Morgunblaðið - 12.02.2008, Blaðsíða 24

24 ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
UNDIRRITUÐ hefur setið
marga fundi síðustu misserin þar
sem fundarefnin eru innleiðingar
og aðlögun Evrópureglugerða og/
eða tilskipana í íslenskan rétt.
Fyrirsögn þessarar greinar er
„löggjöf fyrir eftirlits-
stofnanir?“ og lýsir
því hvernig sú er
þetta ritar hefur
kynnst þessu um-
hverfi. Svo virðist
sem metnaður og vilji
íslenskrar stjórnsýslu
(hvað flutningagrein-
ina varðar allavega)
til innleiðingar Evr-
ópureglugerða sé
fyrst og fremst vegna
þrýstings frá ESA –
Eftirlitsstofnun
EFTA. Á mörgum
fundum með stjórn-
sýslustofnunum sem
fara með málaflokk-
inn samgöngumál
kemur þessi áminning
frá lögfræðingum við-
komandi stofnana:
„… að nauðsynlegt sé
að flýta upptöku
reglugerðarinnar eins
og kostur er og koma
henni í framkvæmd,
því annars sé von á
athugasemdum frá
ESA“. Engin ástæða
er til að efast um að
þetta sé sannleik-
anum samkvæmt.
ESA hefur áreið-
anlega strangt eftirlit
með því að reglugerð-
ir og tilskipanir Evrópusambands-
ins, sem undir EES-samninginn
falla, séu teknar upp og þeim kom-
ið í framkvæmd hér á landi. Það
sem aftur á móti er ástæða til velta
upp er hvort hægt sé að una við
þetta viðhorf. Getum við, til lengri
tíma litið, búið í lagaumhverfi þar
sem metnaður og vilji íslenskrar
stjórnsýslu snýr að því að mæta
kröfum eftirlitsstofnunar, en að-
stæður og þarfir íslensks atvinnu-
lífs eru aukaatriði?
Það þarf ekki að benda á að Ís-
land er ekki aðili að Evrópusam-
bandinu. Samt er það svo að í því
umhverfi sem hér er lýst er sjálf-
virkni kerfisins við upptöku Evr-
ópureglugerða og tilskipana nánast
algjör. Stjórnsýslustofnanirnar sem
um ræðir hafa flestar á að skipa
lögfræðingum sem fylgjast grannt
með því sem er að gerast innan
Evrópusambandsins og sýna mik-
inn metnað í þá átt að vera fljótir
til og í mörgum tilfellum helst að
taka upp viðkomandi reglur sam-
hliða Evrópusambandinu. Jafnvel
að verða fyrri til og sýna þannig
gott fordæmi. Ekki
leikur vafi á að metn-
aður íslenskrar stjórn-
sýslu er að vera í far-
arbroddi við útfærslu
og framkvæmd Evr-
ópureglna og þess eru
dæmi að embætt-
ismenn annarra þjóða
leiti fyrirmynda hing-
að.
Þetta ferli þýðir að
æ ofan í æ gerist það
að verið er að vinna að
breytingum, jafnvel
stórfelldum, á íslensku
starfsumhverfi innan
íslenskra stjórnsýslu-
stofnana þar sem
markmiðið er að
standa sig í stykkinu
gagnvart erlendri eft-
irlitsstofnun, en ekkert
tillit er tekið til þess
hvernig viðkomandi
reglur koma við ís-
lensk fyrirtæki. Því
síður kemur til álita
hvort það sé yfirleitt
þörf fyrir þessar regl-
ur í landinu. Sú spurn-
ing kemur einfaldlega
ekki upp.
Flutningagreinin býr
við starfsumhverfi sem
er að heita má alfarið
búið til á meginlandi
Evrópu og flutt inn til Íslands. Al-
þingismenn fría sig ítrekað ábyrgð
þegar útfærsla og framkvæmd
Evrópureglna er annars vegar og
ráðuneytin gefa ríkisstofnunum
sjálfdæmi um að fylgjast grannt
með þróun sinna málaflokka innan
Evrópusambandsins. Ríkisstofn-
anirnar fá nánast sjálfdæmi um
innleiðingu og framkvæmd. Það er
ástæða til að spyrja hvaða hlutverk
Alþingi og ráðuneyti hafa í þessu
umhverfi. Þetta ferli í íslenskri lög-
gjöf og stjórnsýslu þarfnast í það
minnsta umræðu þeirra sem halda
um stjórnvölinn.
Löggjöf
fyrir eftirlits-
stofnanir?
Signý Sigurðardóttir skrifar
um Evrópureglugerðir
Signý Sigurðardóttir
» Getum við
búið í laga-
umhverfi þar
sem metnaður
og vilji íslenskr-
ar stjórnsýslu
snýr að því að
mæta kröfum
eftirlitsstofn-
unar, en að-
stæður og þarfir
íslensks at-
vinnulífs eru
aukaatriði?
Höfundur er forstöðumaður flutn-
ingasviðs SVÞ – Samtaka verslunar
og þjónustu
Í MORGUNBLAÐINU 4. febr-
úar 2008, lýsir Jakob
Frímann Magnússon
hneykslan sinni yfir út-
för Fischers. Og veit
ég að Jakob talar þar
fyrir munn margra.
Eins og þessari útför
er lýst í fjölmiðlum
minna þær lýsingar
meira á svartasta
spaugstofuhúmor held-
ur en þá helgi og virð-
ingu sem flestar
kirkjulegar athafnir,
sérstaklega jarð-
arfarir, hafa í huga okkar Íslend-
inga.
Ekki er hægt annað en að hafa
samúð með séra Kristni, sókn-
arpresti í Laugardælum, þegar
hann í fréttatíma sjónvarps stendur
fyrir kirkjudyrum eins og illa gerður
hlutur, sér að það er búið að taka
gröf og fara í kirkju og jarða að hon-
um forspurðum.
Þessi uppákoma er sérstaklega
athygliverð í ljósi þess að þegar til
dæmis bændur á eigna-
jörðum vilja setja upp
gervihnattadisk, heitan
pott eða skjól fyrir
hross sín, verður að
leita samþykkis skipu-
lags- og bygging-
arnefndar. Gildir þá
einu hvort menn eiga
jarðir og hús skuldlaus
og margir km til næsta
bæjar. En í kirkjugörð-
um virðast menn geta
athafnað sig að vild,
jafnvel með skurð-
gröfur, án þess að tala við kóng eða
prest í orðsins fyllstu merkingu.
Viðbúið er að Spaugstofan haldi
áfram þegar legsteinar fara að birt-
ast á leiði Fischers.
Þeir gætu orðið fleiri en einn án
þess að nokkur fái við ráðið.
Undirrituðum er í fersku minni
þegar séra Heimir heitinn Steinsson
var beðinn um að gifta í Kotstrand-
arkirkju í Ölfusi fyrir meira en ára-
tug. Þá lagði séra Heimir þunga
áherslu á að ekki yrði gengið til
kirkju til prestlegra athafna nema
með fullu samþykki og samráði
sóknarprests þótt auðvelt væri að fá
kirkju upplokið án aðstoðar sókn-
arprests. Enda var Heimir heitinn
með virðulegri prestum sinnar sam-
tíðar. Hélt ég að þetta væri ófrávíkj-
anleg siðaregla í samskiptum
presta.
Ástæða þess að ég set þessar lín-
ur niður á blað er að ég þekki per-
sónulega til máls sem svipar til máls
Fischers nema hvað ekki var um
þjóðþekkta persónu að ræða. Snýr
sú reynsla að aðkomu prests að and-
láti á sjúkrahúsi, útför og uppsetn-
ingu legsteins. Þar óðu uppi ,,sjálf-
skipaðir nánustu aðstandendur“
með ósvífnina eina að leiðarljósi og
völtruðu yfir lögerfingja og þeirra
heitustu tilfinningar.
Undirritaður kannaði málið hjá
heilbrigðisráðuneytinu, landlækni,
dómsmálaráðuneyti og Biskupsstofu
og komst að því að í þessum málum
getur ríkt nánast frumskógarástand
þar sem frekastur fær, sökum
skorts á skýrum lagabókstaf.
Helst virðast ríkja um þessi mál
óskráðar hefðir og venjur, sem fáir
kunna skil á.
Nú er það svo að svo til allir
kirkjugarðar og greftrunarstaðir
eru við lúterskar þjóðkirkjur og
vígðir af prestum og biskupum
þeirra og yfir 80% þjóðarinnar eru í
þjóðkirkjunni.
Í dómi Hæstaréttar nr. 109/2007
frá 25. október 2007 kemur fram að
starfsmenn þjóðkirkjunnar séu op-
inberir starfsmenn með réttindi og
skyldur sem slíkir gagnvart öllum
almenningi umfram önnur trúfélög.
Sú skipan þjóðkirkjunnar sem bund-
in er í 62. grein Stjórnarskrárinnar
byggist á langri sögu og menningar-
hefð. Eins virðist dómurinn byggj-
ast á því að þjóðkirkjan sé að vissu
leyti framlenging ríkisvalds. Þess
vegna tel ég brýnt að biskup og
þjóðkirkja bregðist nú skjótt við og
beiti sér fyrir skýrri lagasetningu
um andlát, útfarir o.þ.h. ásamt að-
komu og forræði nánustu aðstand-
enda. Þannig að upplausnarástand
haldi ekki innreið sína í þessum mál-
um eins og nú virðist brydda á, öll-
um trúfélögum til vansa.
Þögn biskups Íslands er hrópandi
Diðrik Sæmundsson tekur
undir hugleiðingar Jakobs
Frímanns Magnússonar um
útför Fischers
»En í kirkjugörðum
virðast menn geta
athafnað sig að vild,
jafnvel með skurð-
gröfur, án þess að tala
við kóng eða prest í
orðsins fyllstu merk-
ingu.
Höfundur er bóndi og áhugamaður
um trúmál.
TALIÐ er að svefn og þreyta sé
fjórða algengasta örsök alvarlegra
umferðarslysa á Íslandi. Á árunum
1998-2006 urðu 10
banaslys af völdum
þess að ökumaður sofn-
aði undir stýri og í þeim
létust 16 manns. Í þess-
um tilfellum leiddi
rannsókn það í ljós að
aðalorsök slyssins var
sú að ökumaður sofnaði
við akstur.
Þessu til viðbótar
voru 11 banaslys í um-
ferðinni á sama tímabili
þar sem svefn og
þreyta voru orsaka-
valdar ásamt öðrum
þáttum. Í þeim slysum
létust 11 manns. Eins og gefur að
skilja er mjög erfitt að skera úr um
það hvort svefn og þreyta hafi verið
orsakavaldur, og þ.a.l. geta slysin
verið mun fleiri.
Í núgildandi umferðarörygg-
isáætlun stjórnvalda er lögð áhersla
á það að hrundið sé af stað áróðri og
fræðslu sem komið geti í veg fyrir
slys af völdum þessa. Fyrir skömmu
hélt Umferðarstofa málþing þar sem
fjallað var um þá hættu sem af þessu
stafar. Í framhaldinu var ýtt úr vör
auglýsingaherferð sem heitir „15“ en
nafn herferðarinnar vísar til þess að
ekki þarf nema 15 mínútna svefn til
að koma í veg fyrir umferðarslys af
völdum svefns og þreytu. Ef þig syfj-
ar og það hefur áhrif á athygli þína
og viðbragð þá skaltu einfaldlega
leggja þig, þótt ekki sé í
nema 15 mínútur, jafn-
vel í bílnum þar sem
honum er lagt á örugg-
um stað þar sem engin
hætta getur stafað af
umferð.
Sérstök heimasíða,
www.15.is, hefur einnig
verið opnuð þar sem
finna má fjölbreyttan
fróðleik um þetta
vandamál og einnig eru
þar upplýsingar um
þær lífsvenjur og sjúk-
dóma sem aukið geta
líkurnar á því að öku-
maður sofni undir stýri.
Vegagerðin hefur gert tilraunir
með það að útbúa rifflur eða rákir
sem eru greyptar í vegbrúnir bund-
ins slitlags þannig að ökumenn vakni
við titringinn sem af því hlýst að aka
yfir þær. Bílaframleiðendur eru með-
vitaðir um þessa hættu og m.a. er
verið að þróa sérstakan búnað sem
fylgist með því hvort ökumaður sé
við það að sofna. Búnaðurinn bregst
síðan við, ef ástæða er til, og kemur í
veg fyrir að ökumaðurinn sofni. Það
er því ljóst að víða er unnið að því að
minnka líkurnar á því að ökumenn
sofni við akstur en þó er ljóst að
ábyrgðin hvílir þyngst á ökumann-
inum sjálfum. Hann einn getur úti-
lokað það að svefn og þreyta sæki á
hann við akstur og leiði til slyss.
Ljóst er að einstaklingar sem
glíma við ómeðhöndlaðan kæfisvefn
eru í mikilli hættu á að sofna undir
stýri. Fólk sem vinnur óreglubundna
vinnu og vaktavinnu getur einnig
verið í áhættuhópi. Í erindi Gunnars
Guðmundssonar læknis á málþinginu
kom fram að samkvæmt áhættu-
stöðlum væri litið svo á að sjúklingur
með ómeðhöndlaðan kæfisvefn væri
hættulegri í umferðinni en sjúklingur
sem er með áfengissýki, tauga-
sjúkdóma, flogaveiki og ýmsa geð-
sjúkdóma. Það er því full ástæða fyr-
ir ökumenn til að leita álits lækna á
því hvort þeir séu haldnir þessum
sjúkdómi. Í framhaldi af slíkri grein-
ingu er hægt að veita meðferð sem
ekki aðeins eykur öryggi í umferð-
inni heldur bætir lífsgæði viðkom-
andi til muna.
Umferðarstofa leggur áherslu á að
ökumenn tileinki sér eftirfarandi, svo
koma megi í veg fyrir umferðarslys
af völdum svefns og þreytu:
1. Það er mikilvægt að vera vel út-
hvíldur áður en lagt er af stað í
langferð.
2. Það borgar sig að taka reglulega
hlé frá akstri á langferðum, 5-10
mínútur á klukkustundarfresti,
og nærast vel og reglulega.
3. Ökumaður skal varast að skapa
þær aðstæður í bílnum að það
sæki á hann syfja, t.d. með því
að hafa of mikinn hita í bílnum.
4. Skiptist á að keyra ef það eru
fleiri en einn hæfur ökumaður í
bílnum.
5. Það er mikilvægt að farþegar í
bíl beri þá ábyrgð með öku-
manni að vera vakandi. Ef far-
þegar eru sofandi í bílnum
aukast líkur á því að svefn sæki
á ökumanninn.
6. Leggðu bílnum á öruggum stað
þar sem engin hætta getur staf-
að af umferð og hvíldu þig í 15
mínútur ef svefn og þreyta
sækja á þig við akstur.
7. Nánari upplýsingar er að finna á
www.15.is.
15 – Ekki deyja úr þreytu
Einar Magnús Magnússon
skrifar um herferð Umferð-
arstofu
»Nafn herferðarinnar
vísar til þess að ekki
þarf nema 15 mínútna
svefn til að koma í veg
fyrir umferðarslys af
völdum svefns og
þreytu.
Einar Magnús
Magnússon
Höfundur er upplýsingafulltrúi Um-
ferðarstofu
Bréf til blaðsins
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
NÚ ER sá tími runninn upp að
umsóknir um fermingaraðstoð ber-
ast til Fjöl-
skylduhjálpar Ís-
lands. Síðustu
árin höfum við
getað aðstoðað
10 fjölskyldur við
undirbúning
vegna ferminga
barna þeirra. Ár-
lega styrkjum
við hvert ferm-
ingarbarn um
30.000 sem gera 300.000. Það er því
miður mjög stór hópur foreldra
sem leita til Fjölskylduhjálpar Ís-
lands um aðstoð vegna ferming-
arundirbúnings. Það verður því
mjög erfitt að velja 10 fjölskyldur
úr 100 umsóknum sem munu fá
30.000 hver til að standa straum að
þeim mikla kostnaði sem fylgir því
að ferma barn sitt. Til að fá ferm-
ingarstyrk þarf viðkomandi foreldri
að koma með staðfestingu frá við-
komandi presti. Því biðlum við til
þjóðarinnar um að gefa þessu mál-
efni gaum og sýna kærleikann í
verki með því að styðja Fjöl-
skylduhjálp Íslands með fjár-
munum. Hægt er að leggja inn á
reikning Fjölskylduhjálpar Íslands
sem er 101-26- 66090 kt. 660903-
2590.
ÁSGERÐUR JÓNA
FLOSADÓTTIR,
stjórnmálafræðingur og formað-
ur Fjölskylduhjálpar Íslands.
Börn frá lágtekjuheim-
ilum vilja líka fermast
Frá Ásgerði Jónu Flosadóttur
Ásgerður Jóna
Flosadóttir