Eimreiðin - 01.04.1931, Blaðsíða 28

132
LISTSKÖPUN OQ KENDAMÖRK
eimreiðin
renningum þeim, sem aldrei komast í framkvæmd. Hve margir
eru ekki skáld í draumum sínum! Eru ekki allir dagdraumar
skáldskapur? En hve fáir eru þeir þó, sem eru skáld! Hugsun
er nauðsynlegur undirbúningur allra verka, sem skynsemi
krefjast. Skáldið er því draumóramaður, en hann er meira:
Hann er maður, sem getur sýnt öðrum draummyndir sínar,
látið þær lifa í öðrum, knúið aðra til að lifa þær upp. Það
hefur verið sagt, að hugsunin nái aldrei veruleikanum oð
málið aldrei hugsuninni. Hin síðari staðhæfing á einkum við
hina skáldlegu hugsun, sem þrungin er tilfinningu, og oft ma
því fremur kalla kend en hugsun. Fyrst og fremst er ekki
hægt að lýsa sumum tilfinninga-ástöndum, og verða þau þv>
ekki blásin öðrum í brjóst með neinu því ytra formi, sem
hugsun vor getur klætt sig í. — I öðru lagi er eitthvað
ósegjanlegt í hverri tilfinningu; hver tilfinning geymir eitthvað,
sem ómögulegt er að láta í ljós. Skáldið glímir því löngum
við að reyna að segja hið ósegjanlega. Þegar listamaðurinn
lifir í draumaheiminum, er hann frjáls; þegar hann byrjar glímu
sína við efni og form, verður hann að svifta hugsun sína að
nokkru leyti þessu frelsi. Alt erfiði hans og vinna hefur það
markmið að láta í ljós hugarástand sitt á máli, sem vakið
getur svipað hugarástand hjá öðrum. Að yrkja er því ekk>
minni greindarþraut en önnur skapandi starfsemi. Þar, eins
og annarstaðar, dæmir maðurinn sjálfan sig með verkum sín-
um og getu. Er því fjarstæða að halda fram, að listamenn
séu lægri vitsmunaverur en aðrir menn. Hinsvegar er það
líka jafnfávíst, þegar sumir listamenn eru í gremju sinni að
burðast við að hnýta í vísindi og fræðimensku, og halda að
vísindamenn séu uppþornuð og visin strá, en þeir sjálfir hin
grænu trén. — Venjulega gerir almenningur sér mjög rangaf
hugmyndir um starf skáldsins. Menn halda, að það, sem létt
og Iiðugt er kveðið, hafi hlotið að renna upp úr skáldinU
næstum fyrirhafnarlaust og í því formi, sem það kemur les'
andanum fyrir sjónir. Fátt er fjær því sanna, og er hægt að
hafa fyrir sér revnslu margra stórskálda heimsins í því efni-
Má sjá á uppköstum að ritverkum og kvæðum, sem þeir hafa
látið eftir sig, eftir hvílíkt fálm og tilraunir þeim hepnast loks
að láta það í ljós, er í huga býr. Margir, sem yrkja mikið 1