Náttúrufræðingurinn - 1998, Blaðsíða 52

áberandi ásæta og ekki eins vandlát og
þangskeggið, þótt liún sé einna algengust á
klóþangi.
Fjaran rétt austan Straumsvíkur er alveg
opin fyrir öldum utan af Faxaflóa og brimið
getur verið mjög hart. Greinilegt er að veru-
legar breytingar verða á samsetningu lífríkis
frá vestri til austurs þarna, yfirleitt á þann
veg að það dregur úr fjölda einstakra teg-
unda til austurs, þ.e. eftir því sem fjær dregur
kerbrotagryfjunni, sem er vestast á svæðinu
(Agnar Ingólfsson 1990). Vegna þessa er
erfíðara að draga fram helstu einkenni fjöru-
samfélagsins þaren inni í Straumsvíkinni.
Lífríkið er talsvert ólíkt því sem er inni í
Straumsvík og má rekja þann mun að stórum
hluta til mismikillar brimasemi. I flokkun
þeirri sem ég hef notað á þangfjörum (Agnar
Ingólfsson 1977) teljast fjörurnar austan við
Straumsvík vera skúfaþangstjörur, en fjöru-
samfélög af þeirri gerð myndast þar sem
brim er talsvert. Skúfaþang einkennir slfkar
fjörur en fátt eða ekkert er af öðru stórvöxnu
þangi. I fjörum rétt austan Straumsvíkur er
skúfaþangið mest efst í fjörunni en minnkar
eftir því sem neðar dregur, en slíkt er
óvenjulegt. Orsök þessa kann að vera mikið
brim, enda er heildarþekja skúfaþangsins
minni en oft er í skúfaþangsfjörum og er
fjarri því að skúfaþangið myndi samfelldan
gróður á svipaðan hátt og klóþangið inni í
Straumsvfk. Af smærri þöningum erað finna
talsvert af hinu brúna steinslýi (Pylaiella
littoralis) og hinum græna brimskúfí (Acro-
siphonia arcta). Þessar tegundir fundust
ekki í neinum mæli inni í Straumsvík og er
brimskúfurinn sérstaklega einkennandi fyrir
brimasamar fjörur. Aftur á móti fannst
steinskúfur, sem er ríkjandi inni í víkinni,
ekki í þessum fjörum. Þá er nokkuð af
„maríusvuntu“. Lengra til norðausturs, úti
undir Hvaleyrarhöfða, er brimsorfin hnull-
ungafjara sem minnir um margt á fjöruna rétt
austan víkurinnar. A sniði sem kannað var
þarna íjúlí 1975 varþónokkuð af sagþangi
(Fucus serratus) neðst, en það hefur ekki
fundist á öðrum sniðum í Straumsvík eða
næsta nágrenni þess. Sagþang er þó víða
algengt í fjörum á suðvesturhorni landsins,
allt frá Vestmannaeyjum norður til Reykja-
víkur. Ekki er vitað með vissu hvað veldur
vöntun þess á Straumsvíkursvæðinu en
sennilega er það hið mikla ferskvatnsrennsli
sem áður var getið.
Suðvestan við Straumsvík er ströndin
nokkuð opin en hraunnef og smávíkur
mynda það mikið skjól að klóþang þrífst víð-
ast vel. Tvö fjörusnið voru könnuð þar í júlí
1975 og voru fjörusamfélög með svo líkum
hætti og inni í Straumsvík að erfitt er að
benda á ótvíræðan mun. Þó var steinskúfur
ekki eins áberandi undirgróður og inni í
Straumsvík. Ennfremur má nefna að rauð-
þörungurinn Scyzimenia duhyi, sem ekki
hefur greinst inni í Straumsvík, var nokkuð
áberandi neðarlega á öðru sniðinu.
Dýralíf
Þau dýr sem eru mest áberandi í fjörum
Straumsvíkur eru doppurnar tvær, kletta-
doppa (Littorina saxatilis) og þangdoppa
(L. obtusata), svo og kræklingur (Mytilus
edulis). Klettadoppan er sú þessara teg-
unda sem víðast finnst (3. mynd), en mestan
svip setur þessi sæsnigill á efsta hluta
fjörunnar, við efri mörk klóþangsbeltisins
og þar fyrir ofan, en þar er hann næstum
einráður og lítið sem ekkert þang sem hann
getur leynst í (4. mynd). Þangdoppan er
aftur á móti nær bundin þangbeltinu og situr
oftast á þanginu sjálfu (4. mynd). Flestir
kuðungarnir eru samlitir þanginu, en einn og
einn sker sig úr - er jafnvel skærgulur og
sést þá vel. Báðar þessar doppur eru
þörungaætur. Þær nærast trúlega einkum á
mjög smávöxnum þörungum, fremur en á
þanginu sjálfu. Auk doppanna er svo
talsvert af nákuðungi (Nucella lapillus)
neðarlega í fjörunum. Nákuðungur er rándýr
sem einkum leggst á krækling og hrúðurkarl.
Nokkrar aðrar tegundir sæsnigla hafa
fundist í Straumsvíkurfjörum en eru ekki
áberandi.
Kræklingur er mjög algengur í fjörum
Straumsvíkur, einkum um neðri helming
þeirra. Sums staðar rná sjá bláar kræklings-
breiður þar sem eyður eru í þanghulunni.
Þessar eyður stafa sennilega af miklu fersk-
vatnsrennsli, sem þangið þolir illa en
kræklingurinn vel. Kræklingurinn virðist þó
210