Svart á hvítu - 01.01.1978, Qupperneq 10

K. Eigum við að tala svolítið um handverkið?
M. Já, sko. Til dæmis í þessum hundum. Ég
gerði ýmiss konar tilraunir með hundana, með því
að setja alls konar drasl inn í gifsið. Þetta verkaði
mjög sterkt á mig. Það var upphaflega tilraun með
efni. Mér fannst þetta vera fullkomið tæknilega að
láta efnið brjótast úr forminu, fullkomið handverk.
Hundarnir verkuðu mjög einkennilega á marga, t.d.
fékk ég nokkur skammarbréf, þegar þeir voru
sýndir á Kjarvalstöóum á 1100 ára afmælinu.
í sambandi við handverkiö almennt finnst mér
það eigi að þjóna hugmyndinni sem best, mátulega
gróft eða mátulega fínlegt til að skila hugmyndinni
sem hreinastri. Handverkið er geysilega mikil-
vægur þáttur verksins.
St. En það er einkennandi fyrir áhorfandann,
að hann leitar frekar að góðu eða vondu handverki
en innihaldinu. Innihaldið virðist skipta minna
máli fyrir áhorfandann.
M. Já, hann leitar að því hvort mikil vinna liggi í
verkinu. Hér ríkir enn þessi gamla hugmynd úr
sveitinni um „vinnusemina". ,,Vinna“ vareingöngu
hagnýt. Sá, sem sat og teiknaöi, skrifaði eða bara
hugsaði, hann var auðnuleysingi.
St. Hvaða stefnur og hvaða menn höfðu mest
áhrif á þig?
M. Ja, fyrst eftir stríðið held ég að
existensíalistarnir hafi veriö aðalheimspekingar
listamannanna. Síðan finnst mér að Nietzsche hafi
kannski skotið kröftuglega upp kollinum og
austurlandaheimspeki og McLuhan. Ég býst við að
Bertrand Russel og Wittgenstein hafi verið haföir í
hávegum af þeim, sem meira kunnu fyrir sér. Af
öllum skáldum hefur mér þótt mest koma til James
Joyce. Listamenn eins og Duchamp og Cage og
þeir sem urðu til þess að grafa DADA hreyfinguna
upþ úr kössum og sþekúlera í henni voru og eru
mikilhæfir menn.
Ég get auðvitað nefnt til fleiri, sem hrifu mig og
aðra. Robert Filliou, Emmett Williams og George
Brecht og uppákomumenn eins og Al Hansen og
Wolf Vostell. Aðrir voru meira á músiksviðinu eins
og Paik og LaMonte Young. Þessir og margir fleiri
eru frábærir menn, sem inspíreruðu aðra.
St. Kannski rétt ffyrir þennan tíma er geometrían
og síðan abstrakt expressjónisminn alls ráðandi í
„bælingu kalda stríðsins".
M. Þeir, sem einkum stóðu í því voru þeir sem
voru mótaöir á árunum á milli stríöanna, en hinir,
sem gerðu aðra uppreisn hafa sennilega flestir
verið börn á stríðsárunum eöa unglingar. Hafa
fæstir gegnt herþjónustu. Það fór aö bera á stjórn-
leysi, anarkistahópar mynduöust, menn fóru að
gagnrýna samfélagið á nýjan leik. Það kom upp
svipaður andi og hjá Dadaistunum. Það eina, sem
Dalalæða 1975 gibs í Vatnsdal
margir sáu var að brjóta niður gamlar hefðir og
stofnanir og byggja síðan á rústunum. Upp úr
þessu komu allar þessar stúdentaóeirðir.
St. Síðan varð þetta allt saman peninga-
markaðnum að bráð.
M. Sumt hefur efalaust orðið það, en eigi að síður
markað sín spor. Kannski hræringar í samfélaginu lúti
svipuðum lögmálum og sjórinn. Aldan rís og öldudalur-
inn er bara eins og öldufaldurinn á hvolfi. Síðan rís önnur
alda, dálítið fráburgðin hinni en samt afsprengi hennar.
St. Um daginn varst þú að tala um frelsi lista-
mannsins hér á Vesturlöndum miðað við frelsi
listamannsins austantjalds og í því sambandi
tókstu dæmi um ungverjann Gabor Attalai.
M. Þaö var þannig, að Gabor og félagi hans
voru að kvarta yfir einangrun sinni. Þeir mega ekki
sýna eða senda verk sín úr landi. Og víst er um það,
að listamenn, sem vilja hugsa dálítið sjálfstætt og
jafnvel halda fram óvenjulegum skoðunum hafa
það víða skítt austantjalds. En munurinn á aöstööu
þeirra og hérlendra manna er engan veginn eins
mikill og menn vilja gjarnan hafa fyrir satt. Hér eru
það sams konar stjórnvöld, sams konar embættis-
mannastétt, sams konar svo kölluð intelligensía og
sams konar broddborgari, sem vinnur gegn nýjum
hræringum. Ástæðurnar eru líka hinar sömu.
Öryggisleysi og hræösla við ný viðhorf, sem kunni
að raska hinum föstu, þægilegu formum. Óskil-
greind og oft ómeðvituð hræösla við aö tapa áliti,
8