Tímarit lögfræðinga - 01.07.1978, Side 15

málaráðherra skv. 3. mgr. 6. gr. ákveðið, að fenginni umsögn héraðs-
læknis, að heimilt sé að láta afplána varðhaldsrefsingu í fangelsum til
geymslu handtekinna manna og gæsluvarðhaldsfanga, og þá um hve
langan tíma. Þessar fangageymslur eru að jafnaði reknar í tengslum
við lögreglustöðvar, sbr. 1. mgr. 6. gr., og koma alveg í stað héraðs-
fangelsanna.
1) Ríkisfangelsi. Slíkt fangelsi er ekki til enn sem komið er. Var
þó gert ráð fyrir því í 1. 18/1961. Skyldi það vera í Reykjavík eða ná-
grenni og rúma 100 fanga. I því áttu að vera þessar deildir: Einangr-
unarfangelsi, öryggisgæsludeild, geðveilladeild, kvennafangelsi, varð-
hald og gæsluvarðhald. Dómsmálaráðherra skyldi kveða nánar á um
skiptinguna, sbr.2. gr. Þegar hið nýja ríkisfangelsi tæki til starfa, skyldi
hegningarhúsið á Skólavörðustíg 9 í Reykjavík lagt niður, sbr. 8. gr. En
ríkisfangelsið er sem sagt ókomið, og hegningarhúsið á Skólav.st. starf-
ar enn. Ástæður eru margar, en þó fyrst og fremst fjárskortur og vax-
andi efasemdir um réttmæti stofnunar af þessari gerð og stærð. Því er
ákvæðið í 3. gr. 1. 38/1973 mun sveigjanlegra en hið eldra. Dómsmála-
ráðherra er látið eftir að ráða staðarvalinu. Ætlast er til, að ríkisfang-
elsið skiptist í sjálfstæðar rekstrareiningar, sem geti verið á mismun-
andi stöðum. Loks er deildaskiptingin ekki alveg bundin eins og í eldri
lögum. Þessar deildir skulu þó vera þar: Einangrunarfangelsi, öryggis-
gæsludeild, geðveilladeild, varðhald, gæsluvarðhald og móttökudeild.
Eru þetta sömu deildir og taldar voru upp í 1. 18/1961, nema sleppt er
kvennafangelsi, en bætt við móttökudeild.
Vafasamt er um þörfina á sérstöku kvennafangelsi, enda sárafáar
konur dæmdar í refsivist hér á landi. Auk þess ef umdeilt, hvort nauð-
synlegt sé að hafa kynin aðskilin, sbr. tilraun þá, sem nú er gerð í
ríkisfangelsinu í Ringe á Fjóni. Um móttökudeild segir svo í greinar-
gerð: „Þar ætti afplánun að hefjast, og þar ætti að fara fram skoðun
á föngunum og mat á því, á hvaða stofnun ætti að vista þá til afplán-
unar. Við þá deild væri sköpuð aðstaða fyrir sérfræðinga að vinna að
rannsóknum á fanganum, sbr. 10. gr. frv.“ I einangrunarfangelsi skal
setja þá refsifanga, sem sekir gerast um stórfelld eða ítrekuð brot
gegn reglum annarra fangelsa eða fangelsisdeilda, sbr. 2. mgr. 3. gr.
1. 38/1973. Ihuga má, hvort strok geti talist stórfellt brot í öllum til-
vikum. Itrekað strok er nægilegt, en rétt er þó að hafa hliðsjón af
ítrekunarskilyrðum 71. gr. hgl. Um þetta atriði mundu dómstólar ekki
eiga úrskurðarvald, nema deilt væri um lögmæti stj órnarathafnar. Ann-
ars sýnist dómsmálaráðherra varla bundinn af þessum tilvikum, t.d.
9