Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 94

tvær skýrslurnar voru gefnar út í ljölritum
frá Náttúrufræðistofnun Islands en síðan
1981 hafa þær birst í tímaritinu Blika. í
þessum greinallokki um llækingsfugla á
íslandi hafa þau tilvik sem getið er í árs-
skýrslunum í Blika yfirleitt ekki verið
tekin með. Þar sem þau eru tiltölulega fá
í þessu tilfelli verða þau endurtekin hér
lesendum til glöggvunar.
Tilvikunum er raðað í tímaröð og eftir-
farandi upplýsingar gefnar: fundarstaður,
fjöldi fugla, ef um fleiri en einn er að
ræða, og dagsetning (eða tímabil). Ef kyn
og aldur er þekkt er þess getið innan sviga
á eftir dagsetningu ásamt upplýsingum
um varðveislustað ef fugli hefur verið
safnað, en aðeins í einu tilviki er slíkur
fugl varðveittur annars staðar en á
Náttúrufræðistofnun Islands. Hamir í
safni Náttúrufræðistofnunar eru auð-
kenndir með skráningarnúmeri (RM-
númeri). Finnandi er tilgreindur nema
viðkomandi tilviks hafi áður verið getið á
prenti. Annars er aðeins getið fyrri
heimildar. Að lokum fylgja frekari upp-
lýsingar ef ástæða þykir til. Aldur er
táknaður með ad (fullorðinn) eða imm
(ungfugl). ÖIl frumgögn eru varðveitt á
Náttúrufræðistofnun íslands.
Eins og fyrr getur er helmingur tegund-
anna sem hér er fjallað um af amerískum
uppruna. Robbins (1980) mat tölfræðilegar
líkur á því að amerískar spörfuglategundir
bærust austur yfir Atlantshaf. Við þá út-
reikninga tók hann tillit til ýmissa þátta,
eins og hefðbundinnar farstefnu að hausti,
lengdar farflugs, líkamsþyngdar og hversu
margir fuglar höfðu sést á ákveðnum
strandstöðvum á Brellandseyjum. Þannig
reiknaði hann út líkindastuðul fyrir all-
margar tegundir. Hann skipti þeim í tvo
flokka, annars vegar tegundir sem sáust á
Bretlandseyjum á tímabilinu 1947-76 og
hins vegar tegundir líklegar til að
hrekjast austur yfir Atlantshaf. Einhverjar
þeirra höfðu reyndar þá þegar sést í
Evrópu.
TEGUNDATAL
Tittlingaœtt (Emberizidae)
Ekki eru allir á eitt sáttir um það
hvernig þessi ætt skuli mörkuð og ýmsar
skoðanir hafa komið fram. Tánar hafa t.d.
ýmist verið taldir til tittlingaættar eða
sérstakrar ættar, tánaættar (Thraupidae).
Allar nýjustu heimildir telja þá til
tittlingaættar (Sibley og Monroe 1990,
Clements 1991, Howard og Moore 1991).
Hins vegar virðast ntenn ekki eins
sammála um ýmislegt annað. Má þar t.d.
nefna hvort finkur og tittlingar heyri til
einnar og sömu ættar eða ekki, en þess má
geta að tittlingar eru af amerískum upp-
runa en finkur hins vegar taldar eiga upp-
runa að rekja til gamla heimsins.
Sibley og Monroe (1990) kynntu mjög
byltingarkenndar niðurstöður sem byggðar
voru á rannsóknum á prótínum fuglanna.
Meðal annars sameinuðu þeir marga teg-
undahópa í eina stóra finkuætt (Fring-
illidae) með alls 993 tegundum. Auk
finkna eru þar tittlingar, tánar og krakar,
sem fjallað er um í þessari grein, skríkjur
(Parulidae) og fleiri tegundahópar. Ætt-
inni skipta þeir í þrjár undirættir,
Peucedraminae (ein teg.), Fringillinae
(169 teg.) og Emberizinae (823 teg.).
Þeirri síðasttöldu er síðan skipt í fimm
deildiren þæreru Emberizini (tittlingar,
156 teg.), Parulini (skríkjur, 115 teg.),
Thraupini (tánar, 413 teg.), Cardinalini
(kardinálar, 42 teg.) og lcterini (krakar, 97
teg.).
Howard og Moore (1991) sætta sig ekki
við ofangreinda tillögu. Þeir halda titt-
lingunum í eigin ætt (Emberizidae) með
584 tegundum og fimm undirættum. Tvær
þeirra, Catamblyrhynchinae og Tersin-
inae, hafa aðeins eina tegund hvor en
Emberizinae (tittlingar) 286 tegundir,
Thraupinae (tánar) 249 og Cardinalinae
(kardinálar) 47 tegundir. Skríkjum halda
þeir áfram í sérstakri ætt (Parulidae) með
125 tegundum, einnig tánum (Icteridae)
með 96 tegundum.
88