Svart á hvítu - 01.06.1978, Blaðsíða 24

gerö myndverka þar sem ég geri hlutinn þrisvar, einu
sinni vel gerðan, einu sinni illa gerðan og síðast en ekki
síst einu sinni ógerðan. Þetta hefur síðan leitt af sér aðra
hluti og ég hef m.a. beitt þessari hugmynd í leit minni að
upphafinu.
Sp. Gætirðu frætt okkur meira um það?
F. Ég þóttist finna samsvörun milli þeirra hugmynda
sem er að finna í Tao-te-king og stjörnukjarneðlisfræði
eða hvað sem það nú heitir. Mér fannst ég sjá samband
milli þess sem Tao segir að eitthvað hafi verið til fyrir
sköpun alheimsins og Big-bang kenningarinnar svo-
nefndu, sem segir að alheimurinn hafi orðið til við gífur-
lega sprengingu, á þeim tíma þegar T er jafnt og O. í
fyrstu varð Ijós, síðan efni og andefni. Stjörnurnar urðu
til, rauðir risar sem splundrast um leið og þeir slokkna
útaf og svo hvítu dvergarnir sem verða minni og minni
þar til þeir hverfa. Af því tagi sem springur er ef til vill
sólin okkar og sólkerfið. Sólkerfi okkar hefur því verið
sprenging fyrir um 14 billjónum ára, sólkerfið okkar frá
því fyrir u.þ.b. 5 billjónum, jörðin og pláneturnar fyrir
svosem 4 billjónum ára og fyrsta líf á jörðinni fyrir um 2
billjónum ára, sem síðan þróaðist svo aö tegundirnar
urðu til og loks hugur og vitund, en þá hætti ég. Ég beitti
jafngildisreglunni á Big-bang kenninguna þannig að
stærsti hluti verksins er ógerður. Big bang kenningin
segir ennfremur að nú sé alheimurinn á útþensluskeiði,
sem síöan nær hámarki og þá mun hann taka að dragast
saman aftur af sama krafti í þéttan kjarna, og síðan e. t.v.
springa aftur. (Tao segir að útþensla þýði að fara burt og
að fara burt sé það sama og að koma aftur, og maöur
verði að hverfa þangað aftur sem maður hefur alltaf
veriö. Það eina sem telur okkur trú um að við séum
eitthvað er okkar eigið sjálf. Það er aðeins þessi upp-
haflega sprenging sem er til. Það er allt og sumt. I Tao
segir að allir blómapottar séu úr leir, leirinn sé í rauninni
það eina sem er til, þú verður að skilja þaö, og ef þú gerir
það, þá skilurðu allt annað. Mér fannst ég finna þarna
samband milli þessarar arfleifðar og vísindanna og allan
tímann beitti ég jafngildislögmálinu, vel gert, illa gert,
ógert.
Sp. Á síðari árum virðist listgagnrýnandinn hafa tapað
hlutverki sínu, iistamenn setja fram sínar eigin hug-
myndir, milliliðurinn, túlkandinn er óþarfur. Hvað segir
þú um þetta?
F. Já, þetta er einn þáttur, starf listamanna sýnir þetta
eins og starf allra sem hafa tekið málin í sínar hendur. (
stað þess að bíða eftir því að einhver segi okkur hvað við
séum að gera, hvort við förum eftir reglunum, þá erum
við stundum okkar eigin gagnrýnendur. Listamaðurinn
setur fram verk sitt, og það sem að baki því er, hann er
gagnrýnandi sjálfs sín.
Sp. Og svo er það spurningin um gildisdóm.
F. Duchamp sagði einhvern tíma að við yröum að
hverfa frá hugmyndinni um gildisdóm og sjálfur hef ég
síðan komist að því að við verðum að leggja niður hug-
myndina um aðdáun. Við erum í ákveðinni snertingu við
þjóðfélagið og listiðkun almennt er þessu tengd. Hug-
takið framúrstefna er úrelt. Það er svo mikið um að vera
að eiginlega veit enginn hvað snýr upp og hvað niður. Ég
held að þaö sé mun hentugra að líta á okkur sem hluta af
stóru samhengi. Listin er hluti þessa samhengis og
La Cedille
qui sourit
Sumarið 1965 komu þeir Robert Filliou og George
Brecht áfót einskonar sameiginlegri vinnustofu eða búö,
Cedille, sem að vísu var alltaf ,,lokuð“. Hún var opin eftir
samkomulagi fyrir alla sem sóttu þá heim í Ville France-
sur la mer. Gefin var út yfirlýsing þess efnis að „Cedille
qui sourit“ væri alþjóðleg miðstöð stöðugrar sköpunar,
sem hún og varð. ( þessari miðstöð var unnið að hvers
kyns listsköpun, gerðir voru objectar, leikir, skipst á
skoðunum við fólk, drukkið, samin Ijóð, unnið að skrán-
ingu mannlegra mistaka og brandara heimsins, sem
síðar var ætlunin að festa á filmu. Auk þessa voru gerð
stundaratriði svo eitthvað sé nefnt. Árangur þessa sam-
starfs er að finna í bókinni „Games at Cedilla" eða „The
Cedilla takes off“, gefin út af „Something Else Press" í
New York. Þetta er nokkurs konar „klósett" bók, hægt
að opna af handahófi, lesa eina og eina blaösíðu og
síðan leggja hana til hliðar.
Smám saman þegar leið á samstarfið bættust við tveir
veigamiklir þættir í starfsemina. (fyrsta lagi, And-skóli,
Villefranche (1966) og í öðru lagi Eilífðarvefurinn „The
Eternal Network". And-skólinn afneitaði öllum hefð-
bundnum stefnumiðum og starfsaðferðum. Úr varð al-
gjört frjálsræöi, jafnræði öllum opið. Reynt var að fá leyfi
til stofnunar þessa skóla hjá bæjaryfirvöldum, en hvorki
gekk né rak, svo hugmyndir um skólann birtust einungis í
daglegu lífi George og Roberts, á kaffihúsum á götum úti
á heimilum þeirra o.s.frv. Stefnan var þessi, — kærulaus
skipti upplýsinga og reynslu, enginn nemandi, enginn
kennari algjört frjálsræði, stundum að tjá sig, stundum
að hlusta, hvort sem um lærðan mann eða leikan væri aö
ræða.
Filliou fer með Brecht á sýningu í Nice í einum af listamanna-
pokum Maríönnu. (Úr „Games at the Cedilla.").
22