Andvari - 01.01.1907, Blaðsíða 164

158
Þjóðfundurinn 1851.
Ileiri þeirra haíi staðið áður i jöfnu sambandi við konung-
dóminn, og stjórnsambandi þeirra í stjórnarathöfninni ver-
ið hagað ýniislega, stuiiöum samtengt og stundum aðskilið,
eþtir konungsins einvaldri ákvörðun, fetta nýja samband
verður að vera komið undir nýju samkomulagi, og í því
samkomulagi hlýtur jiver ríkishluti, sem hefirsín sjerstak-
leg rjettindi og sitt sjerstaklega ósigkomulag, aðhafaeinnig
sitt atkvæði. Island, sem var gamalt sambandsland Noregs,
og að því leyti einn hluti hins gamla Noregsveldis, hefir
þvilik sjerstakleg rjettindi og sjerstaklegt ásigkomulag. ís-
lendingar hylltu Friðrik ',konung hinn þriðja sem erfða-
konung sjerilagi l(i(i2, og Island hefir í öllum lögum og i
allri stjórn verið álitið sjerstaklegt land, sem að vísu stóð
i sama sambandi við konunginn og konungerfðirnar eins
og Noregur og Danmörk, en hjelt þó sinum lögum fyrir
sig, og var í engan máta einn hluti úr Noregi, enn síður
úr Danmörku. Vjer viljum að öðru leyti ekki fara fram á
það hjer, að hve miklu leyti ísland eigi rjetl á sem frjáls-
legastri meðferð nú af stjórn Yðar Hátignar, hæði með til-
liti til undanfarinnar meðferðar og með lilliti til þeirrar
stjórnarbótar, sem Noregur hefir fengið, sem skilinn var
l'rá Islandi á móti beggja vilja og án þess að samþykki
íslendinga h'ali um það leitað verið hvorki fyr nje síðar.
En sjc það nú ómótmælanlegt, að hið nýja samband
verði að vera komið undir nýju samkomulagi, þá verður
þetta samkomulag að vera hyggl á frjálsu samþykki hlut-
aðeiganda. Og þá er auðsætt, sem og liggur í hlutarins
eðli og í alþekktu rjettlátu, sanngjörnu og frjálslyndu sinn-
islagi Yðar Hátignar, að Pjcr viljið ekki og getið ekki viljað
hinda oss til að játa því fyrirkomulagi á liinu nýja sam-
bandi, sem vjer erum sannfærðir uni, og leiðum að rök,
að sje móthverft rjettindum föðurlands vors og gagni þess,
heldur Iilýtur Yðar Hátign að vilja og óska, að vjereigiað
eins afhiðjum slíkt, heldur og stingum uppá að voru leyti,
hvernig vjer ætlum betra og liaganlegra þessu landi að
sambandið verði lagað, til þess að mál þetta gæti sem
allrafyrst fengið æskilega endalykt.
Stjórn Yðar Hátignar hafði lagt fyrir þetta þing frum-
varp til laga um stöðu íslands í fyrirkomulagi ríkisins,
hyggt á þeirri grundvallarreglu að Island skyldi vera part-
ur úr þeim hluta rikisins, sem hin dönsku grundvallarlög
kalla »Danmarks llige«. F’araf leiddi að málefni íslands í
öllum aðalalriðum yrði að vera undir ráðgjöfunum í Dan-
mörku; ísland yrði að senda sex menn til að vera stöðugir