Andvari - 01.01.2001, Page 118

116
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON
ANDVARI
auðvitað því þeir eru fjarska ólíkir, en hætta um sinn að tala um hinn staðlaða
,atómskáldahóp‘ (fimm eða sex skálda eftir því hverjir telja). Samanber þau
orð Sigfúsar sem hann krotaði hjá sér eftir lestur ritdóms 1987: „Alltaf vara-
samt að tala um skáld í kippum [...] betra að tala og skrifa um eitt skáld í
einu.“ Þeir eru allir í Reykjavík megnið af fimmta áratugnum og hafa þá
mikið samneyti einsog fram kemur í minningum Jóns Óskars og Hannesar.
Þeir standa að mörgu leyti í líkum sporum, byrja allir hefðbundið en fara fljót-
lega að reyna fyrir sér um nýjar leiðir, og þá hefst leit að fyrirmyndum.
Um innlendar fyrirmyndir er varla að ræða, hin súrrealísku ljóð Halldórs
Laxness freista ekki til eftirbreytni og Steinn Steinarr, sem byrjaði að birta
Ijóðin í Tímanum og vatninu 1944, er líka of einstakur.9 Af erlendum skáld-
um skipaði T. S. Eliot alveg sérstakan sess meðal yngri skálda og ljóðavina í
Reykjavík á eftirstríðsárunum, hann var greinilega í augum margra þeirra
nútímaskáldið par excellence, ,il miglior fabbro‘ (smiðurinn besti), einsog
Eliot sjálfur kallaði Ezra Pound. Þetta má sjá í viðtölum við Stein, í minninga-
bókum Jóns Óskars og Hannesar, í grein Sigfúsar „Til vamar skáldskapnum“,
og víðar. Eflaust sér áhrifa frá ljóðstíl Eliots greinilegast stað hjá Hannesi í
Dymbilvöku, áhrifin á Sigfús eru óbeinni en einnig hann kveðst á við Eliot
einsog við munum sjá, og Jón Óskar hefur meðal annars lýst því hvemig hann
heillaðist af Öskudegi Eliots.10 Til marks um ,eliotskuna‘ í munni manna á
þessum árum eru hér nokkrar glefsur úr bréfum Sigfúsar til Elíasar Marar:
18.XI. 1946: Halldór Kiljan Laxness er orðinn vitlaus. Hann er farinn að stunda böll upp
í Mosfellssveit, á Brúarlandi, ásamt konu sinni, hann smókingklæddur, hún í síðum kjól.
Everybody is going mad. As usual. (We are the hollow men). Everybody has always
been mad. (Uppáhaldsfrasar manna á þessu misseri.)
15.9.1947: Hannes Sigfússon er kominn í fasta atvinnu hjá bænum: rukkar rafmagns-
gjöld, 90 reikninga á dag. Hann er að þýða Waste Land eftir Eliot, stórhuga maður,
Hannes.
29. apríl 1950: April is the cruellest month, comme ci, comme £a, er það svo á Bret-
landi? [...] Stgr. Sig. ritstj. Lífs og listar ætlar að skrifa þér og biðja þig að intervjúera
Eliot fyrir Líf og list, ekki meir. Þig bráðvantar í landið, hvenær kemurðu?
Og úr bréfum Olgu Óladóttur (sjá hér á eftir) til Sigfúsar:
[Haust ’51 (?)] En það er samt dásaml. að hafa þekkt þig svo vel, ’cause you are some-
thing very special - and you do not know much about Gods! [Sbr. upphafsorðin í The
Dry Salvages: „I do not know much about gods“]
30. jan. 1953: ... ja, eg man ekki hvað, [...] varð mér á að segja, that is not what I meant
at all. [Sbr „Prufrock“: „If one, settling a pillow by her head, / Should say: „That is not
what I meant at all. / That is not it, at all.“ “]