Morgunblaðið - 14.09.2010, Blaðsíða 12

12 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 2010
Ræða ákærurnar í dag
» Í gær var fyrst og fremst
rætt á Alþingi um skýrslu þing-
mannanefndarinnar.
» Í dag hefja þingmenn um-
ræður um tillögur um að fjórir
ráðherrar verði ákærðir.
» Óljóst er hvenær umræðunni
lýkur, en þingmenn segja málið
kalla á ítarlega umræðu.
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
„Það má segja að þetta sé sjálfstæð-
isyfirlýsing Alþingis,“ sagði Atli
Gíslason, formaður þingmanna-
nefndar sem skipuð var til að skoða
rannsóknarskýrslu Alþingis, þegar
hann gerði grein fyrir tillögum
nefndarinnar. Kominn væri tími til
að Alþingi hætti að vera verkfæri í
höndum framkvæmdavaldsins.
Þingmönnum sem tóku þátt í um-
ræðunni varð tíðrætt um stöðu Al-
þingis gagnvart framkvæmdavald-
inu.
„Meginniðurstaða okkar er að
það verði að auka sjálfstæði þings-
ins gagnvart framkvæmdavaldinu
og auka fagmennsku í undirbúningi
löggjafar,“ sagði Atli. Hann sagði að
nefndin vildi að Alþingi tæki starfs-
hætti sína til endurskoðunar. „Og
við segjum það að við viljum ekki að
Alþingi sé verkfæri í höndum fram-
kvæmdavaldsins.“
Atli sagði ljóst að stjórnvöld
hefðu brugðist í aðdraganda hruns-
ins. Á það hefði skort að menn
hefðu reynt að fá yfirsýn yfir stöð-
una og meta umfang vandans.
„Hver var í því? Enginn,“ sagði Atli.
Vegið að sjálfstæði þingsins
„Eitt af því versta í þessu var
hvernig ráðherraábyrgðarkeðjan
rofnaði, þ.e. hvernig ráðherrar
gengu inn á verksvið annarra ráð-
herra og héldu frá þeim upplýsing-
um. Ef menn rýna í þetta þá er
þarna vegið að undirstöðu þessa
lýðræðislega skipulags sem þjóðin
býr við. Það er líka vegið að sjálf-
stæði Alþingis og möguleikum þess
til að iðka eftirlitsskyldu sína. Ef
ráðherra er haldið utan við ákvarð-
anatöku hvernig getur hann þá
sinnt skyldum sínum gagnvart Al-
þingi?“
Unnur Brá Konráðsdóttir, vara-
formaður þingmannanefndarinnar,
tók undir með Atla að Alþingi þyrfti
að styrkja stöðu sína. Þingið væri
ekki nægilega sjálfstætt í störfum
sínum gagnvart framkvæmdavald-
inu. Hún sagði að reynsla sín í þing-
nefndum sýndi að þingið hefði alla
burði til að vinna sjálfstætt að
samningu lagafrumvarpa. Nú væri
það verkefni Alþingis að fylgja til-
lögum þingmannanefndarinnar eft-
ir. Hún sagði mikilvægt að alþing-
ismenn tækju alvarlega gagnrýni
nefndarinnar á stjórnmálamenn-
ingu sem hér hefði viðgengist.
Ragnheiður Ríkharðsdóttir, al-
þingismaður Sjálfstæðisflokks,
sagði að mikil þörf væri á að taka
vinnubrögð á Alþingi til endurskoð-
unar. Þau hefðu því miður ekki
breyst. „Það er dapurlegt hve lítið
hefur breyst í verklagi og starfs-
háttum Alþings þrátt fyrir hrun og
þrátt fyrir skýrslu rannsóknar-
nefndar Alþingis.“
„Segja að þetta sé sjálf-
stæðisyfirlýsing Alþingis“
 Alþingismenn vilja styrkja stöðu Alþingis gagnvart framkvæmdavaldinu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Umræður Atli Gíslason, formaður þingmannanefndarinnar, gerði Alþingi grein fyrir tillögum nefndarinnar.
„Ljóst má vera að stjórnmálamenn gerðu
margvísleg mistök í aðdraganda banka-
hrunsins,“ sagði Magnús Orri Schram al-
þingismaður.
„Stjórnmálamenn sýndu ítrekað ógagn-
rýna samstöðu með bankamönnum og
færðu ábyrgðina með því yfir á almenning.
Gagnkvæmt traust ríkti milli þessara aðila,
bankamanna og stjórnmálamanna. Það á
ekki að vera hlutverk stjórnmálamanna að
taka stöðu með fjármálafyrirtækjum til að
telja umheiminum trú um að fyrirtækin
standi vel nema að stjórnmálamenn hafi fyrir því haldbærar
upplýsingar og traust rök. Hér dugar ekki að vitna í opinberar
skýrslur því að ljóst má vera af lestri rannsóknarskýrslunnar
að lykilstjórnmálamenn fengu upplýsingar sem bentu í aðra
átt.“ egol@mbl.is
Sýndu samstöðu með
bankamönnum
Magnús Orri
Schram
„Í raun má segja að sá lærdómur sem þing-
mannanefndin dregur sé sá að nauðsynlegt
sé að Alþingi taki aftur til sín það vald og
frumkvæði sem það hefur misst til fram-
kvæmdavaldsins á síðustu árum og áratug-
um. Það þarf hugrekki til að taka þetta vald
til sín. Ég held að Alþingi verði að sýna þann
kraft og það þor sem þar þarf til. Þegar við
erum að tala um vald erum við fyrst og
fremst að tala um sjálfstæði í löggjöf og eft-
irlitshlutverk þingsins,“ sagði Sigurður Ingi
Jóhannsson, alþingismaður Framsókn-
arflokks. Hann sagði að þingið þyrfti að ræða hvað ráðherra-
ábyrgðin ætti að standa fyrir og hvernig hægt væri að fá ráð-
herra hvers tíma til að opna augu sín fyrir ábyrgð sinni.
Þingmenn hefðu oft gagnrýnt svokallað oddvitaræði og það að
ráðherrar kæmu á þingfund og segðu ekki satt. egol@mbl.is
Alþingi þarf hugrekki
til að taka til sín vald
Sigurður Ingi
Jóhannsson
„Þegar þeirri spurningu er svarað hvort
hægt hefði verið að koma í veg fyrir hrun ís-
lenska bankakerfisins haustið 2008 er ekki
nægjanlegt að horfa til athafna eða athafna-
leysis stjórnvalda síðustu mánuðina fyrir
hrun. Það er ótækt. Rætur vandans liggja
dýpra en svo. Ekki verður annað séð en al-
varleg mistök hafi verið gerð við einkavæð-
ingu Búnaðarbanka Íslands og Landsbanka
Íslands þegar horfið var frá stefnu stjórn-
valda að setja hámark á eignarhluta hluthafa
og tengdra aðila,“ sagði Ragnheiður Rík-
harðsdóttir alþingismaður, sem sæti átti í nefndinni.
„Sú stefnubreyting, sem varð í kjölfar töluverðra pólitískra
átaka, varð til þess að fámennur hópur náði öllum völdum innan
íslenskra fjármálakerfisins og afleiðing þess er rakin ágætlega í
skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis.“
Alvarleg mistök gerð
við einkavæðinguna
Ragnheiður
Ríkharðsdóttir
Atli Gíslason gagnrýndi lánveit-
ingar Seðlabankans á árinu 2008.
Þá hefðu rauð viðvörunarljós blikk-
að. Samt hefði bankinn lánað 300
milljarða kr. gegn veðum sem ekki
hefðu reynst haldbær.
Bjarni Benediktsson benti á að
það sem Seðlabankinn hefði verið
að gera á þessum tíma hefði verið
það sama og seðlabankar hefðu
verið að gera úti um allan heim, að
bregðast við lausafjárskorti við-
skiptabankanna. Ekki mætti heldur
gleyma því að með setningu neyð-
arlaganna hefðu veð Seðlabankans
fyrir þessum lánum verið ónýtt.
Atli sagði að þingmannanefndin
vildi að gerð yrði stjórnsýsluúttekt
á Seðlabankanum og Fjármálaeft-
irlitinu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Þing Þingmenn komu víða við í umræðun-
um um skýrslu þingmannanefndarinnar.
Gagnrýndi lánveit-
ingar Seðlabanka
Bæði Bjarni Benediktsson, formað-
ur Sjálfstæðisflokks, og Sigmundur
Davíð Gunnlaugsson, formaður
Framsóknarflokks, lýstu sig tilbúna
að standa að tillögu um frekari rann-
sókn á einkavæðingu bankanna.
Þingmannanefndin náði ekki sam-
stöðu um tillögu um að slík rannsókn
færi fram. Atli Gíslason sagði að
hann hefði ákveðið að sitja hjá þegar
þetta var rætt í þingmannanefnd-
inni. Hann hefði gert það vegna þess
að hann hefði lagt mikla áherslu á að
reyna ná samstöðu í nefndinni.
Unnur Brá Konráðsdóttir, vara-
formaður nefndarinnar, sagði að
rannsóknarnefnd Alþingis hefði
rannsakað afmarkaða þætti í sam-
bandi við einkavæðingu bankanna
og það sama hefði Ríkisendurskoðun
gert. Hún sagðist ekki hafa trú á að
frekari rannsókn á þessu sviði
breytti neinu. Fyrir lægju ítarleg
gögn um þetta mál og á grundvelli
þeirra hefði öll þingmannanefndin
lagt fram tillögu sem fæli í sér alvar-
lega gagnrýni á hvernig að einka-
væðingunni var staðið.
Í þingsályktunartillögunni sem
nefndin öll stendur að segir: „Það er
mat þingmannanefndarinnar að
skýrsla rannsóknarnefndarinnar sé
áfellisdómur yfir verkferlinu við sölu
ríkisbankanna og vinnubrögðum
þeirra ráðherra sem voru í forsvari
við einkavæðingu bankanna.“
Unnur Brá gagnrýndi yfirlýsingar
forsætisráðherra um að ef þing-
mannanefndin ætlaði ekki að rann-
saka einkavæðingu yrði að skipa
sérstaka nefnd til að gera það. Með
þessu hefði ráðherra reynt að hafa
áhrif á störf nefndarinnar.
Unnur og Sigmundur Davíð bentu
á að ef ætti að rannsaka einkavæð-
ingu bankanna frekar væri eðlilegt
að skoða í því sambandi hvernig
einkaaðilar hefðu eignast bankana
aftur eftir hrunið. Í umræðunum var
bent á að rannsóknarnefndin hefði
ekki rannsakað einkavæðinguna til
hlítar. egol@mbl.is
Tilbúnir að skoða einkavæðingu
 Þingmannanefndin tekur undir gagnrýni á einkavæðingu bankanna  Nefnd-
in náði ekki samstöðu um frekari rannsókn en slík rannsókn hugsanlega gerð
Bjarni
Benediktsson
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson
Ákæra ekki brot á
mannréttindum
Atli Gíslason, formaður þing-
mannanefndarinnar, sagði að hann
hefði sem þingmaður og lögmaður
aldrei lagt fram þingsályktunar-
tillögu um að ákæra beri fjóra fyrr-
verandi ráðherra fyrir landsdómi
nema hann teldi að sú tillaga stæð-
ist mannréttindi.
Þetta kom fram í svari við fyrir-
spurn Ólafar Nordal, þingmanns
Sjálfstæðisflokksins, um hvort hann
teldi að lög um landsdóm uppfyllti
nútíma skilyrði og þær kröfur, sem
nú væru gerðar um mannréttindi
fyrir dómi.
Ólöf sagði að það væri almennt
skoðun manna, að þær megin-
reglur, sem þróaðar hefðu verið við
meðferð sakamála á undanförnum
árum, væru með nokkuð öðrum
hætti en sú löggjöf, sem samþykkt
var árið 1963 um landsdóm og ætti
rætur að rekja til 19. aldar hugs-
unar í réttarfari.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Skýrsla Þingmenn fylgdust með um-
ræðum á Alþingi í gær um skýrsluna.