Morgunblaðið - 13.09.2008, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 13. SEPTEMBER 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÁRIÐ 1989 lentu
tvær stúlkur, Hrafn-
hildur Thoroddsen og
vinkona hennar,
Harpa Sonjudóttir, í
alvarlegu umferð-
arslysi er bíll þeirra
lenti í árekstri við
strætisvagn. Harpa
kastaðist út úr bílnum,
hálsbrotnaði og lést samstundis en
Hrafnhildur klemmdist á milli bíls
og handriðs og klipptist allt að því í
sundur um sig miðja. Það er nánast
kraftaverk að Hrafnhildur lifði slys-
ið af – en afleiðingar þess urðu
miklir fjöláverkar; m.a. mænuskaði,
heyrnar- og málskerðing, nýrnabil-
un og fl. Móðir Hrafnhildar, Auður
Guðjónsdóttir hjúkrunarfræðingur,
hefur frá slysi dóttur sinnar háð
harða baráttu fyrir rannsóknum á
mænuskaða og ákvað einnig
snemma í ferlinu að hún skyldi
varða veg dóttur sinnar í breyttri
tilveru, hvernig sem ástandið yrði.
Hún var staðráðin í að Hrafnhildur
skyldi ekki enda á stofnun, ein í
sinni sáru neyð – heldur ætti hún
rétt á að fá alla þá aðstoð og lækn-
ingu sem völ væri á í heiminum. Þar
með hófst barátta Auðar Guðjóns-
dóttur og leit hennar að færustu
sérfræðingum á sviði mænuskað-
alækninga og rannsókna í heim-
inum.
Sú barátta hefur skilað miklum
árangri en er sannarlega ekki
þrautalaus. Auður rak sig á ýmsa
veggi í þessari miklu leit sem leiddi
hana og Hrafnhildi meðal annars til
Rússlands og Kína – oftar en einu
sinni. Þær mægður áttuðu sig fljót-
lega á að mikil þekking var til stað-
ar í heiminum um þessi mál – en
ólíkir menningarheimar og ýmsar
aðrar hindranir komu í veg fyrir að
vísindamenn samein-
uðu þekkingu sína.
Síðustu tuttugu árin
hefur Auður barist
nánast ein við að vekja
athygli alþjóðlega vís-
indaheimsins á nauð-
syn þess að efla rann-
sóknir á sviði
mænuskaða. Meðal
annars hefur hún að
eigin frumkvæði og á
eigin kostnað framleitt
sjónvarpskvikmynd
um baráttu þeirra
Hrafnhildar, „You Will
Never Walk Again“, sem þýdd hef-
ur verið á fjölda tungumála og sýnd
í mörgum löndum, vestan og austan
hafs. Auður hefur gengist fyrir al-
þjóðlegri ráðstefnu um mænuskaða,
skrifað ótal greinar og komið fram í
viðtölum í fjölmiðlum. Hið háleita
markmið hennar um stofnun gang-
abanka um rannsóknir á sviði
mænuskaða varð að veruleika fyrir
tveimur árum og nú er Mænuskað-
astofnun Íslands einnig orðin stað-
reynd með fulltingi heilbrigðisráðu-
neytisins og nokkurra íslenskra
bakhjarla í atvinnulífinu. Yfirmaður
gagnabankans er Bandaríkjamað-
urinn dr. Laurance Johnston og er
hann hugsaður sem alþjóðleg upp-
lýsingabrú um nýjungar í meðferð
mænuskaddaðra og er á ensku,
spænsku og arabísku. Unnið er að
þýðingu á önnur tungumál – en for-
senda þess að vísindamenn nýti sér
gagnabankann er gott málaðgengi
að honum.
Það er trú Auðar Guðjónsdóttur,
baráttukonu, að sársaukinn sé gjall-
arhorn Guðs til þess að vekja sljóa
veröld. Hún notar lífsreynslu sína
og dóttur sinnar til að vekja veröld-
ina til vitundar um alvarleika
mænuskaða. Hún hefur skrifað ótal
bréf til ráðamanna víða um heim,
m.a. Danadrottningar, Karls Breta-
prins, Hillary Clinton, Cristophers
Reeves heitins og vinar hans Rob-
ins Williams leikara og leitað eftir
athygli erlendra fjölmiðla. Þessi
barátta hennar hefur nú skilað þeim
árangri að mænuskaði og lækningar
við honum er komið á dagskrá sem
raunhæfur möguleiki. Ástand þess-
ara mála er afleitt í dag. Meðferð
við mænuskaða virðist eingöngu fel-
ast í endurhæfingu, þ.e. mænus-
ködduðum er kennt að bjarga sér
og sætta sig við fötlun sína sem er
álitin endanleg og óafturkræf.
Mænuskaddaðir hafa verið settir
hjá í þjóðfélaginu og nánast afskrif-
aðir. Mænuskaðastofnun Íslands er
háleit hugsun og vonandi mun
framlag íslensku þjóðarinnar til al-
þjóðlegar mænuskaðabaráttu skila
árangri um ókomna tíð. „Mænu-
skaði er alvarlegasta heilbrigð-
isvandamál mannkynsins. Í stuðn-
ingi Íslendinga við þann málstað
felst von um hjálp fyrir svo marga
alls staðar frá í veröldinni – ekki
bara á Íslandi. Í stað valdbeitingar,
sem svo oft er gripið til í alþjóð-
legum samskiptum, þá beita Íslend-
ingar öðru afli sem mun hafa dýpri
áhrif í tímans rás. Það er mæli-
kvarði á hvernig þjóðfélög verða
til.“ Svo mælir dr. Johnston, for-
stöðumaður gagnabanka Mænu-
skaðastofnunar Íslands, og undir
það tökum við sem látum okkur
annt um velferð mænuskaddaðra.
Framundan er fjáröflunarátak
Mænuskaðastofnunar Íslands. Ég
hvet almenning til að leggja þessu
frábæra málefni lið. Við vitum ekki
hver verður næstur í röð mænu-
skaddaðra og því eru mænuskað-
arannsóknir mál okkar allra.
Þekking er stærsta aflið
í baráttunni við mænuskaða
Ragnheiður Davíðs-
dóttir skrifar um
mænuskaða og
lækningar við hon-
um
» Það er trú Auðar
Guðjónsdóttur, bar-
áttukonu, að sársaukinn
sé gjallarhorn Guðs til
þess að vekja sljóa ver-
öld.
Ragnheiður
Davíðsdóttir
Höfundur er forvarnafulltrúi VÍS.
KJARADEILA
ljósmæðra við ríkið
virðist vera í hnút. Ég
er miður mín yfir því
að ljósmæður þurfi að
beita hörku til að ná
fram réttmætum
kjarabótum. Eitt af
því fáa sem ég hélt að
stæði skýrt og óteygj-
anlegt í stefnuyfirlýs-
ingu núverandi ríkisstjórnar er að
bæta ætti sérstaklega kjör kvenna
hjá hinu opinbera og þeirra stétta
þar sem konur eru í miklum meiri-
hluta. Nú er komið í ljós að ég
hafði rangt fyrir mér. Orðin í
stjórnarsáttmálanum eru inn-
antóm.
Ljósmæður hafa fundið fyrir
stuðningi þjóðarinnar í þeirri
kjarabaráttu sem þær eiga í um
þessar mundir. Óskandi væri að
þær fengju stuðning frá rík-
isstjórninni sem ábyrgð ber á
launamálum þeirra. Einstaka þing-
menn stjórnarflokkanna hafa
reyndar gefið út stuðningsyfirlýs-
ingu við ljósmæður en á meðan
stuðningurinn er í orði en ekki á
borði er lítið að marka hann.
Eitt af mikilvægustu verkefnum
stjórnvalda er að vinna markvisst
gegn kynbundnum vinnumarkaði
og endurmeta kjör kvenna hjá
hinu opinbera. Árang-
ur ríkisstjórnarinnar í
jafnréttismálum hing-
að til er ekki til þess
að hreykja sér af.
Segja má að eini
áþreifanlegi árang-
urinn sé að hafa lagt
fram og fengið sam-
þykkt ný jafnréttislög
sem unnin voru á tím-
um framsóknarmanna
í félagsmálaráðu-
neytinu.
Sé hægt að tala um
einhverja stétt sem kvennastétt
eru það ljósmæður. Stéttin sam-
anstendur eingöngu af konum og
starfar að mestu fyrir konur þó að
vissulega hafi þær tekið á móti
okkur karlmönnunum og komi til
með að taka á móti börnunum okk-
ar. Á Íslandi voru reyndar starf-
andi ljósfeður til 1933 en síðan þá
hafa karlmenn ekki sótt í námið.
Að því leyti eru Íslendingar eft-
irbátar nágrannaþjóða sinna þar
sem karlmenn sinna störfum ljós-
mæðra. Í Svíþjóð starfa t.d. um 50
ljósfeður á fæðingardeildum
sjúkrahúsa. En burtséð frá því
hvort stéttin sé kvennastétt eður
ei þá er erfitt að sjá hvers vegna
stéttin hefur ekki fengið leiðrétt-
ingu á kjörum sínum. Ríkið virðist
meta nám þeirra sem fjögurra ára
háskólanám þegar það er í raun og
veru sex ára nám.
Í fréttum Sjónvarpsins í síðustu
viku var áhugaverður sam-
anburður á launum hjúkr-
unarfræðings og ljósmóður. Segj-
um sem svo að tveir
hjúkrunarfræðingar starfi á sæng-
urkvennagangi Landspítala. Með
tveggja ára starfsreynslu hafa þeir
hvor um sig 261.230 krónur í
grunnlaun á mánuði. Nú ákveður
annar að fara í ljósmæðranám sem
tekur tvö ár og snýr aftur til starfa
með 274.294 krónur í grunnlaun.
Sá sem hélt áfram að starfa sem
hjúkrunarfræðingur fengi eftir
þessi tvö ár 299.807 krónur.
Ljósmæður eiga svo sannarlega
skilið að fá laun sín leiðrétt enda
hafa fáar stéttir lægri laun innan
Bandalags háskólamanna. Það er
einnig nauðsynlegt upp á nýliðun í
stéttinni að gera þar sem 44% ljós-
mæðra fara á eftirlaun á næstu tíu
árum. Við eigum að koma í veg
fyrir mögulegan skort á ljós-
mæðrum í framtíðinni í dag en
ekki bíða eftir að í óefni sé komið.
Hvers vegna er ekki samið
við ljósmæður?
Eggert Sólberg
Jónsson skrifar um
kjör ljósmæðra
» Ljósmæður eiga svo
sannarlega skilið að
fá laun sín leiðrétt enda
hafa fáar stéttir lægri
laun innan Bandalags
háskólamanna.
Eggert Sólberg Jónsson
Höfundur er varaformaður Sam-
bands ungra framsóknarmanna.
- kemur þér við
26 milljarðar falla á
Eimskip
Lögreglan gleymdi
landamæraeftirliti
Nektardansinn leyfður í
Kópavogi
Kynmök til að aflétta
bölvun
Athugasemdir gerðar
við stjórn Orkuveitu
Reykjavíkur
Margrét Maack er ný
rödd Popplands
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?