Birtingur - 01.04.1954, Blaðsíða 17

standi hlutanna, né heldur þeirri þróun, sem
framtíðin leiðir í ljós — hver svo sem hún
verður.
I
4.
Svo sannarlega hefur þessi dýrkeypta and-
lega og efnislega spenna og útþensla vestrænn-
ar menningar fært Evrópu og Norður-Ameríku
yfirráð yfir heiminum, enda þótt nú geti brugð-
izt til beggja vona um afdrif þeirra valda og
hvað við tekur. Hvergi hefur samkeppnis- og
yfirráðahugsunarháttur vesturlandasiðfræð-
innar komið betur í ljós en í nýlendueftirsókn-
inni, bæði fyrr og nú. Og hvergi hefur hin
maskúlína einþykkja og stífni notið sín betur
en einmitt þar. Þegar aðrar menningar hafa
unnið landsvæði, hefur svotil alltaf myndazt
gagnkvæmt menningarlegt áhrifasamband milli
hinna sigruðu og sigurvegaranna. Hvíti maður-
inn — homo occidentalis — hefur oftast nær
sýnt þrjózkuna eina ásamt innilegri og öruggri
trú á eigin ágætum. Þar hefur ekki verið um að
ræða gagnkvæm áhrif, nema að mjög litlu leyti
— sízt af öllu hvað trúarbrögðin snerti; til
þess þótti hvíta manninum sín eigin trúarbrögð
svo langt fyrir ofan öll önnur, og liann hefur
gert meira en lítið til að neyða þau upp á aðra
þjóðflokka heims. Fordómalausum og sæmi-
lega lesnum manni hlýtur þó að liggja í augum
uppi, að kristnin, með ómannúðlegri þröng-
sýni sinni, syndakenningu og karlmennsku-
dýrkun, hvorki var né er æðri eða virðingar-
verðari átrúnaður en það göfugasta í speki
Austurlanda, svo aðeins eitt dæmi sé nefnt. —
Það sem Vesturlandabúinn sótti í musteri und-
irokaðra þjóða var sjaldnast annað en ráns-
fengur til handa söfnum heima í ættlandi hans;
andlegt innihald hluta var látið eiga sig að
mestu. Aftur á móti hlaut þessi smánarlegi yfJ
irgangsháttur, stærsti bletturinn á sögu tækni-
menningarinnar, að viðgangast svo lengi sem
Vesturlandabúar réðu einir yfir þekkingunni
og getunni.
Nú er þetta að breytast, hvort sem okkur lík-
ar betur eða verr. Og fari svo, að hinar áður
BIRTINGUR
Rit um bókmenntir og listir.
Kemur út mánaðarlega.
Ritstjóri:
Einar Bragi Sigurðsson.
Utanáskrift:
Birtingur, Þingholtsstrœti 27, Reykjavík.
Verö: kr. 60 árg., í lausasölu kr. 6.
Áskriftarsímar 5055 og 6844.
PRENTSMIÐJAN HOLAR H-F
V________________________________________________)
undirokuðu þjóðir í öllum hlutum heims láti
vera að beita okkur beinum refsiaðgerðum og
sjái aumur á hinum kristna véltækniheimi, þá
er það áreiðanlega ekki okkur að þakka. Frem-
ur myndi það stafa af hinu, að forn siðfræði
ókristinna menningarsvæða heims, speki og
lífsviðhorf þeirra, sem við höfum hingað til
þótzt of góðir til að læra af, reynist færari um
að gegna hlutverki sigurvegarans en við. —
Vandamálin og átökin milli „austurs“ og „vest-
urs“ mega gjarnan skoðast í þessu ljósi. Spurn-
ingin um það, hvaðan og af hverju stríðshætta
vorra tíma stafi, fær ef til vill eitthvert svar,
séu þeir hlutir hafðir í huga.
(Júlí 1952).
HIHý {yOeiHS ÍÍjöiHSSOHai
Ungur sjómaður, Sveinn Björnsson, hafði
fyrir skömmu sýningu á málverkum eftir sig í
Listamannaskálanum. Á sýningunni voru rúm-
lega sjötíu málverk og allmargar teikningar.
Myndirnar eru allar frá síðustu árum — að
sögn blaðanna eru aðeins fimm ár, síðan hann
byrjaði að mála.
Dómar blaðanna um sýningu Sveins hafa
verið mjög vinsamlegir.
BIRTINGUR
33