Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1950, Síða 26

/
þjálfað sig í brimreiðinni. Þetta er íþrótt, sem
er í því fólgin, að standa á bretti og láta sig
renna á því og fylgja öldunni upp að strönd-
inni. Brettið er gert úr koa-við, ca. 2 m. langt
og i/2 m. breitt.
Frá Oahu er aðeins fárra tíma sigling til
Maui,1) sem er næst stærst af byggðu eyjun-
um. Austanvert á henni er eldfjallið Halea-
kola, ca.-3000 m. hátt. Þar eru stærstu útkuln-
uðu eldgígir í heimi. Á gígasvæðinu eru hvorki
meira eða minna en 16 gígir. Aðalgígurinn er
yfir 12 km. langur og 4 km. breiður, mesta
dýpt hans er 880 m.
Haleakola er alveg útslokknað eldfjall og hef-
ur ekki bært á sér svo lengi sem sögur fara af.
Eftir 12 tíma siglingu frá Honolulu kemur
maður til stærstu og merkustu eyjarinnar, það
er Hawaji, sem allur eyjaklasinn er nefndur
eftir.
Beri mann að norðausturströndinni og sigli
áleiðis til höfuðstaðarins Hilo, blasa við hin
háu, skýþöktu fjöll, sem eru einkennandi fyrir
eyjuna. Eiginlega er eyjan sköpuð af 5 háum
eldfjallatoppum og aflíðandi hlíðar þeirra
mynda láglendið og strandlínuna. Við innsigl-
ingaleiðina inn til Hilo (bær með nál. 12.000
íbúum) er lítil, fögur eyja, Cocohnotueyjan, og
í baksýn bæjarins sjást í fjarska tindarnir á
Mauna Loa og Mauna Kea. Á hverjum degi er
ausandi rigning í Hilo, enda liggur bærinn al-
veg opinn fyrir norðaustan staðvindinuin. Gróð-
urinn í görðunum er líka alveg takmarkalaus.
T námunda við bæinn er mjög fallegur foss,
Regnbogafossinn. Þar hafa vindar og vatn
myndað djúp gljúfur í jarðlögin.
Ferðalagið með ströndinni er mjög skemmti-
legt. Vegurinn liggur hátt uppi og fyrir neðan
blasá við hinar þverhníptu klappir, þar sem
brimið hefur sorfið holur og hella inn í hið
gamla eldhraun.
Við förum fram hjá fjölda af sykurreyrs-
ökrum og vatnsfárvegum, sem notaðir eru til að
flytja reyrinn að verksmiðjunum, sykurmyllum,
kaffi- og tókbaksökrum, fram hjá mörgum
sveitaþorpum, þar sem sjá má hversu ennþá
eimir eftir af hinum frumlegu hawajiisku þjóð-
háttum. Ennþá fyrirfinnast gamlir hofstaðir,
,,heiaus“ og ,,Puuhowoaas“, þ. e. eins konar
hæli eða Tabu-svæði, umluktir steinmúrum.
Þangað gátu konur 0g börn og sjúkir leitað sér
skjóls og haft friðland í styrjöldum.
Á vesturströndinni við Kealakakua-víkina
var það, sem James Cook var drepinn árið
1) Eyjan Molokai, sem liggur milli Oaliu og Maui,
er einangrunarstaður fyi'ir holdsveika menn,
1779. Þar hefur nú verið reist fagurt minnis-
merki.
Þegar maður ferðast um þessa eyju, undrast
ferðamaðurinn hve oft hann hittir kvikfjár-
hjarðir og ríðandi hjarðsveina ,alltaf klædda
olíuskinnfötum með sjóhatt, til hlífðar fyrir
rigningunni. Á Oahu verður maður varla var við
kvikfénað, en á Hawaji er þó nokkuð um kvik-
fjárbúgarða, og búpeningurinn nýtur beitar-
innar á gömlum hraunflákunum, sem nú eru
orðnir gróðri klæddir og hið frjóasta land.
Af öllu því, sem fyrir augað ber á eyjunni,
eru eldfjöllin athyglisverðust. Frá Hilo er auð-
velt að komast að þeim. Álíta verður að Hawaji
sé yngst af eyjunum, þar sem eldfjöll hennar
eru stöðugt að gjósa. Hún er mynduð af 5 eld-
fjöllum. Á norðuroddanum er Kohala, 1700 m.
hátt. Það er elzt og lengst síðan það hefur
kulnað út sem eldfjall. Sundurmalað hraunið
myndar nú gróðursælasta land eyjarinnar með
stórum ekrum og bithögum. Mauna Kea, 4200
m. hátt, myndar hér um bil alveg norðaustur-
hluta eyjarinnar. Það er útkulnað fyrir mörg-
um öldum. Vesturhliðina myndar Hualalai, 2500
m. hátt. Það gaus síðast árið 1801.
Einn af fyrstu trúboðum, sem til eyjanna
kom, hefur árið 1823, skrifað skýrslu um þetta
eldgos eftir frásögn sjónarvotts. Þar segir, að
gosið hafi ekki hætt fyrr en send voru boð
eftir Kamehameha I. konungþog er hann kom
í fylgd með miklum skara af prestum, skar
hann lokk úr hári sínu og fleygði honum inn
á glóandi hraunleðjuna. Næsta dag stöðvaðist
gosið. Guðunum hafði þóknazt fórnin.
Allur suðvesturhluti Hawaji er að miklu
leyti myndaður af Mauna Loa, sem er nál. 4300
m. hátt. Efst uppi er stór gígur, um 6 km.
langur og 3 km. 'breiður. Gígurinn er umgirtur
hraunveggjum, sem eru frá 30—1300 m. háir.
Mauna Loa hefur frá því 1779 (er fjallið var
fyrst klifið) og þar til nú, alltaf gosið með
stuttu millibili, og hefur þá þunnt hraunflóð
fallið í stríðum straumum yfir suðurhluta eyj-
arinnar og eyðilagt stór svæði. Mjög einkenn-
andi fyrir eldfjall Hawaji er hið mikla hraun-
magn, sem er mjög þunnt og yfirstígur í rík-
um mæli það magn, sem kemur af ösku og
grjóti. Þess vegna myndast ekki öskupýramíd-
ar, eins og t. d. á Vesuvius, heldur verða eld-
fjöllin skjaldmynduð. Eldgosin hafa orðið á
eftirtöldum árum: 1780, 1803, 1832, 1843, 1851,
1852, 1855 (mest gos á þeirri öld), 1859, 1868,
því eldgosi fylgdi mikill jarðskjálfti, 1880, 1887,
1889, 1907, 1914, 1919 og 1926.
Um nóttina hinn 10. apríl 1926, fannst stór
jarðskjálftakippur á Hawaji kl. 01,10 og ann-
162
V I K I N G U R