Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1995, Blaðsíða 58

Er hægt að auka
öryggi s j ómanna
Flestir landsmenn geta verið sammála um að sjó-
mennskan hafi frá öndverðu hafi í fór með sér langflest
slysin ef miðað er við aðrar atvinnugreinar. Er þá
nokkuð óeðlilegt að spurt sé hverju sjómenn og at-
vinnurekendurgeti breytt til að koma í vegfyrir aukinn
fiölda slysa?
Eðli sjómennskunnar er að þeir sem hana stunda verða ætíð að
gera sér fyllilega ljóst að þeir verða að taka á sig einhverja áhættu.
Flestir gera sér að einhverju leyti grein fyrir því. Ekki er neinn skóli
í landinu sem hefur það sem sérstakt kennsluefni að fræða menn
um áhættuna sem felst í að fara í fyrsta sinn óvanur til sjós, nema
þá helst unglinga- og nýnemanámskeiðin sem Slysavarnaskóli sjó-
VEÐURSTOFA Veðursíminn:
íslanos 902 0600
Símatorg í 2. verðflokki, 16,60 kr./mín. (m.vsk.)
Veðurupplýsingar fyrir sjómenn fást með því að velja:
2 Sjóveðurspá, veðurhorfur á miðum næsta sólarhring,
horfur á djúpum (kl. 1:00, 6:45 og 19:30) og horfur á
miðum næstu daga (kl. 10:03 til 19:30).
6 Veðurlýsing frá öllum mönnuðum veðurathugunar-
stöðvum, völdum sjálfvirkum stöðvum og skipum. Lesið
á þriggja klst. fresti allan sólarhringinn.
Til að velja aftur: 0 og síðan #.
Veðurfregnir í Ríkisútvarpinu, ætlaðar sjómönnum:
1:00 Veðurspá fyrir mið og djúp, veðrið á miðnætti
4:30 Veðurspá fyrir mið, veðrið kl. 3
6:45 Veðurspá fyrir mið og djúp, veðrið kl. 6
10:03 Veðurspá fyrir mið, horfur á miðum næstu daga,
veðrið kl. 9
12:45 Veðurspá fyrir mið, horfur á miðum næstu daga
19:30 Veðurspá fyrir mið og djúp, horfur á miðum næstu
daga, veðrið kl. 18
22:10 Veðurspá fyrir mið
manna hefur verið að móta sl. tvö sumur. Oft fara menn í
einhverri skyndingu í skiprúm og þá oftast í fyrsta sinn, t.d.
á togara, handfæra-, línu- eða netabát. Það verður síðan að
koma í ljós hvort þeir ná að laga sig að vinnuaðstæðum og
vinnuaðferðum sem tíðkast hverju sinni. En það er einmitt
við þessar aðstæður sem alltof mörg óhöpp henda, einmitt
vegna ónógrar starfsþjálfunar. En höfum við ekki haft
nægan tíma til að bæta ástandið, hvað stendur í veginum?
Einn stór galli á kjarasamningum allra sjómanna er að
hvergi er að fmna ákvæði þar sem nýliðum er gefinn kostur
á að öðlast ákveðinn aðlögunartíma, t.d. að þeir fái eðlilega
þjálfun til starfanna og séu síðan útnefndir dl að geta staðið
sig í stykkinu. Þetta fyrirkomulag, sem var vissulega til
staðar í eina tíð á görnlu síðutogurunum og kallaðist að vera
„hálfdrættingur", er nú fyrir bí og er einskonar bannorð í
dag. Sjómannasamningarnir bera hvergi með sér að ungir
sjómenn, sem við skulum kalla „nýliða til sjós“, fái sérstaka
þjálfun og læri störfin, t.d. með því að horfa á og gerast
síðan hægt og hægt fullkomnir þátttakendur. Þeir eru yfir-
leitt ráðnir á nútímaskip nær eingöngu sem „vanir“, hvað
sem það þýðir. Þá verður viðkomandi að treysta á þolgæði
áhafnar og skipstjóra í hverju tilfelli, sérstaklega ef hann
hefur aldrei náð starfsþjálfun áður. Hér er þó rétt að geta
þess að flestir skipstjórar sjá til þess að menn fái einhverja
starfsþjálfun og séu upplýstir, eins og sjómannalög segja
fyrir um. En ennþá eru tilkynnt of mörg slys að flestra mati
og þau verður að fyrirbyggja.
í dag er eins og menn eigi að vita allt milli himins og
jarðar í fyrstu ferð eða jafnvel á fyrstu vakt. Er nema von að
útgerðarmenn og skipstjórar spyrji ætíð þegar þeir ráða í
skiprúm: „Er hann vanur“? — En hvernig vanur? Það þarf
yfirleit að þylja upp einhverja atvinnusögu viðkomandi
manns og hvar hann hafi starfað til að hann komi til greina
í starfið. Að lokum er það þó yfirleitt sjóferðabókin sem ber
manninum vitni um það með hvaða mönnum hann hefur
verið. Það eru því að mínu viti mikil mistök smábátaeig-
enda að halda ekki lögskráningu í heiðri fyrir sjálfa sig og þá
menn sem með þeim eru. Enn meiri mistök eru hjá sumum
lögskráningarstjórum að hafna lögskráningu manna á
bátum undir 12 brl., einungis á þeim forsendum að lögin
kveði ekki á um slíkt sem skyldu.
Sé litið á þessi mál í heild, frá hugsanlegum sjónarhóli
útgerðarmanna, má gera ráð fyrir að þeirra viðhorf geti
verið í því fólgin að framfylgja svo til eingöngu því sem lög
58
VlKINGUR