Austurland - 25.01.1996, Side 5

FIMMTUDAGUR 25. JANÚAR 1996.
5
Fyrsti meirihluti sósíalista í bæjarstjórn Neskaupstaðar
Bjarni Þórðarson Jóhannes Stefánsson Vigfús Guttormsson Jón S. Sigurðsson Lúðvík Jósepsson
D-listi, Sjáfstæðisflokkur 83
atkvæði og 1 mann kjörinn
Þegar niðurstöður kosning-
anna lágu fyrir ríkti mikill
fognuður á rneðal sósíalista en
þeir höfðu náð helsta markmiði
sínu íyrir kosningar; að ná
hreinum meirihluta í bæjarstjóm
og koma í veg fyrir þá óvissu
sem meirihlutaleysið innan
bæjarstjómarinnar skapaði.
Fyrsta meirihluta Sósíalista-
flokksins í bæjarstjóm Nes-
kaupstaðar skipuðu þeir Bjami
Þórðarson, Jóhannes Stefáns-
son, Vigfus Guttomisson, Jón
Svan Sigurðsson og Lúðvík
Jósepsson. Að kosningum lokn-
um tók Bjami Þórðarson við
starfi bæjarstjóra en þann 15.
I bæjarstjómarkosningunum
þann 27. janúar 1926 náði listi
sósíalista hreinum meirihluta í
bæjarstjóm Neskaupstaðar, fékk
5 menn kjöma. Kratar fengu 2 og
sjálfstæðismenn og framsóknar-
menn sinn manninn hvor listi.
Ekki tel ég líklegt, að það hafi
hvarflað að þeim hópi fólks, sem
fagnaði sigri þennan janúardag,
aó þetta væri upphafið að ára-
tuga meirihluta. En kannski væri
rétt að spyrja þá sem tóku þátt í
þess-um slag og muna hann
áreiðan-lega vel enn. I þeim hópi
em t.d. Sigfinnur Karlsson,
Stefán Þor-leifsson, Guðmundur
Sigurjóns-son, Óskar Jónsson og
Þórður M. Þórðarson. En hversu
langt sem draumar þeirra náðu
inn í framtiðina er það svo, 50
ámm síðar sitja eftirmenn þeirra
í Al-þýðubandalaginu enn á
valda-stólum - og ekkert farar-
snið á þeim.
Fimmtíu ár er vissulega lang-
ur tími. Einkum þegar horft er
fram á veginn. En þegar skyggnst
er til baka er eins og tíminn
skreppi saman. Eg kom inn í
þennan meirihluta 1966 og sat í
bæjarstjóm í 24 ár. Ég tel mig
þvi þekkja a.m.k. síðari hluta
þessa fimmtíu ára tímabils allvel
og finnst þessi tími eiginlega rétt
handan við homið.
júní hóf Hjálmar Jónsson að
gegna starfmu og var hann
bæjarstjóri Norðfirðinga til
ársins 1950.
Meirihluti í hálfa öld
Það hefur sjálfsagt ekki
hvarflað að mörgum sósíal-
istum í Neskaupstað að aflokn-
um kosningasigrinum í janúar
1946 að þeir kæmu til með að
halda meirihluta í bæjarstjóm
næstu 50 árin. Allar götur frá
árinu 1946 hefur meirihluti
Sósíalistaflokks og síðar Al-
þýðubandalags leitt störf bæjar-
stjómar og haldið uppi reglu-
btmdnu starfi að bæjarmál-
efnum. Vissulega hefur gengið á
En tilgangurinn með þessum
skrifum er ekki að rifja upp. Mig
langar frekar að velta aðeins
vöngum yfir því hvers vegna
meirihlutinn situr enn og hvort
og þá hvaða sérstöðu það hafi
skapað þessu bæjarfélagi. Ekki
er ólíklegt að niðurstöður mínar
hvað fyrra atriðið varðar feli í sér
að nokkru a.m.k. svar við því
síðara.
Svarið er í sjálfu sér einfalt.
Þeir sem starfað hafa í meiri-
hlutanum hverju sinni, hvort sem
það hefur verið utan eða innan
bæjarstjómar, hafa lagt metnað
sinn í að vinna störf sín sem best
með hagsmuni bæjarfélagsins og
fólksins að leiðarljósi. Þannig
öðluðust þeir traust fólksins og
fengu brautargengi í kosningum.
Menn plata nefnilega ekki kjós-
endur skipti eftir skipti. Það getur
kannski gengið einar kosningar,
en ekki áratugum saman og hefði
þessi meirihluti ekki a.m.k. verið
besti kosturinn í stöðunni hverju
sinni hefðu bæjarbúar fyrir löngu
sparkað honum. Það hefiir líka
skipt höfuðmáli, að þetta fólk
hefur ekki einskorðað sig við
bæjarstjómarstörfm heldur tekið
virkan þátt í öllu félagsstarfi,
menningarlífi og atvinnurekstri.
Ég hef trú á því, að þátttakan í
atvinnurekstrinum hafi styrkt
ýmsu og meirihlutinn verið mis-
jafnlega ömggur í sessi en í
hverjum kosningunum á fætur
öðmm hefur sigur unnist. í
kosningunum 1970 var meiri-
hlutinn næst því að falla en þá
má segja að fimmti bæjar-
fulltrúinn hafið hangið á blá-
þræði inni í bæjarstjórn. Eftir-
minnilegir em einnig glæstir og
ánægjulegir sigrar. Má í því sam-
bandi nefna að í kosingunum
1950, 1974 og 1994 fékk meiri-
hlutaframboðið sex bæjarfull-
trúa kjöma.
Oft hafa minnihlutaflokk-
arnir sótt hart að meirihlutanum
í bæjarstjóm Neskaupstaðar en
ávallt án árangurs. Mörgum er
sérstaklega eftirminnileg aðförin
meirihlutann meira en flest eða
allt annað. Um miðja öldina vom
sjálfstæðismenn og framsóknar-
menn allsráðandi (og em kannski
enn) í íslensku atvinulifi. For-
ingjar vinstri manna á sama tíma
boðuðu ríkisrekstur og bæjar-
rekstur sem flestra meina bót, en
norðfirskir sólíalistar vom ekki
teoríumenn í atvinnurekstri frem-
ur en öðm. Vissulega var rekin
hér bæjarútgerð, en slíkar út-
gerðir vom stofnaðar vítt og breitt
um landið um nýsköpunartog-
arana og Norðfirðingar hættu
slíkum rekstri langt á undan
Reykvíkingum, Hafnfirðingum
og Akureyringum og mörgum
fleirum.
Forystumenn hér í bæ lögðu
höfuðáherslu á að fá atvinnu-
tækin í bæinn, að þau væm í eign
heimamanna og að þau væm
félagslega uppbyggð, þ.e. enginn
einn gæti lagt þau niður eða flutt
þau á brott úr byggðarlaginu eins
og svo mörg dæmi em um úr
öðmm sjávarplássum. Félags-
formið var hinsvegar aukaatriði
og menn hafa staðið í rekstri
samvinnufélaga, samlagsfélaga
og hlutafélaga.
Auðvitað gekk atvinnu-
reksturinn oft brösuglega, en
menn öxluðu sín töp og héldu
áfram. Árið 1957 var svo Síldar-
að meirihlutanum árið 1950
þegar Alþýðuflokkur, Fram-
sóknarflokkur og Sjálfstæðis-
flokkur buðu fram sameiginlega
gegn sósíalistum. Skemmst frá
að segja misheppnaðist þetta
herbragð minnihlutaflokkanna
algjörlega og vann meirihlutinn
glæstan sigur í kosningunum.
Meirihlutaafmælis minnst
Ekki er ætlunin að hafa þessi
skrif mikið lengri en vekja hins
vegar athygli lesenda Austur-
lands á því að 50 ára afmælis
meirihlutans í bæjarstjóminni
verður minnst með ýmsum hætti
á árinu. í fyrsta lagi verður
þorrablót Alþýðubandalagsins í
vinnslan hf. stofnuð eftir mikil
átök um eignarhald og félags-
form. Pólitískir andstæðingar
meirihlutans lögðu til að starf-
andi útgerðarmenn ættu meiri-
hluta hlutafjár í hinu nýja félagi.
Það átti að vera lokað hlutafélag
i eigu einstaklinga. En bæjarbúar
vom á öðm máli og Síldarvinnsl-
an var stofnuð sem almennings-
hlutafélag - áratugum áður en það
félagsform varð algengt. Bæjar-
sjóður lagði fram 10% hlutafjár.
Síðan hefur SVN verið helsti
burðarásinn i atvinnulífi bæjar-
ins og er i dag eitt af öflugustu
sjávarútvegsfyrirtækjum lands-
ins. Og enn þann dag i dag hittir
maður hvað eftir annað menn
sem em vissir um að SVN sé
bæjarfyrirtæki. Hvað, segja þeir:
“Em allaballar famir að reka
hlutafélög?”
Margt fleira mætti nefna til
skýringar á hinni löngu valda-
setu, en ég læt eitt nægja. Sam-
stöðuna. Auðvitað hafa menn
ekki alltaf verið sammála um
hvemig standa skyldi að málum
og oft hefur verið hart deilt. En
menn hafa ekki hlaupið með
ágreining í fjölmiðla, heldur leyst
hann innan hópsins.
Bæjarstjórnarmeirihlutinn
hafði talsvert aðra forgangsröð
en tíðkaðist víðast hvar og fékk
t.d. skammir fyrir hvað lagning
slitlags á götur okkar gekk seint.
En hér vom dagvistunarmál
Neskaupstað haldið nk. laugar-
dag eða á sjálfum afmælis-
deginum og verður þá glatt á
hjalla og tímamótanna minnst
með ýmsum hætti. Þá er ráðgert
eins og fyrr segir að Austurland
gefi út sérstakt afmælisblað í
haust og um svipað leyti er
ætlunin að efna til afmælis-
samkomu.
I júnímánuð nk. munu
sveitarsjómarmenn Alþýðubanda-
lagsins víðs vegar að af landinu
þinga í Neskaupstað í tilefni
meirihlutaafmælisins ásamt því
að Alþýðubandalagið á lands-
vísu stefnir að því að afhjúpa
minnisvarða um Lúðvík Jóseps-
son í Neskaupstað á komandi
sumri. Smári Geirsson.
bama, skólamál og ýmis konar
félagsmál leyst betur en þá
þekktist.
Það er sagt, að því lengur sem
meirihluti situr, því styttra sé í að
hann falli. Þetta er e.t.v. rökrétt
ályktun, en hefðin vinnur gegn
henni. Það er orðið hefð, að í
Neskaupstað sé hreinn vinstri
meirihluti og ég hef oft hitt
pólitíska andstæðinga á kosn-
inganótt, sem hafa varpað önd-
inni léttar þegar ljóst var orðið að
meirihlutinn sæti áfram.
Og þannig verður það. Nú er
byrjað að ræða sameiningu
Neskaupstaðar, Eskifjarðar og
Reyðarfjarðar. Ég vil engu spá
um meirihluta í því sveitarfélagi.
En mér segir svo hugur, að þar til
að þeirri sameiningu verður, muni
menn skki skipta um meirihluta í
Neskaupstað.
Krjóh.
Vangaveltur
í dag veltir Kristinn V. Jóhannsson
vöngum yfir fimmtíu árum á
valdastólunum.
Fimmtíu ár á valdastólum - hvers vegna?