Stúdentablaðið - 01.12.1968, Side 19

sem sendifulltrúi og síðar sem sendiherra,
gerðist annað, sem ég vil nefna. Á þessu
tímabili flýr Noregskonungur og norska
stjórnin úr landi og sezt að í London. Þá
þótti rétt, að við hefðum einnig fulltrúa
hjá henni, svo að ég var skipaður þar á
sama hátt, fyrst sendifulltrúi og síðar sendi-
herra. Ég tók eftir því, að Norðmenn mátu
það mikils, að við vorum fyrstir af Norð-
urlöndum til þess að hafa sendiherra hjá
útlagastjórninni. Það stóð náttúrlega illa á
fyrir Dönum að gera það, en Svíar höfðu
á því tímabili aðeins chargé d’affaires og
Finnar einnig. Það er gaman að minnast
þess, að Hákon Noregskonungur, sem var
bróðir Danakonungs, skildi afstöðu íslend-
inga í sjálfstæðismálinu óvenju vel. Ég hitti
fáa útlendinga, sem höfðu gleggri skilning
á því máli en hann, þrátt fyrir það, að mað-
ur hefði getað búizt við, að hann spyrði:
„Ætlið þið að fara að setja bróður minn
af?“ Hann skildi þá pólitísku aðstöðu, sem
þarna var um að ræða. Sama máli gegndi
um Christmas Möller, sem var foringi
Frjálsra Dana eins og ég sagði áður. Hann
hafði fyllsta skilning á málefnum íslend-
inga, og ég ráðgaðist oft við hann um póli-
tísk atriði í því sambandi, og fór ákaflega
vel á með okkur.
Það er nú orðið nokkuð langt siðan petta
var, en svo hafa sendirdðin sprottið upp,
þau munu vera 10 talsins. Höfum við efni
á að hafa svona mörg sendiráð og hver er
þörfin?
Þetta er mjög dýrt, því verður ekki neit-
að, og það má segja, að á friðartímum, og
sérstaklega á tímum nokkurs viðskiptafrels-
is, sé erfitt að gera upp reikninginn til þess
að sýna tekjuhliðina af sendiráðunum.
Hins vegar, þegar á bjátar, þá getur jrað
verið ákaflega auðvelt og tekjuhliðin orðið
anzi mikið drýgri en gjaldahliðin. Mér er
það t. d. minnisstætt, að eitt af fyrstu verk-
unum, er mér var falið í London, var að
útvega brezk kol til íslands, og að sjálfsögðu
flutning á þeim. Mér tókst að fá flutnings-
gjaldið lækkað úr nálægt 100 shillingum í
40 shillinga á tonnið af kolum, og það
Jrurfti þá ekki nema einn koladall til þess
að borga kostnaðinn af sendiráðinu í nokk-
ur ár. Eins má segja, að okkur er nauðugur
einn kostur að hafa fulltrúa í hinum og
þessum alþjóðasamtökum, þar sem við er-
um meðlimir, sérstaklega NATO og SÞ,
jrað verður ekki hjá }íví komizt. Hvaða
hagnað höfum við af Jrví? Það er ekki hægt
að mæla Jrað á sama hátt og þarna, Jregar
ég var kolakaupmaður, en óbeinn hagnað-
ur, bæði af Jreirri starfsemi og af starfsemi
sendiráðanna í heild, getur verið ákaflega
mikill. Á Norðurlöndum eru Jrrjú sendiráð
í dag. Danir og Norðmenn standa okkur
næstir af erlendum jDjóðum, menningarlega
og pólitískt. Það er alveg óhjákvæmilegt að
hafa sendiráð í báðum þeim löndum. Nú,
meðan Svíar hafa sendiráð hér, er víst talið
eðlilegt, að við gerum það sama. Ef farið
er að leita að Jrví, hvaða sendiráð ætti að
leggja niður, þá er það sem manni fallast
algerlega liendur.
Svo komið þér heim 1956?
Já, vorið 1956. Þá var ég búinn að vera í
Sovét-Rússlandi. Þangað fór ég frá London
og fékk Jrar sömu bakteríu og þeir hafa Jjar
hinir, að vilja leggja meira undir mig og
auka mitt áhrifasvæði. Ég var þá á tímabili
búinn að safna níu sendiráðum: Sendiherra
í Moskvu og París. Jafnvel hjá Franco og
Stalín í einu. Það held ég enginn annar
hafi gert.
Gekk það ekki nokkuð vel?
Jú, Jrað gekk ágætlega, ég fékk frá
hvorugum karlanna ákúrur í Jrví sam-
bandi. Nú, en síðan kom ég heim 1956 og
var þá búinn að vera búsettur erlendis
meira en helming ævinnar, miðað við þann
aldur sem ég hafði þá, og var nú ákaflega
feginn að komast heim. Ef maður ætlar að
fara yfir í töluvert óskylt starf, Jrá er betra
að vera aðeins innan við fimmtugt heldur
en ofan við, þegar maður hefur hestaskipti.
Og síðan er það . . .?
Síðan liefur það ekki komið utanríkis-
málum svo mjög við, sem ég hef verið að
gera, ég hef unnið þarna í Landsbankanum.
Síðan fóruð þér í framboð í alþingis-
kosningunum?
Já, fór svo í framboð og komst á Jring í
seinustu kosningum.
Hvernig stóð nú á því, að þér fóruð nú
i framboð?
Ég veit ekki; ég hef alltaf haft mikinn
áhuga á stjórnmálum og langaði til að
spreyta mig á þessu. Ýmsir kunningjar
mínir í kjördæminu vildu fá mig í þetta,
og mér fannst það þá ójrarfa stórbokkahátt-
ur að vera að neita Jdví, látast ekki vilja
það.
Og svo þegar þér eruð kominn á þing,
hvernig finnst yður þá andinn á Alþingi
íslendinga?
Andinn er ágætur, en Jietta er bara ósköp
óskennntilegur tími til að koma á Jring. Ef
maður vill eitthvað láta af sér leiða til
framkvæmda eða nýmæla, þá verður maður
náttúrlega að reyna að benda á, hvernig
eigi að borga fyrir það, og það er annað en
gaman á Jressum síðustu og verstu tímum.
Blessaður fjármálaráðherrann eða fjárveit-
inganefnd eru nú ekkert örari á fjárveiting-
arnar heldur en sagt er að við séum með
lánaveitingar í bönkunum.
En hvernig fi?i?7st yður þingme???iirnir
sjálfir, eru þeir nógu sjálfstœðir með si??ar
skoðanir, eða eru þeir af bund?iir af flokks-
valdinu?
Ég veit ekki um aðra. Það hefur enginn
reynt að binda mig. En Jrað er nú svona,
sumir eiga hægt með að ganga í takt og
aðrir ekki. Ég sagði ykkur áðan, hvernig
ég var í leikfimi í skóla, ég er dálítið slæm-
ur að ganga í takt.
E?i nú be?ida atlivœðagreiðslur á Alþmgi
oft til þess að þi??gmenn flokkamia skiptist
mjög i liópa með og á móti?
Það er eðlilegur árangur af kerfinu.
Haldið þér að þingmennirnir séu rau?i-
verulega ei?is sammála og atkvœðagreiðsl-
urnar benda til, eða eru þeir svo bxmdnir
af flokksvaldinu?
Ja, það er ekki hægt að fá neitt mál fram
á þingi, nema einhver hópur rnanna fylki
sér um J:>að. Málin eru ekki eins einföld og
í Aþenu í gamla daga, þegar karlarnir söfn-
uðust saman á Lækjartorgi og bara réttu
upp hendurnar eða hrópuðu. Og ef menn
mynda fiokk um eitthvað, Jrá verða þeir að
aðlaga sig skoðunum annarra, ef Jreir ætla
sér að hafa einhver áhrif. í stórurn dráttum,
í höfuðmálum hljóta flokkarnir að fylgja
sömu stefnu, og Jrað verður að heimta það
af flokksmönnum, að þeir fylgi stefnu
flokksins. Hitt er rétt, að mér finnst stund-
um vera farið allt of smátt í þetta, Jrað séu
mörg mál, sem mættu vera laus við flokka-
pólitíkina. Það eru nokkur mál, allmörg
19
STÚDENTABLAÐ