Menntamál - 01.02.1975, Blaðsíða 39

SKRIFAÐ FYRIR 70 ARUM
Emile Durkheim, franski félagsfræðingurinn, ritar þetta árið 1905 í bók sinni L‘Evolution
pédagogique en France (Þróun uppeldismála í Frakklandi). Hér eru orð hans birt til umhugs-
unar um almennan vanda sem er ekki síður nýr en gamall. (Textaheimild: Le Monde de l‘édu-
cation, September 1975. —Þýð. A. í.)
„í meira en hálfa öld hefur kennsla í æðri skólum
verið í alvarlegri kreppu og fer því fjarri að séð
sé fyrir endann á henni. Allir finna að kennslan
getur ekki haldið áfram í sama farinu en mönnum
er hins vegar enn ekki ljóst hvert stefna skuli. Til
þessa ástands má rekja breytingar, sem gengið hafa
í garð, hver á eftir annarri, hver annarri til fyll-
ingar eða leiðréttingar, stundum jafnvel hver gegn
annarri. Þessar breytingar bera vott um það hversu
vandinn, sem við er að etja, er í senn erfiður við-
fangs og brýnt úrlausnarefni. Land vort er raunar
ekki eitt um þennan vanda. Hann hefur gert vart
við sig með nauðalíkum hætti í sérhverju stóru
Evrópuríki.
... Meðan hugur manna er haldinn óvissu getur
engin ákvörðun stjórnvalda, hversu viturleg sem
hún kann að vera, leitt slíkan vanda til lykta. Hið
mikla átak til umsköpunar og endurskipulagning-
ar, sem verður að koma til, hlýtur að verða verk
þeirrar stéttar sem kölluð er til að móta sjálfa sig
og endurskipuleggja. Hugsjón verður ekki gefin út
með tilskipun; hana verður að skilja og elska.
Af þessum sökum er ekkert brýnna en að hjálpa
verðandi kennurum menntaskóla vorra til að
mynda sér sameiginlega skoðun á því hvernig
háttað skuli þeirri kennslu sem þeir eiga að bera
ábyrgð á, hver skuli verða markmið hennar og
aðferðir ... Kennsla í æðri skólum er í menntunar-
legri ringulreið; hún svífur í óvissu milli deyjandi
fortíðar og óráðinnar framtíðar. Fyrir því ber hún
ekki vott um sama lífsmark, sömu lífsþrá og áður.
Hin forna trú á eilífa dáð hinna klassísku fræða er
endanlega brostin. Jafnvel þeir sem tamast er að
beina sjónum til hins liðna fínna að eitthvað er
breytt, að fæðst hafa nýjar þarfír sem verður að
fullnægja. Aftur á móti hefur engin ný trú komið
í stað þeirrar sem hverfur. Hlutverk uppeldis-
legrar menntunar er einmitt að hjálpa til að leggja
grundvöll að slíkri nýrri trú og, í kjölfar þess,
grundvöll að nýju lífi. Því að uppeldisleg trú er
sál kennarastéttarinnar“.
MENNTAMÁL
37