Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Side 92

á móti að leitað verði ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins á þeim atriðum sem getið
er um í lið 1 í niðurstöðu héraðsdóms á þann veg sem nánar greinir í dómsorði.
Með sama hætti og greinir í 1. og 2. mgr. 1. gr. laganna getur Félagsdómur
samkvæmt 2. gr. þeirra leitað álits EFTA-dómstólsins um atriði mála sem rekin
eru þar, og verður úrskurður þess efnis ekki kærður til Hæstaréttar. Hæstiréttur
getur jafnan samkvæmt 3. gr. laganna kveðið upp úrskurð eins og lýst er í 1. og
2. mgr. 1. gr. í máli sent fyrir honum er rekið. Sjá H 1998 2608.'9
í 4. gr. laga nr. 21/1994 eru ákvæði um gjafsókn. Þar segir að hafi dómstóll
ákveðið að leita álits EFTA-dómstólsins sé rétt að veita málsaðila, sem hefur
ekki krafist að álitsins verði aflað, gjafsókn vegna þess þáttar málsins. Um
skilyrði fyrir gjafsókn í slíku tilviki gilda almennar reglur, enda hafi EFTA-
dómstóllinn ekki veitt málsaðilanum gjafsókn eftir starfsreglum sínum. Sé gjaf-
sókn veitt á gjafsóknarhafi rétt á að fá útlagðan kostnað af rekstri málsins fyrir
EFTA-dómstólnum endurgreiddan þótt því sé ekki lokið fyrir dómstólum hér á
landi. Þetta gildir þó ekki um þóknun umboðsmanns hans fyrir flutning máls
fyrir EFTA-dómstólnum, en fjárhæð hennar verður ákveðin í aðalmálinu eftir
almennum reglum. Ef gagnaðili verður dæmdur til að greiða gjafsóknarhafa
málskostnað í aðalmálinu er dómara heimilt við ákvörðun málskostnaðar að
horfa fram hjá kostnaði gjafsóknarhafans af öflun álits EFTA-dómstólsins,
þannig að hann falli á ríkissjóð. Þetta skal þó að öðru jöfnu ekki gert er gagn-
aðilinn hefur sjálfur átt frumkvæði að því að álitsins yrði aflað.
1.6.4 Mikilvægustu málin
EFTA-dómstóllinn hefur tíu sinnum á starfstíma sínum kveðið upp dóma
sem varða ísland. Þeir eru: 1) mál nr. E-9/97 Erla María Sveinbjörnsdóttir gegn
íslenska ríkitiu, 2) mál nr. E-2/98 Samtök verslunarinnar - Félag íslenskra stór-
kaupmanna gegn Lyfjaverðlagsnefnd, 3) mál nr. E-5/98 Fagtún ehf. gegn Bygg-
ingarnefnd Borgarholtsskóla o.fl., 4) mál nr. E-1/00 Lánasýsla ríkisins gegn
Islandsbanka-FBA hf, 5) mál nr. E-7/00 Halla Helgadóttir gegn Daníel Hjalta-
syni og Vátryggingafélagi Islands lif, 6) mál nr. E-l/01 Hörður Einarsson gegn
íslenska ríkinu, 7) mál nr. E-3/01 Alda Viggósdóttir gegn íslandspósti hf, 8) mál
nr. E-4/01 Karl K. Karlsson hf. gegn íslenska ríkinu, 9) mál nr. E-l/03 Eftir-
litsstofnun EFTA gegn íslenska ríkinu og 10) mál nr. E-2/03 Ákæruvaldið gegn
Ásgeiri Loga Ásgeirssyni o.fl. Þessi mál verða ekki rakin í smáatriðum hér en í
staðinn reynt að skýra í meginatriðum þá þætti sem varða framkvæmd dómanna
á Islandi. Sum mál verðskulda meiri athygli en önnur vegna áhrifa þeirra á
þróun EES-löggjafar og/eða vegna þess að þau eru eða hafa verið umdeild. Ekki
verður fjallað sérstaklega um þau mál fyrir innlendum dómstólum sem voru
felld niður og/eða leiddu ekki til neinna viðbragða af hálfu löggjafans.
19 Sjá nánar um þessa tegund mála Stefán Már Stefánsson, áður tilvitnað rit, bls. 1033-1035.
386