Nýr Stormur - 01.10.1965, Blaðsíða 6

6
%SMUR
FÖSTUDAGUR 1. október S96S
Húsnæðisvandræðin
og Kúsaleiguokrið
Millíónatugum ef ekki hundruoum milljóna skotið undan skatti
Um þessar mundir er mikil
hreyfíng á fjölmörgu fólki í
landinu. 1. október er flutn
ingadagur i kaupstöðum.
Leigutfmi húsnæðis er miðað
ur við fardaga á vorin og
fyrsta október á haustin.
Skólafólk flykkist í bæina og
einstaklingsherbergi eru næst
um því ófáanleg í Reykjavík.
Mikill hörgull er einnig á
íbúðum og er margt fólk að
meira eða minna leiti á göt-
unni. Herbergi og það mjög
léleg eru leigð á offjár og
íbúðir eru leigðar á slíku
verði að, óhugsandi er að
venjulegur launþegi geti tek
Ið íbúð á leigu nema með því
að vinna mjög mikla yfir-
vinnu.
Þetta er að sjálfsögðu
slæmt og óheilbrigt ástand ög
ekki tjáir að sakast svo mjög
við ríkisstjórnina út af þess-
um málum. Ráðstafanir henn
ar í húsnæðismálum eru góð_
ra gjalda verðar. Það fylgir
aðeins sá böggull skammrifi
að efnahagsmálin eru komin
í slíkt öngþveiti að miklar
fjárveitingar til þessara mála
hverfa eins og dögg fyrir sólu
í dýrtíðarófreskjuna.
Nokkrir efnamenn eiga að
vísu íbúðir og leigja þær út,
en hinsvegar er ábatavæn-
legra að braska með þær í
sölu og láta byggja nýja rfyr
ir hagnaðinn, sem verð.bólg
an veitir, Fólkið, sem enga
íbúð á eða engin tók hefir á
að koma sér upp íbúð, stend
ur í miklum vanda ráðþrota
og hefir ekki fé til að greiða
háa leigu og auk þess fyrir-
fram fyrir marga mánuði.
Venjuleg þriggja herbergja
íbúð fæst ekki fyrir minna en
fimm til sjö þúsund krónur.
Það er tveggja vikna kaup,
með eftirvinnu. Allir sjá hví-
lík fásinna þetta er og gjör
samlega óviðunandi. Það verð
ur heldur ekkert raunhæft
hægt að gera í húsnæðismál
unum fyrr en stöðvun verð-
bólgunnar verður að veru-
leika. Skattayfirvöld gera
einnig þessu ólánsama fólki
ennþá erfiðara fyrir. Það er
algjörlega óraunhæft að fjöl
skyldu sé ætlað að greiða ein
fyrir leiguhúsnæði, ef til vill
þúsund krónur á mánuði
með þrjú eða fjögur börn. Það
e rhins vegar skattafráráttur
inn sem hann fær vegna hús
næðis. Maður sem verður að
leigja fyrir sex-sjö þúsund
krónur á mánuði, verður líka
að greiða skatt af öflun þess
fjár. Venjulegast er svo hitt,
að sá er leigir út húsnæðið,
telur hina háu leigu ekki
fram til skatts.
Málið liggur sem sé þannig
fyrir: Maður verður að greiða
því opinbera skatta af því fé,
sem þarf að afla til að greiða
háa húsaleigu. Við skulum
taka dæmi. Maður greiðir kr.
6000 fyrir íbúð, af því fær
hann frádregnar til skatts
1000 krónur. Til að geta greitt
hinar fimm þúsund krónurn
ar verður hann að vinna eftir
vinnu. Sennilega verður hann
að vinna fyrir um 7000 —
8000 þúsund krónum til að
fá fimm greiddar út. Hjá þess
um manni er húsaleigan orð
in átta til níu þúsund krónur.
Sá, sem tekur við húsaleig
unni og leigir þessum sama
manni ,gefur hinsvegar ekki
upp nema hina löglegu húsa
leigu, sem ekki gerir meir en
að fara í fyrningar og af-
skriftir. Það sem framyfir er,
er ekki gefið upp til skatts-
Það skiptir leigjandann engu,
því hann fær umfram-
greiðsluna ekki drengna frá
skatti, en húseigandinn svík
ur hana undan.
Og „þeir á skattstofunni"
vita það mætavel, en skatta
lögreglan er sofnuð sínum
Þyrnirósusvefni. Þanníg er
það á flestum sviðum á okk
ar landi. Þeim ríku er hlift,
hinum fátæku má blæða. Hitt
er svo annað mál, að með
þeim byggingarkostnaði sem
nú er ,er tæplega mögulegt
fyrir einstaklinga að byggja
hús til þess að leigja út á
því verði, sem kaupgeta al-
menings leyfir. Því er það
að fá stórhýsi, eða hinar svo
kölluðu blokkiL eru byggðar
til þess að leigja, en þær eru
ódýrustu byggingar sem völ
er á. Víst er það æskilegt að
fólk geti eignast sínar eigin
íbúðir. Byggingarkostnaður
er hins vegar orðinn það hár,
lán til langs tíma eru ófáan-
leg og vextir miklir að sá mað
ur sem leggur út í byggingu
húsnæðis fyrir sjálfan sig, er
ofurseldur þrældómi um lang
an tíma, sem oft og tíðum eyði
leggur heilsu og heimilislíf
viðkomandi. Sá háttur, sem
hér hefir tíðkast, að byggja
eigi hús ,sem hljóta að standa
tvo til þrjá mannsaldra, ef
ekkert óvænt kemur fyrlr, á
örfáum árum nær engri átt.
Hin svokölluðu húsnæðismála
lán eru til miklu skemri tíma
en tíðkast í nágrannalöndum
okkar og þar að auki ekki
nema lítill hluti byggingar-
kostnaðarins. Þessi stefna í
uppbyggingarmálum þjóðar
innar, er mjög mikil orsök
hinnar miklu verðbólgu.
Menn geta ekki byggt eða
treysta sér ekki til þess og
afleiðingin verður húsnæðis
skortur sem sprengir síðan
verðlag upp úr öllu valdi, í
samræmi við lögmálið um
framboð og eftirspurn. Rétt
leið væri löng lán, til níutíu
ára, með lágum vöxtum. Þessi
lán þyrftu að vera 60—80%
af byggingarkostnaði.
Þannig fara aðrar þjóðir
að. Menn munu segja að ís-
lendingar hafi ekki efni á
þessu, en hafa þeir efni á
hinu? Er ekki vá fyrir dyrum
í þessum málum sem öðriun
f þessum húsum hlýtur húsaleiga að vera há. Hinn óhóflegi bygginga-
kostnaður sér fyrir þvi Það er fyrst og fremst í eldri húsum, sem
húsaleigukostnaður er í algleymi.
vegna verðbólgu og óstjórnar.
Fjárfesting er óhemjuleg, og
einhversstaðar koma pening
arnir. Væri ríkinu ekki nær
að taka stórt lán til langs
tíma og gera tilraun til að
koma þessum málum og öðr
um í lag. ,
Að sjálfsögðu yrði gróða-
sjónarmiðið að víkja í þess
um málum. Einstaklingsfrelsi
ið er dýrmætt, en það er það
ekki lengur þegar það er not
a'ð til að plokka fé af náung
anum. Varanleg lausn væri
að hið opinbera léti byggja og
tæki til þess erlent lán. Hér
yrði að vera um að ræða var
anlegar og hagkvæmar íbúðir,
sem síðan væru seldar og
leigðar fólki til langs tíma_
svo langs að fólk yrði ekki
hneppt í fjötra þrældóms
beztu ár æfi sinnar, með þeim
afleiðingum að vera andlegir
og líkamlegir aumingjar hinn
hlutann, hafartdi ekki heilsu
til að skapa nein verðmæti til
handa þjóðfélaginu en vera
því aðeins til byrði. Hæfilegt!
vlnnuþrek um langa æfi er
meira virði en stuttur sprett
ur. Þjóðfélag og forystumeim
þess, sem ekki skilja þetta,
eru á glötunarvegi. Meðan
ekkert er að gert í þessum
málum, mun húsaleiguokur í
gömlum hjöllum, sem löngu
eru búnir að borga sig, vera
við líði fólkinu til örbirgðar
og þjóðfélaginu til ómetan-
legs tjóns.
BÓKASKRÁ
GUNNARS HALL
Verð í bandi kr. 600.00
— óbundin kr. 500,00
fæst aðeins á VíSimel 64. Sími 15104.

ÍSLENZKUR
HERFORINGI
Fyrir mörgum árum skýrði
kunnur danskur stjómmála
maður frá því, að foringi her
sveita, sem samanstóðu af
Þjóðverjum, hermönnum her
togans af Savoyen og Genúa
mönnum og hertóku bæinn
Hyéres árið 1707 hefði verið
■ íslendingur. Var þess sér-
staklega getið, að herforingi
þessi hafi í allri stjórn sinni
verið „réttlátur og mannúðleg
ur“, sem hefði verið í mót
sögn við framkomu hermanna
hans.
Ekki er með vissu vitað um
nafn þessa íslendings og að
því er ég bezt veit, þess hvergi
getið í íslenzkum ritum, að
íslendingur hefði haft her-
stjórn á hendi í þjónustu her
togans af Sayoven. Mun því
verða erfitt að svara þeirri
spumingu, en hér gerð til-
raun til þess. Vil ég fyrst gefa
stuttar lýsingar á Savoyen
og Genúa.
Savoyen.
Greifarnir af Savoyen voru
upphaflega háðir Arelatrik-
inu, en eftir því sem tímar
liðu náðu þeir héröðum undir
sig norðan og vestan á Ítalíu
(Piemont); Túrin var þar höf
uðborg þeirra. Sigismundur
keisari gaf Amadeusi greifa,
hinum friðgóða, hertoga nafn
bót (1416). En um aldamót
15. og 16. aldar krepptu Sviss
lendingar að hertogadæmi
þessu að norðan, og náðu und
ir sig Waadlandi og Genf,
en Frakkar veittu þungar bú-
slfjar að vestan. Meðan ófrið
ur stóð milli Karls 5. og Franz
fyrsta, vann hinn síðarnefndi
mikinn hluta af löndum her-
togans, og létu Frakkar þau
eigi laus fyrr en 1559, þá var
friður saminn í Chateau
Cambresis.
Emanúel Filibert, hertogi frá
1553—1580, nafnkenndur með
al hershöfðingja Karls 5 og
Filippusar annars, fékk mest
an hluta ríkis síns aftur eftir
friðinn í Chateau-Cambresis.
Genúa.
Þar var lýðveldisstjórn, sigl
ing mikil, verzlun og sífeld
keppni um verzlunina við
Venezíumenn. Urðu viðskipti
þeirra bæði löng og hörð og
höfðu ýmsir betur. Átti þetta
sér einkum stað á 13. og 14.
öld, og hér um bil 1380 höfðu
Genúamenn þvi nær unnið
Venezíu, en því varð þó af-
stýrt. Einig átti Genúa i ó-
friði við lýðveldið Pisa, út
af eyjunum Sardinia. og Kor
siku sem báðir vildu eiga.
Sardinia urðu Genúamenn að
láta lausa við Aragóníu kon
ung (1326) en á Korsíku
höfðu þeir yfirráð lengi fram
eftir öldum. Það skildi með
þeim og Veneziumönnum, að
í Genúa voru sífelldir flokka
drættir, er einatt spilltu fram
kvæmdum og sigri. Fyrir þá
sök skárust þar oft aðrir í
málin, t. a. m., Frakkar og
Milanomenn, en í Venezíu átti
sér slíkt ekki stað, því að þar
var meiri festa og samheldni
1 stjórninni.
Herforinginn.
í Árbókum íslands eftir Jón
Espólín er frásögn um íslenzk
an prestsson, sem ef’til vill
gæti verið sá sami og hér
hefur verið rætt um. Maður
sá hét Guðmundur Guð-
mundsson sonur Guðmundar
Jónssonar, prests (d. 1685),
en hann var sonur Jóns Guð
mundssonar, lærða (d. 1650).
Eins og kunnugt er skrifaði
Jón Guðmundsson margar
fróðlegar ritgerðir og var sak
aður um og ákærður fyrlr
galdra. Hann komst með
naumindum hjá því að verða
brenndur á báli og þegar verst
horfði flúðl hann til Kaup-
mannahafnar (1636). Olc
Worm tók að sér vömina í