Náttúrufræðingurinn - 1961, Qupperneq 43

NÁTTÚRUFRÆÐINGURINN
133
hann safnar hka sveppum, þurrkar þá og geymir á rakalausum
stöðum. Hann kann á geymsluaðferðir, karl sá.
II. Varnaraðferðir og verndarlitir.
Flóttinn er algengasta viðbragð dýranna gegn aðsteðjandi hættu.
Dýrin hörfa og reyna að fela sig. Á mörg skepnan fótum sínum fjör
að launa. Sé komið að þeim óvörum, bregða flest hart við og gera
þá jafnvel árás t. d. slöngur, sem þá geta verið mjög hættulegar.
Rándýrin o. fl. drepa dýr sér til matar. En þegar þau eru rnett
forðast jiau allajafna bardaga og árásir. Aðþrengd dýr, sem ekki
sjá sér undankomu auðið, verjast með kjafti og klóm, hornum og
öðrum vopnabúnaði sínum. Ýmis hjarðdýr láta roskið og ráðsett
dýr standa á verði meðan hjörðin gengur á beit eða leggst til livíld-
ar. Sé dýrið eitt saman snýr það oft bakinn í vindinn og getur þá
fundið lyktina af óboðnum gesti aftan frá og jafnframt horft fram
fyrir sig. Treysta mörg spendýr meir lyktnæmi sínu en sjóninni.
Sauðnautin í heimsskautalöndunum hlaupa í hnapp, ef hættu
ber að höndum. Standa tarfarnir fullorðnu yzt og mynda hring
um kálfana og kýrnar. Er þetta eflaust hentugt gegn árásum rán-
dýra, en getur á hinn bóginn leitt til gereyðingar ef menn með
byssu sækja að hjörðinni. Broddgeltirnir o. fl. dýr eru alsettir
broddum til varnar. Mörg önnur eru brynjuð bein- eða hornplöt-
urn, eða hafa harða skurn eða skel sér til varnar, t. d. krókódílar,
skjaldbökur, beltisdýr, slöngur, ýmis skordýr af bjölluætt o. s. frv.
Þetta eru skriðdrekar eða brynvagnar dýraríkisins. Geta sum dreg-
ið sig saman í kuðung til þess að brynvarnirnar njóti sín sem bezt.
Hella-broddgeltirnir í heitum löndum eru búnir löngum nálhvöss-
um broddum, settum agnúum. Geta þeir stungið hættulega. Oft
brotnar broddurinn af við áreksturinn og situr fastur í lioldi árás-
ardýrsins. Það reynir að losna við þennan „þyrnir“, en hann færist
aðeins lengra og lengra inn við átök dýrsins. Eru dæmi þess að 18
mm. langur broddur gekk 48 mm inn í holdið á 30 tímum. Forðast
flest dýr broddgeltina. Sum, t. d. hundar, ráðast þó alloft til atlögu
og reyna að velta broddgöltunum á bakið til að geta bitið þá á
óvörðum stað. Sum dýr, ekki sízt ungar, látast vera dauð ef hættu
ber að höndum. Sést rándýrum þá stundum yfir þau, eða hirða
ekki um ,,hræið“.