Samvinnan - 01.07.1951, Blaðsíða 24

J<o
Sa
onurnar ocj_jamvinnan:
Grænmeti að húsabaki
Nú er einmitt tími grænmetisins, og
þeir, sem settu litlu frækornin niður
í moldina strax og snjóa leysti í vor,
geta nú þegar gætt sér á nokkrunt teg-
undum glænýs grænmetis. Lítið horn
að liúsabaki getur orðið andlegur og
líkantlegur orkugjafi, ef rétt er á hald-
ið. Það þarf hvorki stórt landrými né
mikla fyrirhöfn til þess að eignast
garð, sem getur gefið í aðra hönd nýtt
grænmeti frá miðjum júní og fram á
haust. Hér er þá að sjálfsögðu aðeins
átt við fáar tegundir og auðræktaðar
eins og t. d. salat, spínat og hreðkur.
En ef nóg er til, þótt ekki sé nema af
þessum þrem tegundum, allt sumarið,
bætir það sannarlega fæði okkar, gerir
það í senn vítamínauðugra og ljúf-
fengara. Þótt garðholan væri ekki
stærri en einn fermetri, væri hægt að
rækta þessar tegundir og hafa nóg af
þeim, með því móti að sá oftar en
einu sinni. Þeir, sem alls engan að-
gang hafa að nokkru landi, gætu meira
að segja ræktað ögn af þessum tegund-
um í kassa að húsabaki. Allt er betra
en ekkert, og grænmetisneyzlan verð-
ur ekki almenn nema sem allra flest
heimili eigi einhvern blett, þar sem
húsráðendur geta sjálfir ræktað græn-
rneti handa sér og sínum.
Auðvelt og ánœgjulegt starf.
Við skulum hugsa okkur, að við eig-
um svolítinn blett að húsabaki og ætl-
um að rækta nokkrar algengar og fljót-
vaxnar tegundir. Þegar frost er komið
úr jörðu, stingum við upp, rótum
moklinni vel til og myljum stærstu
kögglana. Við setjum áburð í garð-
inn, og blöndum honum vel saman
við moldina og búum til fallegt beð.
Síðan stráum við fræi, sem kostar fáar
krónur, ofan í moldina og bíðum
átekta.
Áður en langt líður munu lítil græn
blöð teygja sig upp úr moldinni. Við
fylgjumst með þeim daglega, sjáum
þau stækka og vaxa, gefum þeim að
drekka, þegar þau þyrstir, hlúum að
stilkunum, þegar vindurinn hefir
feykt moldinni burt, svo að þeir
standa hálfnaktir eftir, og tínurn burt
allt illgresi og aukagróður, sem rænir
ungviðið næringu.
Ræktunarstörf veita ótrúlega á-
nægju, og á miðju sumri er liægt að
fara að byrja að gæða sér á hinum
heilnæma gróðri.
Salat, spinat og hreðkur.
Þessar þrjár tegundir eru mjög auð-
ræktaðar og fljótvaxnar. Það er þess
vegna hægt að sá til þeirra aftur og
aftur og hafa nóg af þeim yfir allt
sumarið. í raun réttri er það betra,
heldur en að sá miklu í einu og að-
eins einu sinni, vegna þess að þær
vilja vaxa úr sér og eru þá hvorki góð-
ar né ánægjulegar viðfangs. Salat
saman við vel hrært skyr er ágætur
réttur á kvöldverðarborðið, en raunar
má borða það hvenær sem er og með
hverju sem er. Sama er að segja um
spínatið, en það er e. t. v. allra bezt
eins og það kemur fyrir og aðeins með
örlitlu af sykri stráð yfir blöðin. Spínat
í jafningi er einnig mjög gott og ljúf-
fengt með ýmsuin mat. Saxað spínat
saman við súrmjólk eða rjóma er
einnig rnjög gott. Spínatið er mjög
auðugt af vítamínum og einnig járni,
svo að það ætti aldrei að vanta á borð-
ið þá ntánuði, sem við getum ræktað
það.
Hreðkurnar eru mjög til bragðbæt-
is og eiga sérstaklega vel við ost og
allt sent gert er úr osti. Það er t. d.
víða notað sent eftirréttur á eftir góðri
máltíð, að bera fram hrökkbrauð eða
kex, sntjör og eina eða tvær teg*tdir
af osti ásanit nokkrunr hreðkum, sem
er raðað fallega í-kring unt brauðið
eða á öðrunt enda fatsins. Þá eru hreðk-
urnar og jnjög skemmtilegar til skrauts
með hvaða grænmetisrétti sem er.
Finrir fingur geta gert hin fegurstu
„blóm“ úr hreðkum, og sýnir myndin,
hvernig farið er að því. Fyrst er skorið
framan af hreðkunni og öll rótarhár
tekin burtu (einnig ntest af grænu
blöðunum). Síðan eru skornar fjórar
sneiðar á öllum hliðum hreðkunnar,
með jöfnu bili á milli, og að lokunt
er skorið upp í hreðkuna við hvern
hinna hvítu bletta, en ekki dýpra en
það, að þessi „blöð“ ltanga við, og
er þá til orðið hið snotrasta „blóm“,
sem óneitanlega er nokkuð óvenjulegt
skraut, því að það má borða nteð nteð
réttunum.
Graslaukur og grœnkál.
Við höfunt hér að framan minnzt
lítillega á hinar algengustu og fljót-
ræktuðustu grænmetistegundir, sent
mjög er auðvelt að fást við, jafnvel
þótt garðholan sé lítil og skilyrðin
ekki alltof góð. En ekki getum við
lokið þessunt þönkum um grænntetið,
án þess að minnast lítillega á grænkál-
ið og graslaukinn, sem allar húsfryej-
ur ættu að kappkosta að hafa í görð-
unt sínum.
Graslaukurinn er Ijúffengur nteð
fiski, santan við sósur og brætt sntjör,
skennntilegur til skrauts á fiskfati, þar
sent honunt er stráð yfir fiskinn (fínt
söxuðum) og til margs fleira er ltann
góður. T. d. ntá nefna skyrostinn, sem
í rauninni er ekkert annað en vel
hrært skyr nteð svolitlu salti og rjónta,
og síðan blandað saman við söxuðunr
graslauk eða kúmeni. Þetta er ágætt
álegg og ódýrt, sem liægt er að laga
heima eftir hendinni. Þá er graslauk-
24