kemur til
Reyðarfjarðar. Hann dvaldi um 4
mánaða skeið í Svíþjóð til að fylgjast
með niðursetningu vélarinnar. Bóas,
bróðir Jónasar, var aðaldriffjöðrin í
útgerð Snæfuglsins og á honum var
hann skipstjóri til æviloka. Jónas var
svo með bróður sínum á Snæfuglinum
fyrstu 4 árin á veturna, en stundaði
trilluútgerð á sumrin. Á þessum tíma
hafði Jónas tekið hið minna 75 tonna
fiskimannapróf, en það dugði ekki til
frambúðar, því að í undirbúningi voru
kaupin á Gunnari SU-139. Árið 1959,
þá rúmlega fertugur, dreif hann sig í
Stýrimannaskólann til að öðlast rétt-
indi til að stýra stærri skipum. Hér
var teningunum kastað og kaflaskipti
verða í lífi Jónasar. Gunnar kom til
landsins 1959 og stýrði Hjalti
Gunnarsson skipinu fyrstu tvö árin.
Jónas tók hins vegar við Seleynni frá
Eskifirði á þessum tíma og gerði sér
lítið fyrir og varð aflakóngur annað
árið, sem hann fór með stjórn
skipsins. Næstu 20 árin var hann svo
með Gunnar eða frá 1961–1981. Sá
fær gæfu sem Guð vill, segir gamall
málsháttur. Jónas missti aldrei mann
fyrir borð og tvisvar auðnaðist honum
og skipshöfn hans að koma skipum til
hjálpar við erfiðar aðstæður. (Sjá
Sögu Reyðarfjarðar bls. 316–317).
Eftir að Jónas kom í land vann hann
við uppsetningu veiðarfæra við út-
gerðina. Hann var sonarsonur
hjónanna á Stuðlum, Sigurbjargar
Halldórsdóttur og Bóasar Bóassonar.
Frá þeim er kominn mikill ættbogi og
innan hans eru margir af helstu for-
vígismönnum í útgerðarmálum Reyð-
firðinga á síðustu öld. Kynni okkar
Jónasar hafa varað allt frá æskuárum
okkar beggja. Hann var glaðlyndur,
vinfastur og góður félagi. Hann hafði
alla tíð mikinn áhuga á bridgeíþrótt-
inni og undi sér einkar vel við græna
borðið. Þar þurfti að taka áhættu og
stundum snöggar ákvarðanir rétt
eins og á sjónum. Hann hafði gaman
af að láta reyna á spilin, segja djarft
og standa og falla með ákvörðun
sinni. Hann tók öllu með jafnaðargeði
og var ekki tapsár.
Við vorum spilafélagar til margra
ára við græna borðið og er margs að
minnast frá þeim tíma. Við kynnt-
umst reyndar löngu áður við lomber-
borðið. Það var á stríðsárunum. Spila-
félagar okkar voru þá m.a.
Ingibergur Stefánsson og Þórður
Sigurðsson. Það var engin lognmolla
við lomberborðið í Merki, mikið hleg-
ið og stundum rætt býsna fjörlega um
síðasta spil, sérstaklega ef einhver
varð „frí á fjórum“ í sóló, sem vannst
vegna lélegrar varnar! Að ekki sé
minnst á, þegar einhver félaginn tap-
aði annaðhvort hreinnóló eða úver. Þá
mátti sagnhafi engan slag taka. Sum-
arið 1942 var Jónas á Þórshöfn, á
Svölunni frá Eskifirði. Það var þá sem
örlagadísirnar spunnu sinn ástarvef í
lífi piltsins. Hér kynntist hann sæmd-
arkonunni Arnfríði Þorsteinsdóttur,
frá Syðri-Brekkum í Þistilfirði. Þau
giftu sig á þessu sama ári og vel man
ég þegar þetta unga og glæsilega fólk
kom í heimsókn til okkar út í Merki
geislandi af gleði og tilbúið til að tak-
ast á við verkefni framtíðarinnar.
„Römm er sú taug, sem rekka dregur
föðurtúna til“, segir gamalt mátæki.
Ungu hjónin byggðu húsið Sólvelli úti
á Eyri og áttu þar heima til ársins
1964, er þau fluttu í sitt glæsilega hús
við Heiðarveginn á Reyðarfirði.
Erfitt er að meta starf skipstjórans,
sem dregur björg í bú svo áratugum
skiptir. Eitt er víst, að ósmár er
þáttur Jónasar Jónssonar í þeirri at-
vinnuuppbyggingu, sem varð um og
eftir miðbik síðustu aldar á Reyðar-
firði. En ekki skal gleyma hlut eig-
inkonunnar. Arnfríður stóð styrkan
vörð um heimili þeirra í löngum fjar-
verum eiginmannsins, enda segir
Jónas í viðtali, að hún hafi að mestu
leyti ein séð um uppeldi barnanna.
Bæði voru þau Jónas og Fríða höfð-
ingjar heim að sækja, tóku með hlýju
og glaðværð á móti gestum og til
þeirra var því gott að koma. Við Anna
sendum vinkonu okkar, Arnfríði Þor-
steinsdóttur, sem og fjölskyldunni
allri, okkar innilegustu samúðar-
kveðjur og biðjum þeim blessunar
Guðs.
Guðmundur Magnússon.
JÓNAS PÉTUR
JÓNSSON