Tímarit lögfræðinga - 01.10.1999, Síða 103

fái staðist, eins og öllum atvikum sé háttað, að þeir JH og JÞ „selji“ Partafélaginu sf.
þann 20. maí 1992, hvor um sig hlutabréf í B hf„ að nafnverði 40.513.000 kr„ og
hvor um sig hlutabréf í J hf, að nafnverði 28.031.000 kr„ þann 27. október sama ár,
og að nafnverði 1.168.000 kr. á árinu 1994 og geti með því hagað málum svo að þeir
greiði umtalsvert lægri tekjuskatta og nokkuð lægri eignarskatta en ella.
Niðurstaða skattstjóra byggðist á því að Partafélagið sf. hafi verið stofnað til mála-
mynda. Félagið hafi ekki haft atvinnustarfsemi með höndum á árinu 1992 né síðar
svo séð verði og geti af þeim sökum ekki verið sjálfstæður skattaðili. Tekjur og eignir
Partafélagsins sf. voru því skattlagðar hjá eigendum þess, (skattprósenta sameignar-
félaga er lægri en einstaklinga).
Héraðsdómur staðfesti þessa niðurstöðu skattstjóra og segir:
„... Partafélagið sf. uppfyllir að formi til ákvæði skattalaga til að teljast sjálfstæður
skattaðili. Hins vegar ber sérstaklega að líta til aðdraganda þess að stefnandi, Parta-
félagið sf„ eignaðist hlutabéf stefnenda, Jóns Helga og Jóns Þórs, söluverðs hluta-
bréfanna, greiðsluskilmála, færslu viðskiptanna í bókhaldi sameignarfélagsins, með-
ferðar arðgreiðslna og annarra þeirra atriða sem skattstjóri hefur fært fram til
stuðnings niðurstöðu sinni. Allt hnígur þetta að því að eini tilgangur með stofnun
stefnanda, Partafélagsins sf„ hafi verið sá að færa persónulegar tekjur eigenda þess
inn í sameignarfélagið í því skyni að þeir greiddu lægri tekjuskatt.
Þegar þessi atriði eru virt í heild sinni hafði stefnandi, Partafélagið sf„ ekki með
höndum neina sjálfstæða starfsemi eða atvinnurekstur og fullnægði því ekki í raun
skilyrðum 3. töluliðar 1. mgr. 2. gr. laga nr. 75/1981 til að teljast sjálfstæður skatt-
aðili. Dómurinn hafnar þeirri málsástæðu stefnenda að skattstjóri hafi í raun sam-
þykkt sjálfstæða skattskyldu stefnanda, Partafélagsins sf, með tilkynningu sinni um
álagningu opinberra gjalda, sbr. bréf dags. 31. janúar 1995, en vegna mistaka hafði
álagning gjaldársins 1993 fallið niður. Aðalkrafa stefnenda er því ekki tekin til
greina".
Hæstiréttur staðfesti niðurstöðu héraðsdóms og segir:
„Af lögum nr. 42/1903 um verslanaskrár, firmu og prókúruumboð verður örugglega
ráðið, að aðeins skuli skrá í firmaskrá þá sem atvinnurekstur hafa með höndum. Eins
og fram kemur í héraðsdómi uppfyllir Partafélagið sf. að formi til lögmælt skilyrði
þess að teljast sjálfstæður skattaðili, sbr. 3. tl. 1. mgr. 2. gr. laga nr. 75/1981 um tekju-
skatt og eignarskatt. Skilyrði fyrir sjálfstæðri skattskyldu sameignarfélags er hins
vegar, að það hafi atvinnurekstur með höndum. Því var ekki til að dreifa hjá
Partafélaginu sf„ og uppfyllir félagið því ekki efnisskilyrði ákvæðisins. Með vísan til
forsendna héraðsdóms er fallist á, að eini tilgangurinn með stofnun félagsins hafi
verið sá að færa persónulegar tekjur eigenda þess inn í sameignarfélagið í því skyni
að þeir greiddu lægri tekjuskatt. Ber því að hafna aðalkröfu áfrýjenda”.68
68 Sambærilegt mál er að finna í norskum dómi RT. 1937.443, en þar hafði félag verið skráð í
Panama. Taldi dómstóllinn að félagið hafi aðeins verið til að forminu til þrátt fyrir að það uppfyllti
ákvæði gildandi hlutafélagalaga. Talið var að félagsstofnunin hafi ekki verið raunveruleg, en það
voru sjö norsk félög (skipafélög) sem stóðu að félagsstofnuninni. Hin norsku félög voru því álitin
eigendur skipanna og talin skattskyld vegna tekna af þeim. Hæstiréttur taldi að félagið í Panama
hefði enga raunverulega starfsemi þar sem norsku félögin höfðu farið með skipin í raun sem sína
eign eins og um samrekstur hafi verið að ræða. Sjá hér einnig K. Torgesen: „Ligningsmyndig-
hetens fravikelse av kontrakter og transaksjoner". Lov og rett. 1964, bls. 201.
255