Náttúrufræðingurinn - 2008, Qupperneq 26

Náttúrufræðingurinn
25' 24* 23' 22' 21' 20' 19'
13. mynd. Dreifing og fjöldi nýklakinna þorsklirfa suðvestanlands 11.-15. maí
1983.25 Birt með heimild. - Distribution and newly hatched cod larvae southwest of
lceland 11-15 May 1983.25 Printed zvith permission.
14. mynd. Eftir hrygningu og klak eru meiri líkur til þess aðfjöldi lirfa hefji fæðunám
og verði lífvænlegur ef tími framboðs á fæðuögnum skarast við tímann þegar flestar
lirfur eru að klára kviðpokaforðann og verða að afla sér fæðu. Endurgert eftir
Cushing.34 - After spawning and hatching the likelyhood for larvae survival increa-
ses if the time of yolk sac depletion and first feeding matches with a period of high
food particle avaiiability. Redrawn from Cushing.34
aðstæður í umhverfinu gera það
einnig. Umhverfisaðstæður geta til
dæmis snúist um það hvort hent-
ug fæða sé í boði þegar kviðpoka-
stigi er að ljúka og lirfan verður að
rekast á og innbyrða fæðuagnir eða
veslast upp. Þetta örlagaríka skeið
er í brennidepli „match / mismatch"-
kenningarinnar um að þá ráðist
árgangstyrkurinn (14. mynd).34'35
Það er einnig talið skipta máli hvort
straumar og blöndun flytji lirfurnar
til hentugra uppeldisstöðva eða eitt-
hvað annað. Afrán og samkeppni
um fæðu kemur einnig við sögu.
Könnuð hefur verið tölfræðileg
fylgni nýliðunar í þorskstofninum
við stærð hrygningarstofnsins og
ýmsa umhverfisþætti í hafinu hér
við land. Niðurstöðumar eru þær
að auk stærðar hrygningarstofns-
ins skýri ferskvatnsmagn í strand-
sjónum við Vesturland að vorlagi
breytilega nýliðun fremur en
aðrir umhverfisþættir.6'36 Þótt
aðeins um 30% breytileika í ný-
liðun skýrist af þessum tveimur
þáttum bendir þetta til vistfræðilegra
orsakatengsla. í ferskvatnsbland-
aða strandsjónum eru meiri líkur á
heppilegu fæðuframboði en utar á
landgrunninu30 og strandstraumur-
inn flytur egg og lirfur í átt til upp-
eldisstöðva.
Það er markmið fiskveiðiráð-
gjafar Hafrannsóknastofnunarinnar
að hrygningarstofn þorsksins
stækki og að hluti stórþorsks í
aldurs/ stærðarsamsetningu stofns-
ins aukist.33 Því hafa hrygningar-
svæði til dæmis verið friðuð 10-14
daga á vorin um það leyti sem
hrygning er talin vera í hámarki.37
Það em gildar ástæður til þess að
huga einnig að strandsjónum og
vistkerfi hans og auka þekkingu á
þeim breytilegu ytri aðstæðum sem
hafa þar áhrif, veðurfari og rennsli
með vatnsföllum til sjávar. Það
kann að vera mikilvægt að varast
breytingar á vatnsföllum sem geta
raskað framleiðslugetu strand-
svæða eða leitt til rýrnunar á verð-
mætum sem þar verða til. Til þess
þarf þekkingu byggða á rann-
sóknum.
106