Tímarit lögfræðinga - 01.10.1974, Side 20

á launþega til að tryggja sér aðstöðu á vinnumarkaðinum. Það mun
líka vera svo, að forgangsréttarákvæðum sé beitt með hófsemd. Al-
gengt er að kjarasamningur geymi ákvæði þess efnis, að stéttarfélagi
sé skylt að veita inngöngu starfsmanni, sem vinnuveitandi ætlar að
ráða í þjónustu sína. Er forgangsréttarákvæðið þannig öðrum þræði
skipulagsatriði af stéttarfélagsins hálfu og til þess sett að auðvelda
því félagslegan aga innan starfsgreinarinnar og efla átakamátt þess
í kaupgjalds- og kjaramálum.
Hafi stéttarfélag náð gildum samningi um forgangsrétt félags-
manna sinna verða önnur stéttarfélög að hlíta þeim samningi og geta
ekki heimtað í sínar hendur þann rétt á kostnað fyrri forgangsréttar-
hafa, Fd. VI. 10 og dómur Félagsdóms 25. júní 1974.
Hafi vinnuveitandi ráðið til sín ófélagsbundinn starfsmann, en svo
kemur félagsmaður og krefst réttar síns, getur það bakað honum skaða-
bótaskyldu, Fd. III., 77,193.
Friðarskyldan.
Með kjarasamningi skipa aðilar kjaramálum félagsaðila sinna með
þeim hætti, sem kjarasamningur kveður á um, og svo langan tíma,
sem samningar standa til.
Af þessum atriðum leiðir þá einnig, að kjarasamningurinn er eins-
konar friðarsamningur milli þeirra aðila, er þar eiga hlut að máli. I
kjarasamningi felst það m. a. að aðilar hans hafa skuldbundið sig til
þess að knýja ekki á samningstímabilinu fram kröfur út af þeim at-
riðum, sem um hefur verið samið. Hver þau eru er hinsvegar túlkun-
aratriði, sem réttir dómstólar, hér Félagsdómur, skera úr, ef ágrein-
ingur rís, þar sem þá er komið inn á svið réttarágreinings, sem leysa
ber með aðstoð dómstólanna, en ekki með þeirri valdbeitingu, sem í
verkfallsréttinum felst.
Þessarar friðarskuldbindingar mun að vísu sjaldnast getið berum
orðum í kjarasamningnum. En hún verður að teljast veruleg forsenda
samningsgerðarinnar. Inntak þessarar reglu birtist fyrst og fremst
í því, að stéttarfélagi er á samningstímabili óheimilt að beita verk-
fallsvopninu til þess að knýja fram breytingar á gildandi samningi.
Samkvæmt 17. gr. laga nr. 80/1938 er stéttarfélagi óheimilt að hefja
vinnustöðvun út af atriðum, sem Félagsdómur á úrskurðarvald um, en
hann dæmir skv. 44. gr. sömu laga um ágreining út af skilningi á
kjarasamningi eða gildi hans. Verkfall út af kjaraatriði, sem um er
samið í kjarasamningi, væri ólögmætt, meðan sá samningur er í gildi,
82