Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1928, Blaðsíða 27
IÐUNN
Flóttinn.
21
>upphafið að lokaþættinum« hafi þá hafist að minsta
kosti fyrir fimtíu árum. Athugasemdin er hárrétt. Ef
sögu íslenskra manna er lokið með því, að vér drög-
umst inn í menningarstraumana og tökum upp tæki og
atvinnuaðferðir erlendra þjóða, þá er henni sama sem
lokið í dag. Því að héðan af vevður ekki aftur snúið.
Það er einmitt um þetta efni, sem mestan skilninginn
virðist skorta, í því, sem ritað er um atvinnumál á Is-
landi og raunar um öll menningarmál þjóðarinnar. Menn
virðast halda, að það megi sveigja til þjóðlífið með því
einu, að prédika fyrir mönnum að taka þessa eða aðra
stefnu í lífi sínu. Prédikanir koma að litlu haldi — ég
ætti að fara nærri um það, því að ég hefi sjálfur pré-
dikað yfir íslenzkum mönnum nærri því í sex ár! — ef
ekkert fylgir meira með. Menn leita að skýringum á öll-
um athöfnum í persónulegu upplagi mannanna. Eg get
nefnt tvö dæmi til skýringar.
Eg horfði fyrir nokkuru á íslenzkan sjónleik, Storma,
eftir Stein Sigurðsson. Þar er gerður að umtalsefni
áreksturinn, sem verður í sjávarþorpi milli útgerðar-
manns og verkamanna hans, er atvinnurekandinn hefir
komist í kröggur og getur ekki goldið kaupið. Reiðin
verður mikil á báða bóga. Verkamennirnir kalla útgerð-
armanninn þjóf, sem ræni frá þeim brauðinu. Hann
svarar þeim því, að allar umbætur, sem gerðar hefðu
verið í bygðinni, séu sér að þakka einum. Hér hafi
móarnir legið óhreyfðir í þúsund ár. Hann hafi bylt
þeim um og ræktað túnin. Hér hafi sjórinn legið fyrir
framan þá, armingjana, í þúsund ár, og þeir hafi aldrei
komist út fyrir landssteinana til þess að sækja sér sæmi-
lega í soðið. Hann hafi lagt þeim til skip og gert þá
að vinnandi mönnum.
Höfundurinn virðist trúa þessu. Vitaskuld er þetta