Morgunblaðið - 08.07.2009, Síða 20

Morgunblaðið - 08.07.2009, Síða 20
20 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. JÚLÍ 2009 Óskar Magnússon. Ólafur Þ. Stephensen. Útgefandi: Ritstjóri: STOFNAÐ 1913 Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík. Aðstoðarritstjóri: Karl Blöndal. Útlitsritstjóri: Árni Jörgensen. Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/ Ámeðan höfteru á fjár-magnsflutn- ingum milli Íslands og annarra landa munu einhverjir finna leiðir til að hagnast á því að fara á svig við reglurnar. Ekkert eftirlits- kerfi stjórnvalda er svo skilvirkt og fullkomið að það geti komið algjörlega í veg fyrir brask með gjaldeyri. Stundum eru menn í aðstöðu til að hagnast á slíkum við- skiptum í krafti stöðu sinnar eða vegna þekkingar og tengsla sem aðrir búa ekki yfir. Það eru eng- in ný sannindi og þekkist frá haftatímum fyrri áratuga. Í því ljósi var frelsisvæðing þjóðfélagsins, sem hófst af al- vöru á tíunda áratug síðustu ald- ar, ekki síst í þágu alls almenn- ings. Það tryggði að minnsta kosti að allir stóðu jafnfætis gagnvart þeim kostum sem í boði voru í viðskiptum og á öðr- um sviðum þjóðfélagsins. Í Morgunblaðinu í fyrradag var því lýst hvernig hægt er að hagnast á þeim aðstæðum sem nú eru uppi hér á landi vegna gjaldeyrishaftanna. Samkvæmt fréttinni er hér stundað um- fangsmikið brask með gjaldeyri sem gengur út á að græða á mis- mun á gengi krónunnar í Seðla- banka Íslands og erlendis. Það er mikilvægt að gera greinarmun á lög- legum og ólöglegum leiðum í gjaldeyr- isviðskiptum. Ólöglega leiðin felur í sér að verið er að hafa gjaldeyri af Seðlabankanum og þar með ríkinu. Segja má að ver- ið sé að leiða gjaldeyri almenn- ings til útlendinga til að græða á mismuninum á gengi krónunnar hér og í Evrópu. Þessi leið er fær vegna þess að viðskipti með krónuna eru ekki frjáls og tvöfalt verð á gjaldmiðlinum. Það er því í raun ekki við braskarana að sakast heldur það ástand sem skapast hefur og gerir það að verkum að menn töldu nauðsynlegt að setja á gjaldeyrishöft. Ríkisstjórn og Seðlabanki hafa síðan það var gert bæði hert reglur og komið á sérstakri eftirlitsnefnd embættismanna úr Seðlabanka og Fjármálaeft- irliti, sem á að tryggja að regl- unum sé fylgt. Eins og með allar eftirlitsstofnanir þá eiga þær til að vaxa hratt eins og regluverk- ið sem þær eiga að tryggja að farið sé eftir. Einfaldari leið til að koma í veg fyrir braskið er að aflétta höftunum. Seðlabankastjóri segir það ferli hefjast í skrefum fyrir árslok. Það er árangursrík- ari leið en að byggja upp tröll- vaxinn eftirlitsiðnað. Afnám hafta kemur í veg fyrir braskið} Braskarar frelsaðir Minnihlutahóp-ar eiga erfitt uppdráttar í Kína. Á því hafa Tíbetar fengið að finna og sömu sögu er að segja af þjóðflokki Uigura. Síð- an á sunnudag hafa staðið yfir mótmæli í héraðinu Xinjiang í norðvesturhluta Kína og hafa kínversk stjórnvöld brugðist hart við. Kínverskar fréttastof- ur sögðu í gær að 156 manns hefðu fallið og rúmlega þúsund manns hefðu særst. Talsmenn Uigura telja hins vegar að 600 manns liggi í valnum. Uigurar eru múslímar og krefjast aukinnar sjálfstjórnar. Kínverjar lögðu héraðið, sem Uigurar kalla Austur-Túrkest- an, undir sig 1955 og hafa stjórnvöld hvatt Han-Kínverja, sem eru rúmlega 90 prósent íbúa Kína, til að flytjast þangað. Uigurar eru um átta milljónir af tuttugu milljónum íbúa héraðs- ins og Han-Kínverjar nokkurn veginn jafn margir. Uigurum svíður að fá ekki að iðka trú sína án íhlutunar og að Han-Kínverjar í héraðinu skuli hafa öll pólitísk völd í hendi sér, sem meðal annars komi fram í því að þeir fái öll bestu störfin. Kínversk stjórnvöld kenna leiðtogum Uigura erlendis um að kynda undir mótmælum og beina sérstaklega spjótum sín- um að Rebiyu Kadeer, sem fyrir fjórum árum var sleppt úr fang- elsi í Kína og send til Bandaríkjanna. Kadeer efnaðist í viðskiptum, en féll í ónáð og var dæmd í átta ára fangelsi ár- ið 1999 fyrir landráð. Minna ásakanirnar á hendur henni á málflutning Kínverja á hendur Dalai Lama. Kadeer segist eng- an þátt í eiga í mótmælunum og fordæmir ofbeldi af hálfu Uig- ura um leið og hún gagnrýnir aðgerðir Kínverja harkalega. Margt er óljóst í sambandi við óeirðirnar undanfarna daga, en ekki fer á milli mála að komið er fram við Uigura af hörku í Kína. Stjórnvöld hafa verið gagnrýnd fyrir að nota pyntingar, fjölda- handtökur og dauðarefsingar gegn þeim. Samkvæmt Amnesty International hafa 3000 Uigurar verið handteknir síðan um miðj- an síðasta áratug og 200 verið teknir af lífi. Í gær var haldið fram að stjórnvöld hefðu hand- tekið 1400 manns vegna mót- mælanna. Því miður er ólíklegt að barátta Uigura muni bera ár- angur, slíkir eru hagsmunir Kínverja í héraðinu, bæði hern- aðarlega vegna þess að Xinjiang liggur að Rússlandi, Pakistan, Afganistan og Indlandi og þar er að auki að finna gas, olíu, kol, gull og úran. En það er skylda alþjóðasamfélagsins að gagn- rýna kínversk stjórnvöld og gera þeim grein fyrir því að mannréttindi eigi líka við í Kína. Uigurar í Kína hafa verið misrétti beittir í hálfa öld } Kínversk stjórnvöld söm við sig R ígur milli þeirra sem búa á höf- uðborgarsvæðinu og þeirra sem búa á landsbyggðinni getur ver- ið skemmtilegur en hann getur líka verið afskaplega þreytandi. Dæmi um hið síðarnefnda mátti m.a. sjá í grein í Morgunblaðinu 4. júlí eftir Jóhann Guðna Reynisson, fyrrverandi sveitarstjóra Þingeyjarsveitar og fyrrverandi stjórn- armann í Greiðri leið ehf. sem vinnur að und- irbúningi Vaðlaheiðarganga. Í greininni sem bar heitið „Vaðlaheiðargöng strax“ nefnir Jó- hann Guðni ýmis ágæt rök fyrir því að göng verði boruð undir heiðina, s.s. erfiðar sam- göngur að vetri og að Þingeyingar og fleiri þurfi að fara um langan og stundum illfæran veg til að komast á sjúkrahús. Því miður getur Jóhann Guðni ekki stillt sig um að nota tæki- færið til að hnýta í þá sem búa á höfuðborgarsvæðinu. Eftirfarandi tilvitnun er úr grein Jóhanns Guðna og er síðasta setningin sérlega eftirtektarverð: „Finnst fólki virkilega að vegir úti á landi megi vera holóttir og stórgrýttir malarvegir bara af því að þar býr færra fólk en á Suðvesturlandi? Ætti landsbyggðarfólk þá ekki bara að ferðast um á hestum? Og má fólk úti á landi líka búa við það að verða veðurteppt marga sólar- hringa á hverjum vetri bara af því að þar býr færra fólk? En hvað ætli „þetta landsbyggðarfólk“ sé að gera? Held- ur fólk á Suðvesturlandi að maturinn sé framleiddur í búðunum?“ Þessi ummæli eru hvorki málefnaleg né gáfuleg og þau væru ekki svaraverð nema af þeirri ástæðu að um er að ræða fyrrverandi sveitarstjóra og fyrrverandi stjórnarmann Greiðrar leiðar. Sem slíkur hlýtur hann að hafa velt þessum málum töluvert fyrir sér og ætti t.d. að kunna ýmis dæmi um ófærð og slæmt veður á Víkurskarði. Hann ætti að geta rökstutt mál sitt ítarlegar og betur en flestir aðrir og hefði þess vegna átt að vera í lófa lagið að sleppa sleggjudómunum. Því miður er viðhorfið til Reykvíkinga og nærsveitunga sem birtist í grein Jóhanns Guðna ekkert einsdæmi. Við og við má lesa eða heyra ummæli af svipuðum toga, þ.e. að einhver sem býr ekki á höfuðborgarsvæðinu gerir lítið úr íbúum og lifnaðarháttum þar. Þetta heyrist meira að segja úr munni manna sem hafa það að lifibrauði að selja þjónustu eða afurðir til höfuðborgarsvæðisins. Á sama hátt eiga höfuðborg- arbúar það til að gera lítið úr þeim sem búa á lands- byggðinni og er það að sjálfsögðu ekki hótinu skárra. Þeir sem búa á landsbyggðinni þurfa að reiða sig á höf- uðborgarbúa á ýmsan hátt, m.a. að þeir haldi áfram að kaupa mjólk og lambakjöt í miklum mæli. Höfuðborg- arbúar reiða sig sömuleiðis á störf sem unnin eru á landsbyggðinni, ekki síst í sjávarútvegi og landbúnaði. Góðlátlegur rígur milli landshluta er sjálfsagður en í pólitískum deilumálum er hann aðeins til vansa. runarp@mbl.is Rúnar Pálmason Pistill Er matur framleiddur í búðum? Valdagræðgi í Mið-Ameríku Eftir Baldur Arnarson baldura@mbl.is A tburðarásin hefur verið eins og í spennumynd. Hermenn gráir fyrir járnum ryðjast inn á heimili forsetans, Manuels Zelaya, afvopna verði hans, flytja hann fjötraðan út á flugvöll og svo beinustu leið í útlegð til San José í Kosta Ríka. Framhaldið var með líku lagi. Zelaya neitaði að leggja árar í bát og sneri aftur með einkaflugvél sem herinn kom í veg fyrir að gæti lent í heimalandinu í beinni útsendingu ríkissjónvarpsins í Venesúela. Hamagangurinn hófst þegar her- inn ákvað að láta til skarar skríða í kjölfar þess að Zelaya freistaði þess að feta í fótspor Hugos Chavez, for- seta Venesúela, og framlengja valdatíð sína með breytingum á stjórnarskránni. Þingið kunni hins vegar ekki að meta hugmynd Zelaya um þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort efna bæri til stjórnlagaþings, svo hann gæti boðið sig aftur fram í nóv- ember, fjórum árum eftir nauman sigur hans í kosningunum 2005. Erfði timburauð Hallað hefur undan fæti hjá Zela- ya í forsetatíð hans og mælist stuðn- ingur við hann nú aðeins 30%. Ein meginskýringin fyrir fallandi gengi er sú ákvörðun hans síðasta haust að bindast Chavez traustum böndum og fá í staðinn efnahags- legan stuðning sem hann gat svo framlengt til atkvæðakaupa. Bandalag forsetans við Evo Mor- ales Bólivíuforseta og Castrobræður hefur einnig grafið undan fylginu. Forsetinn telst þó vart marxisti. Hann er leiðtogi frjálslynda flokks- ins í Hondúras, sem flokka má sem hægra megin við miðju. Hann erfði mikinn auð frá föður sínum úr timburiðnaðinum og gekk í háskóla, ólíkt flestum löndum sínum (skóla- kerfið býr við fjársvelti). Þegar dræmlega var tekið í hug- mynd hans um þjóðaratkvæða- greiðslu freistaði hann þess að bera undir þegna sína hvort þeir væru fylgjandi því að spurt væri um af- stöðu þeirra til stjórnlagaþings á kjörseðlinum í kosningunum í haust. Grunur leikur á að kjörseðlarnir sem forsetinn skipaði hernum að dreifa séu upprunnir í Venesúela. Rak yfirmann hersins Romeo Vásquez Velázquez, yfir- maður hersins, neitaði hins vegar að dreifa seðlunum við lítinn fögnuð forsetans sem rak hann. Þegar þar var komið sögu var gjá- in á milli forsetans og stjórnkerfisins tekin að dýpka. Hæstiréttur setti Velázquez aftur í embættið og óháð kosningaráð úrskurðaði að kjörseðl- arnir skyldu endurkallaðir. Forsetinn greip þá til þess ráðs að láta opinbera starfsmenn safna undirskriftum en herinn greip þá í taumana og rændi völdunum. Roberto Micheletti, forseti þings- ins og flokksbróðir fráfarandi for- seta, var skipaður forseti og eru nú uppi vangaveltur um að Zelaya hyggist leggja til þá málamiðlun að hann fái að snúa aftur gegn því að kosningum verði flýtt og eftirmaður hans kjörinn á lýðræðislegan hátt. Óvíst er hvort af því verði. Reuters Umdeildur Stuðningsmaður Manuels Zelaya forseta heldur á mynd af hon- um í mótmælum um helgina. Mun fleiri hafa mætt í mótmæli gegn honum. Mikil stjórnarkreppa ríkir í Hond- úras eftir að herinn rændi völd- unum í kjölfar einræðistilburða Manuels Zelaya forseta. Á sama tíma og heimurinn fordæmir valdaránið er Zelaya lítt vinsæll. MEÐAL umdeildra ákvarðana Zela- ya í embætti var að tvöfalda lág- markslaunin, skref sem álitið er hafa haft neikvæð áhrif í hagkerf- inu, burtséð frá réttlætissjónarmiði. Á sama tíma jókst glæpatíðni og spillingarmálum fjölgaði og þegar erfitt reyndist að standa undir öllum loforðunum leitaði forsetinn til ná- grannaríkisins Venesúela. Það var á þeim tímapunkti sem forsetinn hafði glatað stuðningi elít- unnar sem sneri við honum baki. Forsetinn þurfti á nýjum banda- mönnum að halda og leitaði til verkalýðshreyfingarinnar og bænda með róttæk stefnumið sem voru töluvert til vinstri við áherslur flokksbræðra hans. Valdaránið nú er það fyrsta í álf- unni frá því að Jean-Bertrand Ar- istide var steypt af stóli forseta í Haítí árið 2004 en árið áður var gerð tímabundin uppreisn gegn Chavez sem kveðin var niður. NÝIR FÉLAGAR››

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.