Fálkinn - 22.03.1965, Blaðsíða 17

heldur sveigði hann út til norð-
austurs og langt í haf út, mað-
ur vissi ekki, hvað langt, því
þá voru engir sjálfritandi dýpt-
armælar á togurunum. Nú, og
miðin á þessari totu voru svo
kölluð Halinn.“
Við Jón höfðum ekki spjall-
að lengi saman, þegar ég veitti
því athygli, hve varkár hann
var í öllum frásögnum og gætti
vel að því, að ekkert færi á
blað, sem gæti orðið til að særa
eða meiða einhvern. Ég reyndi
eftir megni að draga úr þess-
ari hlédrægni, en þar var engu
hægt að hagga.
„Segðu mér annars, Jón,
hvað er þér minnisstæðast frá
fyrri heimstyrjöld?" spyr ég.
„Jú, því get ég fljótt svarað,
og það á ekkert skylt við stríð-
ið eða millilandasiglingarnar
á þeim árum. Spánska veikin
gekk hér árið 1918, eins og
fléstir vita og ætla ég ekki að
rekja það, en þegar hún var
í algleymingi vann Thor heit-
inn Jensen slíkt drengskapar-
bragð, að þess eru fá eða engin
dæmi í sögu okkar, og af því
að ég kom þar lítillega við
sögu, þá er mér ljúft og skylt
að segja frá því, ekki sízt vegna
þess, að ég man ekki eftir, að
því hafi verið haldið neitt sér-
staklega á lofti.
Fiskað frítt fyrir
bœjarbúa
AÐ -sjálfsögðu var erfitt um
allan aðdrátt matar . á
þessufn eymdarmánuðum, lítill
eða enginn fiskur og þaðan af
minni peningar til að kaupa
hann fyrir, og þá gerði Thor
Jensen bæjarstjórninni eða ein-
hverri nefnd á hennar vegum
tilboð um að hann skyldi leggja
til einn af togurum sínum, ef
hægt væri að skrapa saman
mannskap á hann og gera hann
út á eigin reikning til að fiska
frítt fyrir bæjarbúa. Sonur
Thors, Richard, stóð fyrir þess-
ari einstæðu útgerð, og ein-
hvern veginn tókst að hóa
saman nægilegum mannskap og
var ég stýrimaður, var svo
heppinn að sleppa alveg við
veikina. Við lónuðum svo
hérná út í Bugtina og komum
upp að uppfyllingunni á hverj-
um morgni og afgreiddum fisk-
inn til þeirra, sem komust
niðureftir til að taka við hon-
um. Þeir voru ófáir fisktittirn-
ir, sem maður kastaði upp á
uppfyllinguna, því að þeir
voru margir bæjarbúarnir, sem
þekktu mig með nafni og báðu
mig aðstoðar. Þetta er ein
Ijúfasta minningin frá öllum
mínum sjómennskuárum. Thor
Jensen sýndi bæjarbúum ó-
venjulegan höfðingsskap í bág-
indum þeirra, og þó að ekki
hefði annað komið til en þetta
sem ég hef sagt frá, þá hefði
það vissulega nægt til að halda
nafni hans á lofti um langan
aldur.“
Ég finn, að Jóni er ekki um
að ræða meira um heimsstyrj-
öldina fyrri að svo stöddu, svo
ég vík að öðru.
„Ertu ekki hjátrúarfullur
eins og flestir sjómenn?“
„Nei, það held ég ekki, ég
er ekki hjátrúarfullur, og þó
myndi einhver segja, að ekki
hafi átt fyrir mér að liggja að
farast í sjó, því að fjórum sinn-
um hafa farizt skip, sem ég
hef verið nýstiginn af og þar
af tvö með allri áhöfn. Nei,
hjátrúarfullur hef ég ekki ver-
ið um dagana."
Ég þráast við og reyni að
sveigja samtalið aftur að styrj-
öldunum og spyr:
„Fyrr í samtalinu sagðist þú
hafa sótt tvo togara til útlanda
í fyrra stríðinu eða var ekki
svo?“
„Jú, fyrst var ég með í þvi
að sækja togara til Þýzkalands.
Það var Rán, en hann var
smíðaður í Bremerhaven, en
við sóttum hann til Kiel. Við
fórum fyrst til Noregs síðan til
Kaupmannahafnar og þar urð-
um við að bíða í seytján daga
og komumst þá loks á áfanga-
stað og gekk ferðin prýðilega
heim.
Seinna, eða árið eftir, áttum
við svo að sækja annað skip
til Þýzkalands, en þegar til
Hafnar kom var komið babb
i bátinn, Þjóðverjar neituðu að
afhenda skipið, sem var tog-
arinn Gylfi. Þeir sögðust ekki
geta látið það af hendi fyrr en
að stríðinu loknu, ætluðu að
nota það sjálfir sem varðskip,
sem þeir líka gerðu. Þetta var
mikið þras og langt við Þjóð-
verjana, en þeir létu sig ekki
og loks var mér, sem átti að
vera stýrimaður, og fyrsta
meistara falið að fara til Hol-
lands og leita þar fyrir okkur
með skipakaup. Nú og þegar
við vorum að leggja í hann til
Hollands fengum við skeyti frá
Pétri Thorsteinsson útgerðar-
manni þar sem hann bað okkur
að gjöra svo vel að kaupa fyrir
sig einn togara í leiðinni. Við
þurftum að fara niður í gegn
um Þýzkaland og þá var nú
aldeilis leitað á manni, þegar
farið var yfir landamærin.
Þetta gekk allt að vonum og
bæði skipin keyptum við og
þau komust heil á húfi hingað
heim og voru seld til Frakk-
lands ásamt átta öðrum haust-
ið 1917.“
„En hvað svo með Gylfa?“
„Jú, hann kom hingað upp
eftir stríðið og gott, ef hann
er ekki enn á floti í eigu Fær-
éyinga, mikið happaskip.“
„Sigldir þú nokkuð á Þýzka-
land á milli styrjaldanna?“
„Jú, og þá minnist ég þessf
að ég var einmitt staddur í
Bremenhaven, þegar seinni
styrjöldin skall á. Verkstjór-
inn hjá fyrirtækinu, sem af-
gi-eiddi okkur kom um borð og
var fyrsti maðurinn til að segja
mér, að stríðið væri byrjað.
Og ég man ég spurði hann:
Ertu alveg viss um það. Jú,
hann kvað það vera því sonur
hans hafi einmitt beðið heima
í nokkra daga eftir kalli og
fengið það sama morgun. Ög
hann bætti við kallinn sá:
„Lestin fór í austur átt, það er
Pólland."
„Hver var helzti munurinn á
að sigla í fyrri og seinni styrj-
öldinni?“
„Það var auðvitað fyrst og
fremst, að í seinni styrjöldinni
höfðum við radíó og senditæki,
sem við að vísu máttum ekki
nota nema í neyð og svo var
hitt, að í fyrri styrjöldinni
sigldum við alltaf einir en
lengst af fórum við jafnan tveir
saman yfir hafið í þeirri seinni.
Og í þessu sambandi langar
mig til að skjóta inn í að við
karlarnir vorum oft að tala
um það eftir fyrra stríð, að
slíkt ættum við áreiðanlega
ekki eftir að lifa aftur, en það
fór á aðra leið.“
„Jón, þú segir að togararnir
hafi siglt í samfloti í seinna
stríðinu, gerðu þeir það allt
stríðið?“
Harðar reglur
NEI, í fyrstu sigldi bara
hver fyrir sig, en eftir að
tveim hafði verið sökkt með
stuttu millibili var gripið til
þess ráðs að láta tvo og tvo
togara fara í samfloti. Það var
brezki sjóherinn, hér á íslandi,
Síðsrl hfuti vidtalslns
er Björn Bjarman
átt' við Jén Otta Jónsson
fyrrverandi skipstjóra
FALKINN
17