Muninn - 01.11.2004, Blaðsíða 11

■.
% Undanfarið hefur mér undir-
'• rituðum virzt sem þjóóhverfur
; | hugsunarháttur sé nokkuð
^ ríkjandi meðal íslenzku
* þjóðarinnar, vísa ég hér
i meðal annars til umræðu um
Iinnflytjendur og þann vanda
sem margir telja að af þeim
stafi.
Þjóðhverfur hugsunar-
háttur er þegar fólk dærnir
framandi siði og venjur út frá
r sinni eigin menningu og siðum.
Rétttrúuðum múslimum er til
v dæmis fyrirmunað að skilja
hvernig kexkaka og vínsopi
getur táknað líkama og blóð
Krists, en í huga kristins manns
þykir ekkert sjálfsagðara.
Þjóðhverfur einstaklingur stað-
setur eigin menningu í miðjuna
og raðar öllum öðrum þjóóum
á kvarða eftir þvi hve mikið þær
líkjast hans eigin þjóð.
Þjóðhverfan hugsunar-
hátt má ef til vill bezt að skýra
með dæmi. Gott dæmi um
hann má nefna fordóma gegn
hundaáti. Á íslandi hefur þaó
ekki tíðkazt að leggja hunda
sér til munns vegna tengsla
mannsins við hundinn (bezti
vinur mannsins, o.s.frv),
en í Kína og í Brasilíu er sú
hefð ekki eins rik og þar af
leiðandi þykir það sjálfsagt
mál aó borða hunda. Sá sem er
Wí
þjóðhverfur á erfiðara með að
uppgötva aðra menningu og siði
vegna þess aó hann sér einungis
góðar eóa lélegar eftirlíkingar
af sinni eigin. Þjóðhveifiur
hugsunarháttur getur verið
skaðlegur þar sem hann ýtir
undir kynþáttafordóma, skapar
óvild milli hópa og stendur í
vegi fyrir breytingum.
Þrátt fyrir það er
þjóðhverfur hugsunarháttur
ekki alslæmur, til dæmis getur
hann reynzt gagnlegur við aó
styrkja samtöðu innan þjóðar
og trú hennar á eigin siði og
hefðir.
Andstæða þjóðhverfs
hugsunarháttar er afstæðis-
hyggja, en þaó þýóir að
menning sé afstæð og ekki
sé hægt að skilja menningu
nema út frá henni sjálfri.
Samkvæmt því er útilokað að
fiokka menningu eftir gæðum,
siðgæði eða þróunarstigi,
öll menning er hvorki góð
né slæm, hún einfaldlega er.
Samkvæmt kenningunni er
bæði hægt að skilja hundaát,
mannát og barnamorð út frá
menningarlegu samhengi.
Eftirfarandi dæmisaga
getur ef til vill varpað skýrara
ljósi á málið: „Höfðingi
mannætuættbálks í Afríku og
trúboði voru að ræða saman
á árum heimstyrjaldarinnar
fyrri. Trúboðinn var að segja
mannætunni fi-á því gífurléga
mannfalli sem orðið hafði
í stríðinu og mannætan
spyr trúboóann hvernig í
ósköpunum þeir ætli að fara
aö því að torga öllu þessu
magni af kjöti sem til félli við
þetta. Trúboðinn svarar nú
hálfhneykslaður að vestrænar
þjóðir séu nú siðmenntaðri en
svo aö þeir leggi sér sína eigin
tegund til munns. Þá gapti
mannætan í forundran og
spurói hverslags vfirgengilega
villimennska þetta væri nú
eiginlega að vera að drepa
allt þetta fólk algjörlega að
óþörfu.‘'
-Ásgeir Berg

/(

iJm