19. júní - 19.06.2005, Blaðsíða 7

elsti feministinn
„Konur bíti á jaxlinn og
slái aldrei af sínum kröfum“
segir elsti femínisti landsins
Sigurveig Guðmundsdóttir fæddist árið 1909 og var því sex ára gömul þegar konur fengu
kosningarétt til Alþingis. Starfsferill hennar hennar er langur og viðburðaríkur enda hefur
Sigurveig látið til sín taka í hvers kyns félagsmálum í gegnum tíðina og setið í stjórnum
ýmissa félaga.
Sigurveig var einn stofnenda Banda-
lags kvenna í Hafnarfirði og er elsti
púlifandi formaður Kvenréttindafélags
Islands en hún var formaður þess
1969-1971. Sigurveig fylgist vel með
samfélagslegri umræðu. Hún hefur bú-
'ð á Hrafnistu í Hafnarfirði síðastliðin
15 ár og er daglegur gestur á bóka-
safni dvalarheimilisins. Bækur um trú-
toál, sagnfræði og fleira á ensku og ís-
lensku bera vott um síkvikan hug Sig-
urveigar enda tók hún afar Ijúflega í
örstutt spjall við 19. júní um fyrir-
úiyndir sínar í jafnréttisbaráttunni fyr-
lr 19.júní. En hvar kynntist Sigurveig
fyrst hugsuninni um kynjajafnrétti?
„Jafnréttishugsjónin kom eiginlega
frá heimili mínu. Faðir minn, Guð-
rnundur Hjaltason, var brautryðjandi
með lýðháskólahugsjónina og kven-
réttindi fylgdu með í þeirri sýn. Faðir
minn lést þegar ég var níu ára. Móðir
mín tók þessa hugmynd hans og hélt
henni á lofti og það var hún sem stóð
nlgerlega fyrir því að ég fengi að ganga
1 skóla. En mín kynslóð fór allajafna
ekki í skóla á þessum tíma, hvað þá
konur og það var segin saga að þegar
kona menntaði sig eða tók þátt í félags-
störfum þá sögðu hinar að hún væri nú
engin húsmóðir en það þóttu niðrandi
urnmæli," rifjar Sigurveig upp og svo
fyr að hún stundaði nám í Flensborg-
arskóla 1922-1924 og í Kvennaskólan-
1925-1927. Hún þurfti þó að gera
hlé á námi sínu vegna berkla.
„Nú, svo fór ég í Kvennaskólann og
kynntist þar Ingibjörgu H. Bjarnason
°g fröken Ragnheiði Jónsdóttur kenn-
ara og dáðist endalaust að þeim. Svona
úierkilegt fyrirtæki eins og Kvenna-
skólinn fannst mér líka vera góð fyrir-
júynd allra kvenna. Svo var Ingibjörg
kýmin inn á þing. Ég hlustaði einu
s'nni á hana á þingi en það var af sér-
stöku tilefni. Þá var hún að bera fram
írumvarpið um að gera Kvennaskólann
að ríkisskóla og bað alla í skólanum um
að koma í þingið til að styðja málefni
sitt. Við gerðum það og það er mér í
lersku minni hvað mér þótti hún ein-
jöana, þessi virðulega kona í bláum
*pól og stóð þarna og hélt ræðu um-
kringd svartklæddu körlunum.“
Sigurveig segir að í Kvennaskólan-
arn hafi sín fyrstu kynni af jafnréttis-
óaráttunni komið af sjálfu sér í gegn-
úin starfið í skólanum og frá kennurum
eins og fröken Ragnheiði Jónsdóttur
Seni Sigurveig segir hafa verið mjög
pnkla jafnréttismanneskju og þjóðern-
jssinna. Hún tók kennarapróf frá
^ennaraskóla íslands 1933 og fór að
kenna við Landakotsskólann. „Þar
veru líka konur sem stjórnuðu öllum
skólanum en Sankti Jósefssystur ráku
sPítalann og skólann. Ég man ég sat
námskeið hjá Steingrími Arasyni upp-
eldisfrömuði sem sagði að konur gætu
ekki haldið uppi jafn miklum aga og
karlar. Mér varð þá hugsað til systr-
anna í Landakotsskóla sem ráku spít-
ala og skóla af þvílíkum dugnaði og
hefðu ekki getað verið betri fyrirmynd-
ir.“
Sigurveig hóf þó ekki að skipta sér
almennilega af kvenréttindamálum
fyrr en hún byrjaði að lesa sér til í alls
kyns ritum um kvenréttindi. „Það var
ekki fyrr en ég las Le second sex eftir
Simon de Beauvoir í kringum 1949.
Svo kom nú öll skriðan af alls kyns rit-
um í kjölfarið, til að mynda eftir Karen
Armstrong, Mary Daily, Betty Friedan
og fleiri sem voru allt kvenréttinda-
konur frá Bandaríkjunum. Þessi skrif
höfðu mikil áhrif á mig. Svo var ég
náttúrlega í Kvenréttindafélaginu og
þar var líka Anna Sigurðardóttir (síðar
stofnandi Kvennasögufélagsins) sem
hafði mikil áhrif á mig. Ég var líka í
Sjálfstæðisflokknum en varð leið á
starfinu innan hans, því að á þeim
tíma, þegar verið var að búa sig undir
kosningarnar, þá sátu karlarnir í hóp-
um og skipulögðu hvað hver og einn
átti að gera og þegar kom að konunum
var sagt að þær ættu að hugsa um
kaffið ... það var ekkert fyrir mig,“ seg-
ir Sigurveig og hlær og svo fór að hún
sagði sig úr Sjálfstæðisflokknum og
gekk í Kvennalistann árið 1983.
Myndir þú segja að fyrirmyndir þín-
ar væru sterku konurnar í Kvenna-
skólanum? ,Alveg tvímælalaust, og svo
þær hugmyndir sem ég ólst upp við á
heimilinu að konur ættu umfram allt að
mennta sig. Ég held að það hljóti að
vera mikilvægt fyrir ungar stúlkur að
hafa sterkar fyrirmyndir, að minnsta
kosti var það mín reynsla."
Þegar Sigurveig er beðin um góð ráð
handa yngri konum hugsar hún sig
ekki lengi um: „Bíta á jaxlinn og slá
aldrei af sínum kröfum og viðhalda
þrautseigju í að koma sínum málum á
framfæri,“ staðföst sem aldrei fyrr.
eftir Rósu Björk Brynjólfsdóttur
7