Stúdentablaðið - 15.05.1928, Blaðsíða 12

10
STÚDENTABLAÐ
1928
Sinnaskiftin þrenn.
(Eftir Fr. Nietzsche,
úr AIso sprach Zarathustra).
Þrenn eru sinnaskiftin: Þegar andinn
verður að úlfalda, og að ljóni úlfaldinn, og
að bami ljónið.
Marga þunga byrði ber andinn, hinn
sterki, þolgóði andi, sem í býr lotning: afl
hans heimtar hið þunga og hið þyngsta.
Hvað er þungt? svo spyr hinn þolgóði andi
og legst á hnén eins og úlfaldinn og vill að
á sig séu lagðar þungar byrðar.
Hvað er þyngst, þið hetjur? svo spyr
hmn þolgóði andi, að eg taki það á bakið og
gleðjist af afli mínu.
Er það að lítillækka sjálfan sig til að láta
mikillæti sitt kenna til? Að láta heimsku
sína lýsa til háðs visku sinni?
Eða er það að yfirgefa málefni sitt, þeg-
ar það hefur sigrað? Fara upp á há fjöll til
að freista freistarans?
Eða að lifa á akarni og grasi þekkingar-
innar og láta sálina þola hungur vegna sann-
leikans ?
Eða er það að vera sjúkur og senda hugg-
arana heim, og gerast vinur daufdumba,
sem aldrei heyra hvers þú óskar?
Eða er það að vaða gruggugt vatnið, ef
það er vatn sannleikans, og reka hvorki frá
sér kalda froska né volgar eðlur?
Eða er það að elska þá, sem fyrirlíta oss,
og rétta afturgöngunum höndina, þegar þær
koma til að hræða oss?
Alt, sem þyngst er, tekur hinn þolgóði
andi á herðar sér: eins og úlfaldinn, sem
hraðar sér eftir eyðimörkinni hlaðinn þung-
nm byrðum, svo hraðar hann sér yfir eyði-
mörk sína.
En lengst úti á eyðimörk verða önnur
hamskiftin: að ljóni verður andinn, frelsi vil!
hann vinna sér og vera sjálfur drottinn eyði-
merkur sinnar.
Hann leitar hins síðasta drotnara síns, til
að óvingast við hann og síðasta guð sinn, og
hann vill berjast til sigurs við drekann
mikla.
Hver er drekinn mikli, sem andinn vill
ekki lengur hafa að drotnara sínum og guði?
,,Þú-skalt“ heitir drekinn mikli. En andi
ljónsins segir: „Ég vil“.
„Þú-skalt“ liggur í vegi fyrir honum,
skeljadýr, sem glóir eins og gull, og á hverri
skel blika gullstafimir: „Þú skalt“.
Þúsund ára gömul verðmæti glóa á skelj-
unum, og svo segir drekinn, sem allra dreka
er máttkastur: „Verðmæti allra hluta —
glóa utan á mér“.
„Öll verðmæti eru sköpuð fyrir löngu, og
öll sköpuð verðmæti — það er ég. Sannlega
skal „ég-vil“ ekki framar vera til“.
Bræður mínir, til hvers þarf ljón-andans?
Hvers vegna er ekki nóg að hafa burðardýr-
ið, sem getur látið móti sér og er fult lotn-
ingar ?
Að skapa ný verðmæti — það megnar
ekki einu sinni ljónið: en að skapa sér frelsi
til nýs sköpunarverks, það er á ljónsins valdi.
Að skapa sér frelsi og heilagt neikvæði.
jafnvel gagnvart skyldunni: til þess þarf
ijónsins við.
Að taka sér rétt til nýrra verðmæta, það
er erfiðasta taka þolgóðum og lotningar-
fullum anda. Sannlega er það rán og rándýrs
athöfn.
Helgast og ástfólgnast var honum eitt
sinn boðorðið ,,þú skalt“: nú verður hann
að finna hugarburð og sjálfsvild jafnvel í
hinu helgasta, svo að hann ræni sér frelsi
frá hinu ástfólgnasta: til þess ráns þarf
Ijónsins við.
En segið mér, bræður mínir, hvað megnar
barnið, sem ljónið gat ekki? Hvers vegna
þarf Ijónið, rándýrið, að verða bam?
Sakleysi er barnið og gleymska, nýtt upp-
haf, leikur, hjól, sem veltur af sjálfsdáðum,
frumhreyfing, heilagt jákvæði.
Til leiks sköpunarinnar, bræður mínir, þarf
heilags jákvæðis: andinn vill nú fylgja vilja
s í n u m, sá, sem tapaður var heiminum,
vill vinna s í n a veröld.