Tímarit lögfræðinga - 01.06.1992, Blaðsíða 54

heimil Samkvæmt því taldi minni hlutinn, að taka bæri kröfu um uppboð til
fullnustu eftirstöðvunum til greina.
6.6.4 Niðurstaða um íslenskan rétt
Þess er áður getið (kafli 6.6.2), að í flestum þeim íslensku sérlagaákvæðum,
þar sem vikið er að yfirtöku hinnar persónulega greiðsluskyldu á veðskuld,
þegar seld er veðsett fasteign eða annað veðsett verðmæti, er lagt til grundvallar,
að samningur seljanda og kaupanda geti ekki, án þess að annað og meira komi
til, leyst seljanda úr ábyrgð gagnvart kröfuhafa. Birtist þetta sjónarmið í því, að
ýmist er gerður áskilnaður um samþykki kröfuhafa við því, að nýr eigandi taki
við skuld, eða í hinu, að skuld gjaldfalli við eigendaskipti. Framkvæmd hér á
landi í ólögfestum tilvikum er mjög á sömu lund. Verður samkvæmt því að leggja
til grundvallar, að það sé almenn regla, að seljandi sé ekki laus undan
skuldbindingu sinni gagnvart kröfuhafa, nema skuldareigandi samþykki, svo
sem berum orðum segir í dómsatkvæði meiri hluta Hæstaréttar í Hrd. 1983 691.
Má og segja, að sama viðhorf komi fram í Hrd. 1980 1396, þar sem um var að
ræða afsal skipasmíðasamnings. Sjá kafla 2.3. Er ekki fræðilegur ágreiningur um
þetta atriði.
Úrlausn þess, hvort samningur seljanda og kaupanda einn sér um yfirtöku
kaupandans á hinni persónulega greiðsluábyrgð geti skapað beinan rétt fyrir
kröfuhafa til þess að krefja kaupandann um greiðslu skuldarinnar sem persónu-
legan skuldara hennar, er hins vegar vandasamari. Það álitaefni er reyndar
tvíþætt. í fyrsta lagi það, hvort kröfuhafinn geti yfirleitt krafið kaupandann
persónulega um greiðslu skuldarinnar á grundvelli samnings seljanda og kaup-
anda, og í öðru lagi, ef svo yrði talið, hvort seljandi og kaupandi eru þá
persónulegir samskuldarar umræddrar skuldar.
Um fyrra atriðið, þ.e. þá spurningu, hvort kröfuhafinn geti yfirleitt krafið
kaupandann persónulega um greiðslu skuldarinnar er það fyrst að segja, að
skráðar réttarreglur mæla ekki fyrir um slíkan beinan aðgangsrétt kröfhafa á
grundvelli samnings kaupanda og seljanda. Þvert á móti virðist út frá því gengið í
þeim sérlagaákvæðum, sem að álitaefninu víkja, að slíkur réttur skapist ekki
þrátt fyrir samning seljanda og kaupanda, því ýmist er, að lagaákvæðin áskilja
berum orðum samþykki kröfuhafa við skuldaraskiptum, eða þau heimila
kröfuhafanum að gjaldfella allar ógreiddar eftirstöðvar við hver eigendaskipti.
Er líklegt, að það, sem fram kemur í þessum lagaákvæðum, eigi m.a. rót sína að
rekja til þess viðhorfs, að kröfuhafinn öðlist ekki kröfu á kaupandann persónu-
lega.
Samkvæmt þessu verður að telja hæpna þá ályktun, sem dregin er í Hrd. 1936
294, að viðtaka afsals af hálfu kaupanda með ákvæði um yfirtöku áhvílandi
veðskuldar og þinglýsing afsalsins veiti kröfuhafa beinan rétt á hendur kaupand-
48