Morgunblaðið - 25.03.2007, Blaðsíða 63

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. MARS 2007 63
Vönduð og persónuleg þjónusta
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Sími 551 7080
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
Ólafur Örn
útfararstjóri,
s. 896 6544
Inger Rós
útfararþj.,
s. 691 0919
Útfararþjónusta
Davíðs Ósvaldssonar ehf.
Davíð Ósvaldsson
Útfararstjóri
S. 896 6988 / 553 6699
Óli Pétur Friðþjófsson
Útfararstjóri
S. 892 8947 / 565 6511
✝
Elskulegur faðir okkar, tengdafaðir og afi,
EINAR PÁLMI OTTESEN,
Keilugranda 4,
Reykjavík,
lést á líknardeild Landspítalans í Kópavogi
mánudaginn 19. mars.
Útför hans fer fram frá Akureyrarkirkju mánudaginn
26. mars kl. 13.30.
Guðrún Ragna Einarsdóttir, Þorsteinn V. Snædal,
Sveinbjörn Baldur Einarsson,
Vilhjálmur Pálmi, Ásta Lilja, Aron Víðir,
Steinar Smári og aðrir ástvinir.
✝
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, afi og langafi,
ARNÞÓR GUÐMUNDSSON
frá Krosshúsum,
Flatey á Skjálfanda,
Oddeyrargötu 3,
Akureyri,
verður jarðsunginn frá Akureyrarkirkju þriðjudaginn
27. mars kl. 13.30.
María Hauksdóttir,
börn, barnabörn og barnabarnabörn.
✝
Ástkær eiginkona mín, móðir, amma, tengdamóðir,
systir, frænka og mágkona,
LÍSA SKAFTADÓTTIR,
lést af slysförum miðvikudaginn 21. mars.
Jarðarför verður auglýst síðar.
Fyrir hönd aðstandenda,
Ragnar Þór Stefánsson,
Þórunn Lísa Guðnadóttir, Örn Gunnþórsson,
Ómar Ragnarsson,
Hafdís Ragnarsdóttir,
Gunnar Þór Ragnarsson,
Skafti Ragnarsson
og Sindri Þór Arnarson.
Ástkær dóttir mín, móðir okkar, tengdamóðir, systir
og amma,
BERGÞÓRA ÁRNADÓTTIR
söngvaskáld,
sem lést fimmtudaginn 8. mars verður jarðsungin
frá Hveragerðiskirkju laugardaginn 31. mars kl. 13.00.
Aðalbjörg Margrét Jóhannsdóttir,
Birgitta Jónsdóttir,
Jón Tryggvi Jónsson, Linda Sigfúsdóttir,
Bergur Sverrisson,
Margrét Sverrisdóttir,
Neptúnus, Guðborg Gná og Delphin Hugi,
Valný Lára, Andrea Ósk og Helena Rós.
✝
Móðir og stjúpmóðir okkar,
RAGNHEIÐUR ÁRNADÓTTIR
frá Blönduósi,
andaðist á Sólvangi í Hafnarfirði miðvikudaginn
21. mars síðastliðinn.
Útförin fer fram frá kapellunni í Fossvogskirkjugarði
miðvikudaginn 25. mars og hefst kl. 15.00.
Fyrir hönd vandamanna,
Birna Óskarsdóttir, Hörður Zóphaníasson
✝
Móðir mín,
KRISTÍN BERNBURG,
Melgerði 29,
Reykjavík,
lést á Landspítalanum í Fossvogi þriðjudaginn
13. mars síðastliðinn.
Útförin fór fram í kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Anna Lára Lárusdóttir.
lækninga á Íslandi. Það féll í góðan
jarðveg. Mér tókst að segja Davíð frá
þessu áður en hann var allur. Hann
tók því ekki illa, en engan ofmetnað
gat ég greint í viðbrögðum hans,
nema síður væri.
Mér finnst margt ósagt um Davíð
Davíðsson, en hér verður að láta stað-
ar numið. Lífið var honum ekki alltaf
auðvelt, þróun mála varð ekki öll eins
og hann hefði kosið. Eiginkona hans,
Ester Helgadóttir ljósmóðir, var hon-
um betri en engin, stóð við hlið hans
eins og klettur og studdi hann í blíðu
og stríðu. Ég votta henni og öðrum
nánum aðstandendum innilega sam-
úð. Sjálfum finnst mér ég hafa misst
mikið. Jafnvel þótt samverustundirn-
ar við Davíð hafi verið fáar síðustu ár-
in, var styrkur að því að vita af honum
og geta leitað til hans. Hann er sjald-
an langt frá huga mér. Andi hans svíf-
ur enn yfir vötnum, og nánast hvert
viðvik á Ísótópastofu minnir mig á
hann.
Eysteinn Pétursson.
„Brautryðjandi kveður,“ var það
fyrsta sem mér flaug í hug þegar ég
frétti andlát Davíðs Davíðssonar pró-
fessors. Hlutskipti Davíðs var að
ryðja nýrri starfsemi braut, starfsemi
sem síðan hefur vaxið og dafnað.
Davíð var skipaður prófessor í líf-
eðlis- og lífefnafræði við læknadeild
Háskóla Íslands árið 1957. Starfi
hans var breytt í prófessorsstöðu í líf-
efnafræði árið 1966 þegar ráðinn var
sérstakur kennari í lífeðlisfræði. Dav-
íð varð jafnframt yfirlæknir rann-
sóknardeildar Landspítalans við
stofnun hennar árið 1958. Þeirri deild
var seinna skipt í meinefnafræði og
blóðmeinafræði.
Eftir grunnnám í læknisfræði
stundaði Davíð framhaldsnám við
Hammersmith-sjúkrahúsið og
Postgraduate Medical School í Lond-
on. Á þessum árum var það háskóla-
sjúkrahús Mekka vísindarannsókna í
læknisfræði. Davíð var svo lánsamur
að vinna undir stjórn Earl J. Kings
prófessors, sem var yfirmaður mein-
efnafræðideildar spítalans. King var
vel menntaður grunnvísindamaður
og öflugur leiðtogi á sínu sviði. Hann
varð heimsfrægur fyrir þróun marg-
víslegra nýrra rannsóknaraðferða
sem auðvelduðu mjög notkun lífefna-
fræði við greiningu sjúkdóma. King
var m.a. fyrsti forseti alþjóðasamtaka
um meinefnafræði árin sem Davíð
var í framhaldsnámi. Davíð varð fyrir
miklum áhrifum frá King. Þegar lá í
loftinu að Davíð væri á heimleið
spurði hann leiðbeinanda sinn hver
væri helsta skylda prófessors við há-
skóla. „Að efla fræðigrein þína“ („to
promote your discipline“) var svarið.
Með þessa reynslu og ráð kom Davíð
til starfa á Íslandi og það mótaði störf
hans og sjónarmið alla tíð. Davíð tók
óðar að efla starfsemi undir sinni
stjórn við Háskólann og Landspítal-
ann. Hann varð jafnframt ötull tals-
maður vísindalegrar læknisfræði í
samfélaginu.
Davíð lét til sín taka á mörgum
sviðum. Auk lífefnarannsókna ber
m.a. að geta frumkvæðis hans við að
byggja upp ísótópalækningar. Hann
stofnaði fyrstu sérhæfðu rannsóknar-
stofuna á Íslandi á því sviði og lagði
frá fyrstu tíð áherslu á gildi ísótópa-
rannsókna til að meta starfsemi og
efnaskipti líffæra. Annað stórt verk-
efni var stofnun og stjórn Hjarta-
verndar en Davíð var þar einn af
frumkvöðlunum. Hann sá í Hjarta-
vernd tækifæri til þess að tengja
saman faraldsfræði og lífefnafræði
við fyrirbyggjandi starf gegn sjúk-
dómum. Þær rannsóknir hafa síðan
verið snar þáttur í heilbrigðisvísind-
um á Íslandi.
Þegar ég hóf nám í læknadeild fyr-
ir 30 árum hafði ég þá þegar mikinn
áhuga á lífefnafræði. Davíð kenndi
læknanemum um starfsemi líffæra og
heildræn efnaskipti líkamans. Hann
var óvenjulegur kennari. Spurði oft
læknanemahópinn út í sal um ólíkleg-
ustu hluti þar sem svarið átti að
byggjast á innsæi nemenda frekar en
utanbókarlærdómi. „Hvað er skjald-
kirtillinn þungur?“ Þegar stóð á svör-
um spurði hann: „Hvað er skjaldkirt-
illinn stór?“ Þegar aftur skorti svör
kom snörp athugasemd hans að þess-
ar spurningar ættu nú ekki að standa
í þeim sem keypt hefðu kjöt í matinn
eftir vigt.
Þegar ég síðar sagði Davíð að ég
ætlaði í framhaldsnám í meinefna-
fræði spurði hann kíminn á svip en
augun athugul og spurul: „Veistu að
það eru bæði ríkustu og fátækustu
læknarnir á Íslandi í þeirri sérgrein?“
Um það vissi ég ekki en taldi þetta
bestu greinina til að sameina áhuga á
grunnvísindum og læknisfræði. „Við
erum með aðstoðarlæknastöðu“ sagði
hann þá.
Davíð var mikill áhugamaður um
uppbyggingu háskólasjúkrahúss á
lóðinni við Landspítalann og vann að
framgangi þess með ráðum og dáð,
m.a. í sameiginlegri nefnd heilbrigð-
is- og tryggingamálaráðuneytis um
húsnæðismál. Á nýju háskólasjúkra-
húsi ættu að hans áliti að vera sam-
byggðar byggingar sem hýstu vís-
indarannsóknarstofur,
lækningarannsóknarstofur og
sjúkradeildir. Hann var áhugamaður
um að efla stöðu grunnvísindamanna
í læknadeild og á rannsóknarstofum
Landspítalans. Hann sá fyrir sér að á
háskólasjúkrahúsinu væru tækifæri
fyrir lækna til þess að vera í fullu
starfi við lækningar, kennslu og rann-
sóknir. Öll þessi baráttumál eru nú
leiðarljós við uppbyggingu nýs há-
skólasjúkrahúss. Davíð var framsýnn
og langt á undan sinni samtíð.
Jón Jóhannes Jónsson.
Kveðja frá Hjartavernd
Prófessor Davíð Davíðsson lífeðlis-
og lífefnafræðingur er fallinn frá.
Davíð lauk prófi í læknisfræði við
Háskóla Íslands 1953 og stundaði
sérfræðinám við Lundúnaháskóla
1954–1957 og var skipaður prófessor í
lífeðlis- og lífefnafræði við læknadeild
H.Í. 1957 og yfirlæknir Rannsóknar-
deildar Landspítalans er sú deild var
stofnuð 1958. Hann gegndi fjölmörg-
um trúnaðarstörfum, var m.a. forseti
Læknadeildar tvívegis (1962–64 og
1970–72) sat í stjórn Læknafélags
Reykjavíkur, í stjórn Vísindasjóðs
(1958–73) og í byggingarnefnd Land-
spítalans.
Hann var um tíma starfandi rektor
Háskóla Íslands.
Davíð var einn af stofnendum
Hjartaverndar 1964 og sat í aðal-
stjórn og framkvæmdastjórn þeirra
samtaka allt til ársins 1996 er hann
lét af störfum fyrir aldurs sakir.
Á sjöunda áratug síðustu aldar
voru hjarta- og æðasjúkdómar orðnir
algengasta dánarorsök okkar Íslend-
inga en lítið var þá vitað um orsakir
þeirra eða áhættuþætti hér á landi.
Stjórn Hjartaverndar tók því fljót-
lega þá ákvörðun að koma upp rann-
sóknarstöð þar sem fram færu hóp-
rannsóknir sem hefðu það að
markmiði „að finna byrjunarstig
hjarta- og æðasjúkdóma og ýmissa
annarra sjúkdóma, algengi þeirra og
tíðni, svo og orsakir, svo unnt yrði að
beita gagnráðstöfunum“.
Rannsóknarstöðin hóf starfsemi
haustið 1967 en undirbúningur og
skipulagning á starfsemi hennar
hafði þá staðið nokkurn tíma. Ólafur
Ólafsson síðar landlæknir, var fyrsti
forstöðumaður stöðvarinnar og fékk
hann til liðs við sig sérfræðinga á
ýmsum sviðum til að vinna að þessum
undirbúningi. Davíð hafði yfirumsjón
með efnarannsóknarstofu Rannsókn-
arstöðvar Hjartaverndar frá upphafi
og allt þar til hann lét af störfum
1996. Davíð sinnti þessu starfi af ein-
stakri alúð og samviskusemi. Rann-
sóknarstofan var búin nýjustu tækj-
um, m.a. sjálfvirkum efnamæli, þeim
fyrsta hér á landi. Nýjar rannsókn-
araðferðir voru teknar upp, þar á
meðal mælingar á blóðfitunni þrígly-
seríð sem ekki höfðu verið gerðar áð-
ur hér á landi. Davíð lagði sérstaka
áherslu á allt gæðaeftirlit, bæði innra
gæðaeftirlit og ytra, sem framkvæmt
var af sérstökum viðmiðunarrann-
sóknarstofum erlendis.
Þegar gögn úr Hóprannsókn
Hjartaverndar tóku að safnast fyrir
var stofnuð sérstök nefnd, úrvinnslu-
stjórn, (síðar rannsóknarstjórn) til að
vinna úr þeim og birta í vísindaritum.
Stjórnin tók þá ákvörðun að fjalla ít-
arlega um aðferðir og niðurstöður
einstakra mælinga og þátta í sérstök-
um skýrslum og ritum. Þessi rit urðu
um þrjátíu talsins og hafa orðið und-
irstaða síðari vísindagreina um hóp-
rannsóknina. Davíð sat í úrvinnslu-
eða rannsóknarstjórn allt til ársins
1996. Fundir voru haldnir vikulega og
drógust gjarnan á langinn enda lagði
Davíð mikla áherslu á gott málfar og
skýra hugsun í framsetningu á öllum
niðurstöðum. Hóprannsókn Hjarta-
verndar er umfangsmesta hóprann-
sókn sem gerð hefur verið hér á landi.
Niðurstöður hennar hafa vakið at-
hygli víða um heim og leitt til sam-
starfs við marga aðila, bæði innan-
lands og utan, um nýjar rannsóknir á
sviði heilbrigðisvísinda. Má þar nefna
Alþjóðaheilbrigðisstofnunina og
Heilbrigðisstofnun Bandaríkjanna en
í samvinnu við þá síðarnefndu stend-
ur nú yfir mjög ítarleg rannsókn á
öldrun, sérstaklega á þeim þáttum
sem stuðla að góðri heilsu á efri árum.
Ég tel lítinn vafa á því að forsendur
fyrir þessu samstarfi hafi verið
traustar niðurstöður á öllum mæling-
um, þ. á m. efnamælingum sem Davíð
bar ábyrgð á.
Hjartavernd á Davíð mikið að
þakka fyrir öll þau störf sem hann
innti af hendi í þágu samtakanna. Allt
mun það hafa verið gert í sjálfboða-
vinnu og engin greiðsla komið fyrir.
Ég kynntist Davíð eiginlega ekki
fyrr en 1967 þegar ég kom til starfa
hjá Rannsóknarstöð Hjartaverndar
því Davíð kom til starfa hjá Lækna-
deild Háskólans um það leyti sem ég
var að ljúka námi þar. Ég er mjög
þakklátur fyrir þau þrjátíu ár er við
störfuðum saman. Reynsla hans og
kunnátta á sviði vísinda var ómetan-
legur styrkur fyrir alla starfsemi
Rannsóknarstöðvarinnar og mig per-
sónulega eftir að ég tók við yfirlækn-
isstöðu þar 1972.
Davíð átti sér mörg áhugamál önn-
ur en læknavísindin. Hann var góður
píanóleikari og átti marga góðvini á
listasviðinu, einkum á sviði málara-
listar. Á heimili Davíðs og Esterar
Helgadóttur, eiginkonu hans, var fal-
legt safn málverka eftir þjóðkunna
listamenn. Einnig var hann víðlesinn
og hafði ánægju af því að ræða bók-
menntir.
Að lokum vil ég votta Ester, og
börnum þeirra Davíðs og fjölskyldum
dýpstu samúð.
F.h. Hjartaverndar,
Nikulás Sigfússon.